روز دوشنبه ۱ مارس ۲۰۲۲ یکی از بهترین انسانها چشم از جهان فرو بست.
پانته آ بهرامی، نویسنده، کارگردان، روزنامه نگار، زندانی سیاسی رژیم اسلامی و فعال سیاسی به دلیل بیماری سرطان درگذشت.
هیچ مشکل و چالشی نتوانست او را در زندگی متوقف سازد.
از جوانی به ایدهی تغییر جامعه و ضرورت تلاش منظم و مستمر برای آن باور آورد و تا آخرین روزهای زندگی به این باور خویش عمل کرد. در زندانهای رژیم آخوندی به مدت چهار سال در مقابل سخت ترین شکنجهها و تهدیدها ایستادگی کرد، تحصیلات دانشگاهی خود را در ایران در قامت دانشجویی پویا و پرکار به پایان برد، به خارج از کشور آمد و در آن جا نیز از پا ننشست.
تحصیلات خود را در رشتهی روزنامه نگاری در آلمان به پیش برد و مدرک دکترای خود را دریافت کرد. همزمان یکی از نخستین تلویزیونهای سیاسی خارج از کشور را به نام «رسانه» راه اندازی و آن را به همراه همسر زحمتکش خود برای سالهای سال مدیریت کرد.
در کار فیلمسازی مستند از وی آثار بسیاری به جا مانده است که هر یک گواهی بر تعهد او در زمینههای حقوق زنان، حقوق بشر، زندانیان سیاسی و بازسازی زندگی خود پس از زندان و نیز، شرایط مهاجرین بود. در هریک از فیلمهای وی، مفاهیم عمیق انسانی و اجتماعی با قدرت بیان سینمایی قابل توجه به تصویر کشیده شدهاند. بعضی از این فیلمها توجه جشنوارههای بین المللی را به خود جذب کرده بود.
عناوین برخی از فیلمهای مستند ساختهی پانته آ بهرامی عبارتند از:
«چهرهای دیگر» (۱۹۹۸)، «من به کسی تعلق ندارم» (۱۹۹۸)، «اسلام: هویت من یا دلیل فرارم» (۲۰۰۱)، «هویت خویش و جنبش نوین زنان» (۲۰۰۱) برابری فرصتها: یک جهان بهتر» (۲۰۰۲)، «جنگ و صلح» (۲۰۰۳)، «ما و دیگران» (۲۰۰۳)، (حلال یا حرام: دگر اندیشیدن» (۲۰۰۴)، «چرا عشق باید تابو باشد؟» (۲۰۰۴)، «از فریاد تا فریاد» (۲۰۰۴ و منتخب چندین جشنواره بین المللی فیلم)، «خورشید قلب میگشاید» (۲۰۰۵)، «بازی با آتش» (۲۰۰۶)، «من نمیخواهم حالا پدر شوم» (۲۰۰۷)، «و با عشق زیستم» (۲۰۰۸). این فیلم آخر وی به مناسبت شصتمین سالگرد انتشار اعلامیهی جهانی حقوق بشر و بیستمین سالگرد کشتار جمعی زندانیان سیاسی در سال ۶۷ به دست رژیم اسلامی بود. وی هم چنین در سال ۲۰۱۱ یک فیلم مستند تحت عنوان «نگاهی به سه دهه جنبش کارگری در ایران» تهیه کرد.
پانته آ هم چنین به عنوان نویسندهی طرح و سناریو و مدیر مونتاژ چندین فیلم داستانی و مستند به زبان آلمانی بوده است.
او هم چنین به عنوان یک روزنامه نگار فعال کارهای فراوانی را در قالب گزارش، تحلیل و مقاله منتشر کرد که آوردن نام یکایک آنها یک لیست بلند بالا خواهد بود. اما بدون تردید تعداد کارهای وی در حوزهی روزنامه نگاری و گزارش تحلیلی بالغ بر صدها مورد است که بسیاری از آنها در وبسایتهای خبری مهم مانند «دویچه وله»، «رادیو زمانه»، ایندپندنت فارسی» در دسترس بوده و هستند.
پانته آ بهرامی در کار روزنگاری نیز، به مثابه کار فیلمسازی خویش، پیوسته با تعهد اخلاقی و مسئولیت حرفهای برخورد میکرد. انتخاب موضوعات و نیز تحقیق و پژوهش روی موضوع، توسعهی و تکمیل گزارش و دید تحلیلی مندرج در کارهای وی همگی خبر از حس عمیق انسانی او در همدردی با ستمدیدگان و آزادیخواهان بود. وی به عنوان یک روزنامه نگار حرفهای پیوسته بالاترین استانداردهای کاری در گزارشات خویش تامین میکرذ.
پانته آ هرگز جایگاه مهم زنان برای ایجاد تغییر در جامعه را از یاد نبرد و پیوسته بر آن تکیه داشت. آن چه در پایین میآید نمونهای است از باور وی به گریز ناپدیری دگرگونی جامعه که در مقالهای «تحت عنوان شکت پروژهی حجاب اجباری» در سال ۱۳۹۸ انعکاس یافته است: «امروز جمهوری اسلامی نیز متوجه این اصل نیست که جامعه سرمایه داری در معرض زندگی مدرن از طریق شبکههای اجتماعی قرار گرفته است. بن مایه مدرنیته در کنشگری، فردگرایی، انتخاب و تغییر است. چنین جامعهای نمیتواند دست اندازهایی مثل حجاب اجباری را تحمل کند و به ناچار از آن عبور کرده و حجاب اجباری به طبع آن به تاریخ میپیوندد.»
وی در سالهای اخیر به طور خستگی ناپذیر در پی تدارک ساختن یک فیلم مستند مفصل در مورد تاریخ مبارزات کنفدراسیون بین المللی دانشجویی بود، اما شوربختانه بیماری به او امان نداد.
هر چند که پانته آ بهرامی دیگر در میان ما نیست، اما با صدهها اثر مستند، نوشتاری، و برنامههای تلویزیونی و رادیویی، مجموعهی قابل توجهی از آثار تاثیرگذار از خود به جای گذاشته است. فیلمها و نوشتهها و کارهای او، در کنار خاطرهی خوبی که در دیدار و دوستی و همکاری با دهها و صدها نفر از خود به جای گذاشت همیشه در ذهن و قلب همگان ماندگار است. بدون شک دانشجویان وی از این استاد دلسوز و فرهیخته خاطرههای خوب با خود نگه خواهند داشت.
آری، پانته آ بهرامی، تلاشگر، روشنفکر و مبارزی بود در کنار همه ستمدیدگان، محرومان، کارگران، زنان، زندانیان سیاسی، مهاجرین و قربانیان ستم. انسانی که هرگز از پا ننشست و توانست که پیش از مرگ، به آخر خط مسابقهی شرافت و مقاومت برسد. عمر شصت و سه سالهی وی حکایت یک زندگی پر از افتخار بود.
یاد او را گرامی میداریم و تا زنده باشیم از وی و کارهایش برای پیشبرد اهداف انسانی وی بهره خواهیم برد.
از طرف برخی دوستان زنده یاد پانته آ بهرامی
مارس ۲۰۲۲
صدای بلند معاشقه همسایهها، صدها نفر را بیخواب کرد