آرامش دوستدار نویسنده ی کتاب هایی ست مانند «امتناع تفکر در فرهنگ دینی» و «ملاحظات فلسفی در دین» و یکی دو کتاب دیگر.
این کتاب ها به رغم پرداختن به مسائل فلسفی کتاب های پر فروش و پر خواننده ای هستند.
آرامش دوستدار را عده ای از دوستداران اش فیلسوف می دانند و نوشته های او را می ستایند.
من ایشان را یک «متفکر» می دانم. فیلسوف به معنای واقعی آن اصولا ما در ایران نداشته ایم و نداریم.
فیلسوف، با فلسفه دان و متفکر بسیار متفاوت است.
در کتاب های آرامش دوستدار اثری از ساخت بنای جدید فلسفی که بنایی باید باشد نو و منسجم از تفکر و کلمات، که موضوعات کلی جهان و هستی را با نگاهی جدید و «از پی و بُن» متفاوت در خود دارد خبری نیست.
اما امروز قصد من پرداختن به این موضوع نیست بلکه نگاه من به شیوه ی نوشتن ایشان و نقد این شیوه است.
کسانی که اهل کتاب و مطالعه هستند، شیوه ی نوشتن دوستدار را متفاوت و خواندن نوشته های او را دشوار می دانند.
آیا نوشته های ایشان، به خاطر پیچیده بودن فحوای کلام، این دشواری را به وجود می آورد؟
به اعتقاد من خیر.
می توان آثار دوستدار را بدون لطمه زدن و معیوب کردن افکار او، به نحوی نوشت که روان و آسان خوان باشد، به عبارتی در نوع نگارش دوستدار ما نوعی تصنع و دشوارسازی عالمانه مشاهده می کنیم.
جالب اینجاست که دوستدار در کتاب «زبان و شبه زبان؛ فرهنگ و شبه فرهنگ» به موضوع زبان و به تحریر در آوردن اندیشه، نگاهی فلسفی می کند و اتفاقا از مواردی انتقاد می کند که خود او نیز متاسفانه دچار آن است.
قبل از این که به دشواری های نالازم در نوشته های این متفکر ایرانی بپردازم به ایرادی بزرگ در نوشته های او اشاره می کنم که پراکندگی بسیار با وارد کردن موارد نامرتبط در نوشته های ایشان ایجاد می کند.
گاه هنگام طرح مساله ای فلسفی، یا زبانی، یا تفکری، می بینیم اشاراتی نامرتبط به اشعار حافظ می کند. گاه خیلی نا بجا مسائل روز داخل ایران و پلیدی های حکومت اسلامی را وارد سخن می کند. گاه از ویتگنشتاین به اساس الاقتباس پل می زند....
و همین هاست که نوشته های دوستدار را نا منسجم و پریشان می کند.
چون این مطلب باید مختصر بماند، به جای اشاره و نقل جملات کامل از کتاب «زبان و شبه زبان...» به نام هایی که در نمایه این کتاب ۱۷۰ صفحه ای آمده اشاره می کنم که خود گویای بسیاری مسائل است:
اومانیتاس، چرخش کپرنیکی، حکمت خسروانی، شاپور بختیار، سیمین بهبهانی، فرانسیس بیکن، شارل بودلر، احمد تفضلی، سیمین دانشور، راسکلنیکوف، سانچو پانزا، فردینان دو سوسور، داریوش شایگان، شجریان، شوپنهاور، نازی عظیما، گوتلوب فرگه، کانت، کسروی، گوتیه، لاهوتی، مریم مجدلیه،.... و نام های دیگر.
این نام ها و پرداختن یا حتی اشاره به آن ها در کتاب «زبان و شبه زبان...» نشان می دهد که ذهن زنده یاد دوستدار به مسائل پراکنده ی بسیاری مشغول است و در یک کتاب کوچک، پرداختن به این همه نام و مسائل مربوط به آن ها نمی تواند نشان دهنده انسجام ذهنی نویسنده ای اهل فلسفه برای نوشتن کتابی در ۱۷۲ صفحه باشد.
باری. این انتقاد انتقادی واقعی ست نه هجومی رذیلانه به یک متفکر که مخالف جدی جمهوری اسلامی و روحانیت حاکم بر ایران بود و برای ایران و برای فرهنگ آن دل می سوزاند و در صدد آگاهی مردمان آن بود.
کتاب «زبان و شبه زبان...» و سایر کتاب های زنده یاد دوستدار را می توانید از انتشارات گرامی فروغ در کلن آلمان تهیه کنید.
مهران مدیری به سوگ نشست
