سیاست اصلاح‌طلبی روایت متفاوتی از این بحران ارایه می­‌دهد که گردآورندگان این مجموعه آن را این گونه توصیف می‌کنند: «نوکیسه­‌های اسلامیست واقلیتی از جامعه­ ایرانی که به منابع قدرت سیاسی و اقتصادی نزدیک است و از آن بهره می­‌برد، خواهان ثبات سیاسی اند. اگر تنها به این قشر نگاه کنیم، قشری که پس از توافق هسته‌­ای سال ۲۰۱۵ با منافع اقتصادی حکومت هم پیمان شده، به نظر می‌رسد انقلاب ایران نه تنها فرزندان­ش بلکه خود ایده و امکان­ش را بلعیده است. به واسطه­ پیوند جدیدی که در سال­های اخیر میان ناسیونالیسم و مذهب برقرار شده، شاهد بازگشت ایده­ امپراتوری فارس/شیعی هستیم، پیوندی که از قضا توجیه­‌گر مداخلات منطقه­‌ای سپاه پاسداران انقلاب اسلامی شده. نه تنها مقامات جمهوری اسلامی بلکه قشری که منافع­شان با منافع اقتصادی رژیم گره خورده، با اتکا به این پیوند جدید میان برخی اسلامیست‌ها و سرمایه‌داری تله-تکنولوژیک، خواهان اصلاحات آرام و تدریجی اند. طیف تکنوکرات درون رژیم، خسته از ماجراجویی­‌های بنیادگرایان اسلامیست، رویای تبدیل ایران به نوعی چین مسلمان، چیزی شبیه مالزی، و نزدیک به مدل امارات متحده عربی را در سر می‌­پروراند، الگویی از اسلام سیاسی که در نهایت با منطق بازار نئولیبرال کنار می­‌آید.»

با این حال، به زعم گردآورندگان این پرونده٬ اتوپیای انقلابی در ایران به رغم آنکه در سالهای پس از انقلاب ۵۷ توسط توسط هواداران خمینی مصادره شد، امروز به اشکال گوناگون خود را نشان می‌دهد، از رای دادن­‌های اعتراضی، تظاهرات و اعتصاب کارکری و جنبش زنان گرفته تا مقاومت فکری در شبکه­‌های اجتماعی، و تمام این­ها به رغم زندان و سرکوب و تقلب در آرای انتخاباتی. نویسندگان این شماره مولتیتود می­‌کوشند به این پرسش پاسخ دهند که پس از سرکوب خونین تظاهرات اعتراضی سال­های اخیر توسط رژیم حاکم٬ اشکال مقاومت کجا و چگونه تکثیر شده­‌اند.

از «خط قرمز» تا «ادغام و انزوا»

«خط قرمز» اصطلاحی است که بسیاری از ایرانیان از آن برای اطلاق به خطی خیالی و در عین حال واقعی استفاده می­‌کنند که تخطی از آن می­‌تواند حتی منجر به مجازات و زندان شود، هرچند ممکن است از آن فراتر روند بی آنکه متوجه باشند. این خط هم در عرصه­ عمومی و هم در عرصه­ خصوصی فعال و عامل تهدید و خودسانسوری است و بر روابط و رفتارهای مردم تأثیر می­‌گذارد. شهلا شفیق در مقاله­‌ای با عنوان «در ایران هرچه که زیرزمینی ست به سطح راه پیدا می‌کند» به همین موضوع می‌پردازد و نشان می­‌دهد که چگونه تقابل میان ماهیت ایدئولوژیک حکومت اسلامی و سبک زندگی واقعی مردم خود را در جنبه‌های مختلف زندگی ایرانیان نشان می­‌دهد، از اعتراض به حجاب اجباری گرفته تا موسیقی رپ اعتراضی و غیره.

در ایران امروز زنان عاملی تعیین­ کننده­ در تحولات اجتماعی در تمام عرصه­‌ها هستند: در اقتصاد، مذهب، اخلاقیات، مسائل جنسی، خانواده، آموزش، فضای عمومی، عدالت جنسی و مانند. در مقاله «زنان ایرانی، کابوس نظام اسلامی» پروین اردلان به طور خاص از مقاومت زنان در طول حیات جمهوری اسلامی سخن می‌گوید، از ابتکارات فردی و جمعی­شان، از تظاهرات اعتراضی گرفته تا جنبش مادران عزادار و کمپین یک ملیون امضا برای دفاع از حقوق زنان.

مراد فرهادپور در مقاله «ادغام و انزوا: دو چهره­ انقلاب اسلامی» تناقض بنیادین نظام سیاسی برآمده از انقلاب ۱۳۵۷ را برجسته می­‌کند. استدلال اصلی او این است که نظام اسلامی به رغم این­که به لحاظ فرهنگی و سیاسی بر تفاوت­‌ها­ تأکید و ایران را منزوی کرده اما به لحاظ نیروهای تاریخی تعیین­‌کننده یعنی به لحاظ اقتصادی تمام تلاش­‌‌ آن مبنی بر ادغام ایران در فرایند جهانی شدن اقتصاد سرمایه­‌داری بوده است. پیگیری سیاست­های اقتصادی نولیبرال از سوی جمهوری اسلامی بار دیگر شهرنشینان فقیر را، همانند روزهای انقلاب ۵۷، در تقابل با نظام سیاسی مستقر قرار داده است.

