رئیس سازمان نظام پزشکی اخیرا در جلسه بررسی افزایش ظرفیت آموزش پزشکی گفته که در کشور ۱۵ هزار پزشک وجود دارد که طبابت نمیکنند و در عین حال ۲۰ هزار پزشک عمومی هم در نظام ارجاع به خدمت رسانی مشغول نیستند. رقم ۲۰ هزار پزشک بیکار در ایران در حالی اعلام شده است که بیکاری به قدری در کشور گسترده شده و به فارغ التحصیلان رده بالای دانشگاهی رسیده است که آمارهای کنونی به نظر واقعی نمیرسند و به طور مثال در مورد پزشکان عمومی و متخصص، رقم بالاتری مطرح است و عنوان میشود دست کم ۴۰ تا ۶۰ هزار پزشک بیکار در کشور وجود دارد. کمیسیون بهداشت و درمان مجلس شورای اسلامی بارها بر تعداد واقعی پزشکان بیکار اشاره داشته و تنها راه حل این مسئله هم بعد از ۲ دهه کش و قوسی که طرح افزایش ظرفیت پزشکی از سوی شورایعالی انقلاب فرهنگی داشته است، عملیاتی کردن افزایش پذیرش دانشجویان پزشکی به منظور جبران کمبود تعداد پزشکان عمومی و متخصص در سطح کشور عنوان میشود. آنچه مسلم است؛ مشکل تنها عدم توزیع مناسب پزشکان در کشور نیست که عدهای مطرح میکنند افزایش ظرفیت پزشکی میتواند بیکاری پزشکان را مرتفع کند و از این طریق میتوان عدالت در حوزه سلامت را اجرا کرد، بلکه آمارها نشان میدهد از حدود ۲۰۰ هزار نفر پزشک اعم از عمومی، متخصص و فوق تخصص، داروساز، دندانپزشک و... در کشور، چندین ده هزار نفر به شغلهای دیگری روی آورده و یا همزمان در شغل دیگری هم مشغول به کار هستند.
پزشکان از وضعیت درآمد خود راضی نیستند و طبق آمارها تنها در دو سال اخیر لااقل یک چهارم پزشکان ایرانی به اروپا و آمریکا مهاجرت کردهاند. بیکاری در میان فارغ التحصیلان دانشگاهها که بخشی از آنان نیز در ردههای بالای مدارج و مدارک دانشگاهی مثل پزشکان عمومی و پزشکان متخصص هستند بیداد میکند و رقم بیکاری این دسته از افراد حدود سه برابر میانگین بیکاری در سایر رشتههای دانشگاهی است.
نظام بهداشت و درمان کشوری مثل ایران با شاخص های بین المللی فاصلهای بسیار دارد و توجهات صرفا روی رفع کمبود پزشک معطوف شده است و به امکانات و تسهیلات و جذابیتهای حرفه پزشکی که میتواند منجر به ماندگاری و جذب نیروهای آموزش دیده پزشکی در کشور شود بی توجهی میشود. این روزها به کادر درمان کشور آنقدر کم لطفی میشود که مقامات سلامت کشور وقتی که بحرانی مانند کرونا را به پاس تلاشهای پزشکان پشت سر میگذارند اقدام به تعدیل نیروهای پرتوان و مؤثر مراکز بهداشتی و درمانی و بیمارستانها میکنند و سپس پس از اینکه سیل انتقادها به سمت آنان سرازیر میشود با وعدههای صوری و توخالی و بی پشتوانه دم از جذب نیروهای پزشکی و به کار گیری آنان از طریق آزمون استخدامی را میدهند! تبدیل وضعیت نیروهای شرکتی، استخدام نیروی انسانی، پرداخت معوقات نظام سلامت از مطالبات جدی کادر بهداشت و درمان بوده است که تاکنون به آنها جامه عمل پوشانده نشده است. هیچ یک از سازمانهای مسئول مثل وزارت بهداشت و درمان به درستی به وظایف خود عمل نمیکنند و سازمان برنامه و بودجه هم که باید عنایت بسیار جدی به نظام بهداشت و درمان و وزارتخانههای تخصصی آن داشته باشند معوقات پزشکان و مسائل صنفی آنان را کمتر پیگیری کرده است و اهتمام لازم در این زمینه را نداشته است. لازم به یادآوری است که اگر دستگاههای ذی ربط همچنان نسبت به بررسی همه جانبه ابعاد موضوع بیکاری گسترده پزشکان ایرانی عنایت نداشته باشند، مصالح عامه مردم در موضوع سلامت در خطر فوریتی قرار میگیرد و بایستی شاهد موج جدیدی از مهاجرت نخبگان به خصوص پزشکان کشور بود. ضمن اینکه افزایش ظرفیت پزشکی در کشور گره گشای وضعیت موجود بیکاری پزشکان در کشور نیست و به نظر میرسد با ورود نیروهای سهمیهای در این رشته، شاهد افت کیفیت نیروهای متخصص در حوزه سلامت کشور باشیم.
محمدرضا محبوبفر