مسعود کاظمی - ایران وایر
به تازگی یک مجله کانادایی «اردوان خاوری»، پسر «محمودرضا خاوری»، مدیرعامل سابق «بانک ملی ایران» و یکی از متهمان پرونده سه هزار میلیارد تومانی را که به کانادا فرار کرد، به عنوان یک کارآفرین الهام‌بخش معرفی کرده است. این گزارش بازتاب گسترده‌ای در میان کاربران ایرانی شبکه‌های اجتماعی داشته است.
اردوان خاوری کیست، چه می‌کند و درباره مجله «تایکون» که او را با عنوان تاجری موفق معرفی کرده است، چه می‌دانیم؟
***
محمودرضا خاوری کیست؟
مردم ایران این روزها نام کشور کانادا را بیشتر از قبل می‌شنوند. مسابقه فوتبال بین تیم‌های ملی دو کشور که البته با تلاش‌های خانواده‌های جان باختگان هواپیمایی مسافربری اوکراینی لغو شد، تنها یکی از این دلایل است. در چند سال گذشته، زندگی برخی متهمان در پرونده‌های فساد اقتصادی ایران در کشور کانادا خبرساز شده است.
حدود یک ماه پیش، «ایران‌وایر» در گزارشی به حضور، زندگی و فعالیت اقتصادی محکومان و متهمان پرونده‌های فساد اقتصادی ایران در کشور کانادا اشاره کرد. این متهمان پس از محکومیت و یا مورد اتهام قرار گرفتن در پرونده‌های بزرگ فساد مالی، سر از کانادا درآوردند و در این کشور به زندگی عادی خود ادامه دادند. یکی از معروف‌ترین این نام‌ها، «محمودرضا خاوری»، مدیرعامل سابق «بانک ملی ایران» و از محکومان پرونده اختلاس سه هزار میلیارد تومانی است؛ پرونده‌ای که منجر به اعدام «مه‌آفرید امیرخسروی»، بنیان‌گذار و مالک هلدینگ «توسعه سرمایه‌گذاری امیرمنصور آریا» در سال ۱۳۹۳ شد.
شهریور ۱۳۹۰، مقامات و رسانه‌های ایران از کشف اختلاسی بزرگ در بانک‌های ایران خبر دادند. بر اساس آن گزارش‌ها، متهمان این پرونده توانسته بودند مبلغ سه هزار میلیارد تومان را از شبکه‌های بانکی ایران به سرقت ببرند. در این اختلاس، هفت بانک «ملی»، «سامان»، «سپه»، «صنعت و معدن» و «پاسارگاد» دخیل بودند. کشف این اختلاس از طریق «بانک صادرات ایران» منجر به لغو مجوز «بانک آریا» و دستگیری سهام‌دار اصلی آن، یعنی مه‌آفرید امیرخسروی و افراد دیگری شد.
خاوری که آن زمان مدیرعامل بانک ملی بود، در این اختلاس شرکت داشت و در این پرونده محکوم شد. او که شهروندی کانادا را از سال ۱۳۸۴ دریافت کرده بود، دقیقا مدتی بعد از مطرح شدن پرونده فساد سه هزار میلیارد تومانی، با عنوان ماموریت کاری از ایران خارج شد و از همان زمان تاکنون در کانادا اقامت دارد. هنوز هم ابهامات بسیاری درباره نحوه خروج خاوری از ایران و همکاری برخی مسوولان با او در این مسیر وجود دارد.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
در تمام این سال‌ها اخبار ضد و نقیضی درباره زندگی خاوری و خانواده‌اش در کانادا منتشر شده است و مقامات جمهوری اسلامی هم اعلام کرده بودند که خواستار استرداد او هستند اما دولت کانادا در این خصوص همکاری نمی‌کند.
مجله کانادایی درباره اردوان خاوری چه نوشته است؟
این بار اما سوژه رسانه‌ها نه محمودرضا خاوری که یکی از دو پسرش، اردوان یا «اردی خاوری» بود. مجله کانادایی «تایکون» که خود را نشریه‌ای مستقل در زمینه کسب و کار معرفی می‌کند، در یکی از شماره‌هایش، اردی، فرزند محمودرضا خاوری را به عنوان یکی از «رهبران تجاری الهام‌بخش» در سال ۲۰۲۲ معرفی کرده است. این مطلب بازتاب گسترده‌ای در ایران داشت.
عنوان این مقاله، «اردی خاوری؛ جوان، موفق و خستگی‌ناپذیر» است که در ستایش اردوان خاوری نگاشته شده بود.