بهرنگ پورحسینی در مقاله‌ای با عنوان «ایران و (بد)بازنمایی‌اش» مفهوم بازنمایی را به عنوان مسئله­ بحرانی عرصه­ سیاسی در ایران برجسته می­‌کند. او ضمن بررسی موضوع بازنمایی «اجتماع» در اندیشه­ سیاسی اسلامی، توضیح می‌دهد که چگونه ایران معاصر از دو جهت از بازنمایی معیوب­ خویش رنج می­‌برد: در سطح داخلی نظام جمهوری اسلامی امکان بازنمایی دموکراتیک جامعه­ ایران را مسدود کرده و این باعث شده که جامعه­ ایران بیش از پیش به سمت بازنمایی­‌هایی هنری و حساسیت­‌های زیبایی­‌شناسانه سوق پیدا کند تا به این ترتیب شاید به تصویری واقعی­‌تر از خود برسد. در سطح خارجی نیز انقلاب ایران با دامن زدن به خوانش­‌های فرهنگ­‌گرایانه از ایران راه را برای بازنمایی کلیشه­‌های اوریانتالیستی از جمله در فضای موزه‌ای و نمایشگاهی هموار کرده است.

احمد مرادی تحلیلی انسا‌‌‌ن‌­شناسانه از موقعیت متناقض نیروهای بسیج در محله­های فقیر ارائه می­‌کند و استدلال می­‌کند که بسیجی‌­ها در تضادی عمیق به سر می‌­برند: از یک سو همچنان می­‌کوشند مبلغ ارزش­های انقلاب اسلامی همچون عدالت و مبارزه با فقر باشند و از سوی دیگر به نظامی وفاداراند که خود عامل این مشکلات است.

گئتان لامارش وادل در مقاله­ای با عنوان «شورش و مستی» بر نقش ابعاد مختلف فرهنگ ایرانی در شکل دادن به روحیه اعتراضی می­‌پردازد، از ستایش مستی و شورش در شعر شاعران کلاسیک فارسی گرفته تا پتانسیل­‌های فضای شهری و موسیقی زیرزمینی امروزی. و در نهایت کلمان ترم پیامدهای تقابل میان منافع جمهوری اسلامی با خواست جامعه­ ایران را در سطح منطقه­ای و بین­‌المللی بررسی می­‌کند و به ابعاد ژئوپولیتیک بحران ایران می­‌پردازد.

همچنان که در مقدمه­­ نشریه آمده شکاف میان دولت و ملت در ایران در دو وهله­ تاریخی مهم تاریخ معاصر ایران تجلی یافته است: وهله­ نخست آرمان انقلابی برخاسته از ملت بود که به انقلاب مشروطه منجر شد٬ و وهله­ دوم پروژه­ای دولت محور بود که در مدرنیته­ تحمیلی حکومت رضاشاه تجلی یافت. تنها زمانی می توان به درکی ژرف­تر از جنبش­های اعتراضی سالیان اخیر دست یافت که آن­ها را در چشم­‌انداز تاریخ طولانی مدرنیته­ ایرانی و در راستای تلاش­های جامعه­ ایرانی برای تحقق نهاد سیاسی دموکراتیک مورد نظرش بررسی کرد. اما٬ به رغم اشاراتی کوتاه، شکاف­ها و تنش­های جامعه­ ایرانی در بستر تاریخی­‌اش در شماره اخیر نشریه مولتیتود مورد موشکافی قرار نگرفته است. علاوه بر این٬ فقدان تحلیلی در باب حرکت‌ها و جریان‌ کارگری در این شماره حس می‌­شود٬ جریانیکه قدرت­ آن در سازماندهی اعتصابات و مقاومت در برابر سیاست های نولیبرالی تحمیل شده از جانب حکومت حالا انکارناپذیر است.

در نهایت، در تخیل این پرونده از ایرانی فراسوی جمهوری اسلامی، امکانی واقعی برای تشکیل جبهه­ واحدی میان این انبوه مقاومت­های پراکنده جایی ندارد.

در واقع سوال اصلی در سطح عملی شاید نه تکثر و چندگانگی سطوح مقاومت در جامعه­ ایران در برابر سیاست سرکوب رژیم جمهوری اسلامی بلکه امکان تشکیل یک جبهه واحد استراتژیک، نه برای پشت سر گذاشتن شکاف­ها و چندگانگی‌ها، بلکه برای کانالیزه کردن آنها علیه رژیم حاکم و در نهایت تاسیس یک نظام سیاسی تازه است.