«امروز، پرسش من از شما عالیجنابان این است: آیا عشق رهبر عالی‌قدر ما به روسیه عشق یک‌طرفه است؟»
امیر طاهری - ایندیپندنت فارسی
در جریان دیدار دو روزه آیت‌الله دکتر سیدابراهیم رئیسی از مسکو، او در حضور جمعی از اعضای پارلمان روسیه فدرال (دوما) سخنرانی کرد. آنچه در زیر می‌خوانید متن کامل سخنان رئیس جمهوری اسلامی در آن نشست غیررسمی است.*
آقای رئیس، نمایندگان محترم!
با عرض تشکر از فرصتی که برای این‌جانب فراهم آوردید، اجازه می‌خواهم که نکاتی چند را درباره مناسبات امروز و آینده میان جمهوری اسلامی ایران و جمهوری فدرال روسیه یادآوری کنم. نخست باید بگویم که من و هیئت همراه به امر رهبر عالیقدرمان حضرت آیت‌الله العظمی امام سیدعلی خامنه‌ای، پیشوای مسلمانان جهان، به این سفر آمدیم تا پیام ویژه ایشان را به حضور عالیجناب ولادیمیر پوتین، رئیس جمهوری فدرال روسیه، تقدیم کنیم و مناسبات دو قدرت بزرگ و همسایه را در مسیر دوستی، اتحاد و همکاری نزدیک با سرعتی بیشتر به پیش ببریم.
امام خامنه‌ای آرمان نزدیکی با روسیه را زیر شعار «نگاه به شرق» سه دهه پیش اعلام فرمودند. اما برای تحقق بخشیدن به این آرمان، آن حضرت ناچار بودند که موانع داخلی مهمی را از سر راه بردارند‌ــ موانعی که شیفتگان غرب فاسد به‌ویژه «شیطان بزرگ» به رهبری روسای جمهوری گوناگون، از بنی‌صدر ملعون گرفته تا پیش از انتخاب این حقیر، ایجاد کرده بودند. این موانع، امروز، از میان رفته‌اند و جمهوری اسلامی آماده است تا نقش نزدیک‌ترین و وفادارترین شریک و همکار روسیه را در غرب آسیا با قدرت تمام بر عهده گیرد.
با این حال، از آن‌جا که در میان دوستان و متحدان هستیم، اجازه می‌خواهم بعضی ملاحظات دغدغه‌‌آمیز را با شما در میان بگذارم. نخست، تصور ما این بود که سفر جاری به مسکو، از دید مقام‌های روسیه، یک سفر رسمی تمام‌عیار است‌ــ از نوع سفرهای رسمی تمام‌عیار که روسای جمهوری و نخست‌وزیران بسیاری از کشورها از جمله ترکیه و رژیم صهیونیستی انجام داده‌اند. اما وقتی ما وارد فرودگاه مسکو شدیم، فقط یک معاون چهارم وزارت خارجه روسیه به استقبال ما آمده بود اثری از تشریفات کامل برای چنین سفرهایی دیده نمی‌شد.
سپس، معلوم شد که دیدار ما با عالیجناب پوتین نیز یک جلسه کاری است و به گفته مقام‌های روس، محدود به مسئله «برجام» و مشکلات تجاری میان دو کشور. ما فکر می‌کردیم در این سفر، مسائل گسترده‌تر جهانی به‌ویژه مسئله فلسطین مطرح خواهد شد که به گمان ما، اولویت اول جهان اسلام است. اما یک روز قبل از آمدن ما، جناب سرگئی لاوروف، وزیر امور خارجه روسیه، اعلام کرد که «در هر گفت‌و‌گو راجع به خاورمیانه، امنیت اسرائیل اولویت دارد».
مطالب بیشتر در سایت ایندیپندنت فارسی
اتفاق تعجب‌آور بعدی همین جلسه امروز ما بود. جناب ایگور مارگولف، معاون چهارم آقای لاوروف که عهده‌دار پذیرایی از هیئت ایرانی است، اطلاع داد که آنچه پیش‌بینی شده است، برخلاف آنچه ما در رسانه‌های تهران اعلام کرده بودیم، یک جلسه کاملا رسمی «دوما» نیست و محدود می‌شود به دیداری با بعضی اعضای پارلمان که علاقه‌مند به شرکت بوده‌اند. به‌عبارت دیگر، فرصتی که به بسیاری از روسای جمهوری دیگر کشورها داده شده است به ما داده نمی‌شود.