در بخشی از این گزارش اشاره شده است که اردوان خاوری از ۱۸ سالگی وارد دنیای سرمایه‌گذاری شده و در آن زمان به دلیل جوانی و سن کم، کسی به او توجه نکرده بود وآن‌چه دیگران از آن اطلاع ندارند، پیشینه خانوادگی خاوری جوان است.
در این گزارش آمده است: «اردوان خاوری متعلق به خانواده‌ای است که چندین نسل سابقه کارآفرینی دارند و تجربه صدها سال کسب و کار و ظرافت‌های آن به او ارث رسیده است.»
همین جملات برای مردم ایران مانند پتک می‌ماند؛ مردمی که به روشنی سابقه خانوادگی خاوری را می‌دانند و از آن‌چه آن‌ها را تبدیل به سرمایه‌گذار موفق در کانادا کرده است، آگاه هستند.
مهم‌تر این که این مجله در مطلب خود هیچ اشاره‌ای به سابقه خانوادگی خاوری مبنی بر محکومیت در یکی از بزرگ‌ترین پرونده‌های فساد اقتصادی در ایران نکرده و در ادامه فعالیت‌های خانواده خاوری را این گونه توصیف کرده است: «اردوان خاوری فعالیت تجاری خود را از سال ۲۰۰۵ میلادی در صنعت سفر و گردش‌گری آغاز کرد و در مدت سه سال، به یکی‌از بزرگ‌ترین آژانس‌های مسافرتی کانادا و یکی از نخستین آژانس‌های مسافرتی غربی تبدیل شد که تورهای گردش‌گری کاملی برای سفر به دبی به افراد و شرکت‌های برجسته و ثروتمند ارایه می‌داد.»
اردی خاوری هم شخصا در گفت‌وگو با این نشریه، به فعالیت‌های خیریه شرکتش در زمینه اهدافی مانند «مبارزه با گرسنگی» و «مبارزه با نفرت‌پراکنی‌های قومی» اشاره کرده است.
اردی خاوری درباره خودش چه می‌گوید؟
اردی خاوری در وب‌سایت شخصی خود، خودش را مبتکر، کارآفرین و نیکوکار معرفی کرده و نوشته است: «اردی خاوری با دهه‌ها تجربه در تجارت، سرمایه‌گذاری و مدیریت بازرگانی در بسیاری از صنایع و قاره‌ها، بر تمامی جنبه‌های بیزینسی تسلط کامل دارد.»
در این وب‌سایت شخصی، اردی به عنوان «کارآفرین در صنعت مسافرتی کانادا» معرفی شده که بزرگ‌ترین آژانس مسافرتی را در انتاریو در عرض سه سال ساخته است.
در سایت خاوری پسر آمده است: «او به‌عنوان یکی از اولین آژانس‌های مسافرتی غربی که تورهای مناسب به دبی ارایه می‌کرد، مشتریان بسیاری از افراد و شرکت‌ها از خاورمیانه داشت. این موضوع باعث شد که آقای خاوری یک شرکت بازرگانی مستقر در دبی را که متخصص در زمینه مصالح ساختمانی بود، تاسیس کند که گردش مالی سالانه آن بیش از ۲۵۰ میلیون دلار بود.»
بر اساس نوشته‌های این سایت، اردی در سال ۲۰۱۰ شروع به تسهیل تامین مالی برای تعدادی از مجتمع‌های مسکونی لوکس بزرگ در تورنتو کرد و شرکت او از آن زمان تاکنون ده‌ها میلیون دلار در قالب سرمایه و بدهی برای پروژه‌های توسعه املاک و مستغلات ایجاد کرده است که باعث شده‌اند او به یکی از برجسته‌ترین سرمایه‌گذاران در بازار املاک تورنتو تبدیل شود.»
در صفحه «لینکدین» اردوان خاوری نیز در خصوص او این گونه نوشته شده است: «اردی فعالیت تجاری خود را در صنعت مسافرت آغاز کرد و در عرض سه سال، صاحب یکی از بزرگ‌ترین آژانس‌های مسافرتی عمده‌فروشی و خرده‌فروشی در کانادا شد که در ۱۱ نقطه خرده فروشی خدمات‌رسانی می‌کند و به بیش از ۲۵ آژانس در سراسر کانادا بلیت عمده فروشی می‌دهد.»
هم‌چنین در بخش دیگری از لینکدین او آمده است: «اردوان خاوری پس از آشنایی با محیط تجاری امارات متحده عربی، یک شرکت تجاری موفق مستقر در دبی را که متخصص در زمینه مصالح ساختمانی بود، تاسیس کرد و تقریباً ۲۵۰ میلیون دلار در گردش مالی سالانه به دست آورد. در سال ۲۰۰۸، آقای خاوری در ابتدا تامین مالی برای توسعه املاک و مستغلات بزرگ را که بازار کاندومینیوم لوکس در تورنتو را هدف قرار داده بودند، تسهیل کرد و این شرکت ده‌ها میلیون دلار سرمایه مالی برای چنین پروژه‌هایی ایجاد کرد.»
جالب‌تر این که او درباره خودش نوشته است: «با وجود مشاغل مختلف و برنامه شلوغ، اردی همیشه برای کمک به جامعه وقت می‌گذارد. او که یک بشردوست مشتاق است، به عنوان حامی پرانرژی و مشتاق فعالیت‌های خیریه در سرتاسر کانادا شهرت خوبی به دست آورده است.»
از مطالعه سایت گروه سرمایه‌گذاری ۸۶۰۸ هم چیزی بیش از تعریف و تمجید به دست نمی‌آید.
در این سایت برای معرفی شرکت متعلق به اردی خاوری نوشته است: «گروه سرمایه ۸۶۰۸ دارای پیشینه قوی با تجربه گسترده در انجام کل فرآیند توسعه و ساخت و ساز، از افزایش سرمایه تا تشکیل پرونده و تکمیل مجوزها، تکمیل ساخت و ساز و ارایه خدمات مدیریت املاک پس از بهره‌برداری ساختمان‌ها است... یک تیم با استعداد که به طور کارآمد تمام جنبه‌های پروژه را با توجه دقیق به جزییات انجام می‌دهد و اطمینان حاصل می‌کند که پروژه‌ها به موقع تکمیل می‌شوند و از بالاترین استانداردهای کیفیت صنعت پیشی می‌گیرند. پروژه‌های ما از خانه‌های سفارشی لوکس و کاندومینیوم‌های بوتیک گرفته تا املاک تجاری بزرگ و مکان‌های خرده‌فروشی/ رستوران را شامل می‌شوند.»
خشایار یا خش خاوری کیست؟
«خشایار خاوری» نیز مانند برادرش، نام خود را کوتاه کرده و در وب‌سایت شخصی، خود را «خش خاوری» نامیده است.
او در صفحه لینکدین، خود را یک کارآفرین با تحصیلات عالی معرفی کرده و نوشته است: «خش دریافت کننده مدال آکادمیک جنرال گاورنر (فرماندار کل) و دارای مدرک لیسانس و فوق لیسانس از دانشگاه تورنتو است که در میان دیگر سرمایه‌گذاری‌های تجاری، به عنوان بخشی از شرکت املاک و مستغلات خود، دو شرکت توسعه بسیار موفق را با پروژه‌هایی از ۵۰ میلیون دلار تا یک میلیارد دلار تاسیس کرده است.»
هم‌چنین به گروه هتل‌دار «Peer To Peer»، تحت مالکیت و مدیریت خش اشاره شده است که راه حل‌های در دسترسی را ارایه می‌دهد که بر خلاف سایر موارد در صنعت میهمان نوازی، همه جنبه‌های توسعه کسب و کار، از طراحی مفهومی، ساخت و ساز، توسعه منو، آموزش کارکنان و صدور مجوز را پوشش می‌دهد.
بر اساس برخی گزارش‌ها، خش مالک پنج رستوران در کانادا است که «کاوا»، «چابرول» و «اطلس» از بقیه معروف‌ترند.
او در لینکدین به فعالیت‌های خیریه و حمایت از هنر اشاره و چند مورد از سرمایه‌گذاری‌های خود در این موارد را لیست کرده است.
محمودرضا خاوری علاوه بر دو پسر خود، دختری به نام «پرندیس» نیز دارد که به ظاهر بر خلاف برادران و پدر خود، فعالیت اقتصادی ندارد.
ماجراهای خانواده خاوری در کانادا
مجله تایکون نه تنها در گزارش خود هیچ اشاره‌ای به سوابق خانوادگی خاوری‌ها در ایران نکرده بلکه به ماجراهای آن‌ها در سال‌های نه چندان دور در کانادا هم نپرداخته است.
بر اساس برخی گزارش‌ها، خانواده خاوری چند سال پیش از حضور او در کانادا، ساکن این کشور بودند. خاوری که خود در پرونده فساد سه هزار میلیاردی و در محاکمه‌ای غیابی به اتهام «اخلال در نظام اقتصادی» به ۲۰ سال حبس و به اتهام «دریافت رشوه» به ۱۰ سال حبس محکوم شده بود، بیش از یک دهه پس از آنان و قبل از صدور حکم به خانواده‌اش ملحق شد.