عالیجنابان! نمی‌خواهم وقت بیشتری به این رفتار عجیب پروتکلی با هیئت جمهوری اسلامی اختصاص دهم. درددل‌های مهم‌تری در میان است. بیش از ۲۰ سال پیش، جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه یک قرارداد فرابردی ۲۰ ساله امضا کردند. در آن چارچوب، قراردادهای بازرگانی و صنعتی به ارزش ۲۵ میلیارد دلار امضا شد. اما تا به امروز که من در حضورتان هستم، حتی یک دلار از آن قراردادها عملی نشده است. جمهوری اسلامی نخستین قرارداد برای مترو در تهران و دیگر شهرها را با روسیه امضا کرد اما چهار دهه بعد، هیچ اتفاقی در آن زمینه رخ نداده است.
جمهوری اسلامی از ۲۵ سال پیش کوشیده است تا خریدار سلاح‌های روسیه باشد. اما در این زمینه نیز شما با فروش سه زیردریایی از خدمت خارج شده، اگر نخواهیم بگوییم اسقاط، نشان دادید که عشق و محبت ما به روسیه را ارج نمی‌نهید. ما از شما یک سامانه دفاع ضدهوایی به دو برابر قیمت متعارف خریدیم، اما شما نوع از خط خارج شده آن یعنی اسـ۳۰۰ را به ما تحویل دادید و نوع مدرن آن یعنی اسـ۴۰۰ را به نصف قیمت به ترکیه فروختید.
دو سال پیش، سردار باقری، رئیس ستاد اسلامی، به مسکو آمد و درخواست جمهوری اسلامی برای خرید ۲۴ فروند جنگنده سوخوی ۳۵ را تقدیم شما کرد. جمهوری اسلامی همچنین ۳۶ خلبان خود را برای آموزش پرواز آن هواپیماها به شما معرفی کرد. اما همه آنان هنوز در انتظار ویزا هستند و سوخوهای مورد نظر ما هنوز فقط در آسمان خیال پرواز می‌کنند. در همان مدت، شما همان هواپیماها را به پنج کشور دیگر، از جمله هند، تحویل دادید.
فدراسیون روسیه قرار بود با سخت تاسیسات شیرین کردن آب شور در سواحل ما در دریای مکران و خلیج فارس، آب مورد نیاز ۱۹ شهر جنوبی ما را تامین کند. ما بیش از ۱۰۰ میلیون دلار برای مطالعات شما در این زمینه پرداختیم. اما پس از ۱۰ سال، حتی یک قطره آب شیرین نشده است.
وعده شما برای تاسیس حداقل ۱۰ نیروگاه اتمی ۱۰۰۰ مگاواتی نیز هنوز به قول ایرانیان، از حد وعده سرخرمن فراتر نرفته است.
فدراسیون روسیه قرار بود در چارچوب «برجام» لعنتی، تمامی اورانیوم‌های غنی‌شده ایران را به خاک خود منتقل کند اما این کار را پس از انتقال فقط نیمی از ذخایر، متوقف کرد و بهانه‌ای داد به دست آژانس بین‌المللی انرژی اتمی برای ادعای «عدم اجرای» همان «برجام» لعنتی از سوی ایران.
برای کمک به ما در زمینه تحریم‌های ضدبشری ترامپ، وعده‌ها دادید اما هیچ‌یک عملی نشد. قرار بود با به راه انداختن یک سیستم «شبه‌سوییفت» به ما کمک کنید که بخشی از درآمد نفتی‌مان را با کمک بانک‌های روس به دست آوریم. نه تنها این وعده عملی نشد بلکه دو بانک روس که از زمان شاه «معدوم» در ایران فعالیت داشتند همراه دو شرکت بیمه روس بساط خود را جمع کردند و رفتند.
وعده دیگرتان این بود که با یک برنامه «مبادله یا سواپ»، روزی ۱.۵ میلیون بشکه نفت خود را از سوی ما صادر کنید و در عوض، ما نیز روزانه ۱.۵ میلیون بشکه نفت به اسم روسیه در بازار بفروشیم و بدین‌سان، بخشی از تحریم‌های ترامپ آدمخوار را بی‌اثر سازیم. اما شما نه‌تنها یک قطره نفت از سوی ما صادر نکردید بلکه با استفاده از فرصت فراهم‌آمده از سوی ترامپ، بخشی مهم از سهم ایران در بازار جهانی نفت را قاپیدید. البته ما این را باور نمی‌کنیم اما بعضی بدخواهان می‌گویند روسیه می‌خواهد ایران را در همین وضع نگه دارد تا ایران نتواند جایگزینی برای عرضه نفت و گاز، به‌ویژه به اروپای غربی، عرضه کند. انشاءالله که این هدف برادران عزیز روس ما نیست.
عالیجنابان! برادران!
در زمان شاه «معدوم»، ایران با اداره هشت مرکز فرهنگی در اتحاد جماهیر شوروی، نقش فعالی در معرفی فرهنگ، زبان و تمدن خود به قوم روس و دیگر اقوام شوروی داشت. پس از انقلاب اسلامی، ما کوشیدیم تا این مراکز را به شکل اسلامی تازه احیا کنیم اما شما، به‌رغم امضای پروتکل برای هشت مرکز فرهنگی، هنوز اجازه نداده‌اید کوچک‌ترین قدمی در این راه برداشته شود. از این بدتر، مقام‌های روس با تاسیس شعبه دانشگاه امام خمینی در مسکو مخالفت کرده‌اند. شما حتی اجازه نمی‌دهید ما در شهر دربند، تنها شهر روسیه که اکثریت شیعه دارد، یک حوزه علمیه با کمک حوزه علمیه قم تاسیس کنیم. مقام‌های روسیه همچنین اجازه نمی‌دهند که مقام‌های جمهوری اسلامی، از جمله این‌جانب، به جمهوری خودمختار مسلمان در فدراسیون روسیه، مثلا تاتارستان، باشکورستان و داغستان سفر کنند و در برگزاری نماز جماعت شرکت داشته باشند. شیعیان فدراسیون که خواهان سفر زیارتی به قم و مشهدند اجازه خروج نمی‌گیرند اما می‌توانند به عراق و عربستان سعودی برای مناسک سفر کنند.
فدراسیون روسیه به هر هفت قطعنامه شورای امنیت سازمان ملل علیه جمهوری اسلامی رای مثبت داد و در همان حال، از ما خواست که از شناسایی کوزوو، تازه‌ترین کشور اسلامی مستقل، خودداری کنیم که کردیم. ما همچنین ضمیمه شدن اوستیای جنوبی و شبه‌جزیره کریمه و تسلط بر آبخازی را به‌خاطر گل روی برادران روس پذیرفتیم. در بیش از یک دهه سرکوب مسلمانان چچن، جمهوری اسلامی حتی یک بار جیک نزد. علاقه رهبر عالی‌قدر ما به روسیه او را بیشتر شبیه به «حاجی مراد» در رمان معروف تولستوی عرضه کرد تا امام شامل.
در سوریه، جمهوری اسلامی پیاده‌نظام روسیه بوده است. با این حال، نیروی هوایی شما که فضای سوریه را در کنترل دارد، به «رژیم کودک‌کش صهیونیستی» اجازه داده است که در پنج سال اخیر، بیش از ۳۰۰ بار مواضع ما را بمباران کند و بیش از ۵۰۰۰ تن از مدافعان حرم را به شهادت برساند.
فدراسیون روسیه در بسیاری زمینه‌های دیگر حذف جمهوری اسلامی را در نظر داشته است. در طراحی قانون اساسی آینده سوریه، ترکیه دعوت می‌شود اما ایران پشت در می‌ماند. در کنفرانس مربوط به افغانستان نیز شیطان بزرگ دعوت می‌شود اما جمهوری اسلامی نه.
سال‌هاست که روسیه درخواست ما را برای عضویت کامل در پیمان شانگهای و حوزه اقتصادی اوراسیا، به بهانه‌های گوناگون وتو می‌کند. اخیرا عالیجناب پوتین لطف فرمودند و پذیرفتند که «روند پیوستن ایران به گروه شانگهای آغاز شود»ــ روندی که پنج سال طول خواهد کشید.
روسیه و جمهوری اسلامی قراردادی برای ایجاد «گذرگاه شمال‌ـ‌جنوب» از طریق رود ولگا، دریای مازندران و از سوی دیگر، آذربایجان‌ـ‌گرجستان‌ـ قفقاز شمالی امضا کرده‌اند. اما خود شما می‌دانید که نام این گذرگاه در مسکو «گذرگاه کاغذی» است یعنی فقط روی کاغذ وجود دارد.
حجم بازرگانی اتحاد شوروی و ایران در زمان «شاه معدوم» نزدیک به ۲ میلیارد دلار در سال بود با نزدیک به ۴۰۰ میلیون دلار اضافی به سود ایران که صادرکننده کالاهای صنعتی و مواد خوراکی به روسیه بود. سال گذشته، حجم بازرگانی جمهوری اسلامی و فدراسیون روسیه ۱.۸ میلیارد دلار بود‌ــ در حالی که همین رقم برای تجارت روسیه و ترکیه بالاتر از ۴۰ میلیارد دلار بود.
حتی در منطقه مرزی ما، یعنی بحران اخیر ماورای قفقاز، روسیه با ترکیه همکاری دارد اما ما را بیرون نگه داشته است.
امروز، پرسش من از شما عالیجنابان این است: آیا عشق رهبر عالی‌قدر ما به روسیه عشق یک‌طرفه است؟
*البته آیت‌الله دکتر متن بالا را در آخرین لحظه کنار گذاشت و متن دیگری قرائت کرد.