شراکت ناموفق خانواده خاوری با «سام میرزاحی»، سرمایه‌گذار ایرانی کانادایی در سال‌های نه چندان دور، در کانادا بازتاب بسیار گسترده‌ای داشتٰ شراکتی که کارش به دادگاه کشید و بر اساس آن‌چه پایگاه خبری «گلوب اندمیل» نوشته، میرزاحی در آوریل سال ۲۰۱۴ درباره مشکلات مالی اردی در دوبی سخنانی نقل کرده بود.
بنا براسناد دادگاه، میرزاحی برای پرداخت نکردن ۱۴ میلیون دلار از درآمد پروژه‌ای به نام «هزلتون»، با تهدیدهایی از سوی او روبه رو بوده است.
میرزاحی آن زمان گفته بود که خاوری تهدیدش کرده است اگر همکاری نکند، شهرتش را خراب می‌کند. میرزاحی مدعی شده بود که به دلیل ترس از تهدیدها، هفت میلیون دلار چک به خانواده خاوری داده است.
در برابر، خانواده خاوری تهدید به مرگ را منکر شده بودند. خشایار خاوری در دادگاه اسنادی ارایه داد که میرزاحی امنیت خانواده‌اش را به خاطر سابقه کیفری پدرش تهدید کرده است.
خشی خاوری گفته بود عده‌ای با توجه به شغل قبلی خاوری در سیستم بانکی جمهوری اسلامی، قصد صدمه به او و خانواده‌اش را داشته‌اند.
شاید این تنها مرتبه‌ای باشد که فرزندان خاوری به سابقه پدرشان در ایران اشاره کرده‌اند. با توجه به وجود چنین سابقه‌ای در محاکم کانادا و رسانه‌های این کشور، کمی عجیب به نظر می‌رسد که نشریه تایکون هیچ اشاره‌ای به آن‌ها نمی‌کند.
مجله تایکون چیست؟
بررسی‌های «ایران‌وایر» نشان می‌دهند که مجله تایکون، نشریه چندان مهم و معتبری در کانادا نیست. این نشریه که در سال ۲۰۲۰ تاسیس شده است، در معرفی خود می‌نویسد: «ما یک نشریه مستقل از نظر تحریریه هستیم که مسایل فناوری و تجاری را که بازاریابان هنگام ارزیابی و اجرای کمپین‌های بازاریابی با آن مواجه می‌شوند، بررسی می‌کنیم.»
تصاویر افرادی روی جلد این مجله در همین دو سال گذشته رفته است که کمتر شناخته شده بوده‌اند و این احتمال تبلیغاتی بودن آن را بالا می‌برد. این موضوع را نمی‌توان از نظر دور داشت که شاید فرزند محمود خاوری با هدف برندسازی بیشتر از خود، برای این کار هزینه کرده باشد؛ اتفاقی که در دنیای رسانه‌های تبلیغاتی اقتصادی و بازاریابی چیز عجیبی نیست.
صفحه توییتر این مجله هزارو ۷۹۵ فالوئر دارد و بیشتر پست‌های آن تبلیغاتی به نظر می‌رسند.
مروری به صفحه اینستاگرام این مجله نیز شائبه تبلیغاتی بودن آن را بیشتر می‌کند. به هر رو، یک روز پس از انتشار عکس اردی خاوری روی جلد این مجله و گزارش عجیب آن درباره او، مطلب از روی سایت این مجله حذف شد و حتی در سوابق سایت هیچ اثری از آن نیست. احتمالا علت این اتفاق هم حجم واکنش‌ها و اعتراضاتی بوده که از سوی ایرانیان رخ داده است.
برخی به این ماجرا حتی بدبینانه‌تر نگاه می‌کنند و این مصاحبه را پروژه‌ای در زمین تبلیغات سیاسی و پروپاگاندای جمهوری اسلامی می‌دانند. آن‌ها به بزرگ‌نمایی رسانه‌های جمهوری اسلامی درباره این مجله و پرداختن به این موضوع در رسانه‌های حکومتی ایران برای نشان دادن خباثت دولت کانادا اشاره می‌کنند و می‌گویند هم‌زمانی انتشار این مصاحبه با لغو مسابقه فوتبال ایران و کانادا و اعتراضات آبادان، پروژه‌ای هم برای انتقام تبلیغاتی از کانادا و هم انحراف افکار عمومی از اعتراضات خوزستان است.
به هر حال، مطلب حذف شد اما داستان‌های خانواده خاوری در کانادا انگار تمامی ندارند و حضور متهمان پرونده‌های فساد اقتصادی و بعضی از افراد متهم به نقض حقوق بشر در کانادا نیز برای ایرانیان ادامه دارد.
حمله روزنامه سپاه به روزنامه جمهوری اسلامی
