فرامرز داور - ایران وایر
با میانجیگری اتحادیه اروپا، مذاکرات نجات توافق اتمی برجام بین ایران و آمریکا قرار است، در یک شکل جدیدی آغاز شود. «جوزپ بورل» مسئول سیاست خارجی اتحادیه اروپا چهارم تیر ۱۴۰۱ در سفر به تهران اعلام کرد که مقام‌های جمهوری اسلامی ایران با شروع مذاکرات موافقت کرده‌اند.
تهران و واشنگتن به چه شکلی مذاکرات را شروع می‌کنند؟
در شکل جدید مذاکرات، میزبان دیگر وین نخواهد بود؛ بلکه یکی از کشورهای خلیج فارس است. «نورنیوز» رسانه نزدیک به «علی شمخانی» دبیر شورای عالی امنیت ملی در ایران گفته است که احتمالا میزبان قطر است. در این دور از گفت‌وگوها، کشورهای ۱+۴ یعنی بریتانیا، فرانسه، چین و روسیه به‌علاوه آلمان حاضر نخواهند بود؛ بلکه مذاکره‌کنندگان جمهوری اسلامی، ایالات متحده و نمایندگان اتحادیه اروپا در آن شرکت دارند. مقام‌های دولت «ابراهیم رئیسی» پیش از این گفته بودند، در صورت پیشرفت مذاکرات، ملاقات دوجانبه با مقام‌های آمریکایی محتمل است. میزبانی و ترکیب جدید مذاکره‌کنندگان این احتمال را افزایش داده است.
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
در مذاکرات یک ساله وین چه گذشته بود؟
اینک نزدیک چهار ماه است که مذاکرات نجات برجام که ماه‌ها در وین برقرار بود، متوقف شده است. در این مذاکرات که از فروردین ۱۴۰۰ شروع شد، نمایندگان ایران، بریتانیا، فرانسه، چین، روسیه و آلمان حضور داشتند و نمایندگان ایالات متحده هم به شکل جداگانه با تمام این کشورها به غیر از این گفت‌وگو می‌کردند. دلیل حاضر نبودن ایران در مذاکرات با آمریکا، منعی است که آیت‌الله «علی خامنه‌ای» گذاشته بود.
آیا روسیه هم در مذاکرات نجات برجام حاضر نخواهد بود؟
جورپ بورل گفته است که گروه ۱+۴ کار خود را تمام کرده و اینک فقط جمهوری اسلامی و ایالات متحده باید اختلافات خود را حل کنند. به این ترتیب روسیه هم که نقش محوری در مذاکرات اتمی دوره ریاست جمهوری رئیسی داشت در گفت‌وگوهایی که احتمالا در قطر برگزار می‌شود، شرکت نخواهد داشت. «سرگئی لاوروف» وزیر خارجه روسیه چند روز پیش از اعلام از سرگیری مذاکرات در سفر به تهران گفته بود که مسکو با نجات برجام مخالف نیست.
روسیه در اسفند ۱۴۰۰ زمانی که به اوکراین حمله نظامی کرده بود و با تحریم‌های گسترده روبه‌رو شد، گفته بود باید آمریکا تضمین بدهد که تحریم‌های روسیه شامل برجام نمی‌شود. بورل هم به تازگی گفته است، روسیه نگران فروش نفت خود در دوره تحریم بوده اما مقام‌های ایرانی با سفر به مسکو، نگرانی روس‌ها را رفع کردند. به تازگی اعلام شده که نفت صادراتی روسیه به چین سهم گسترده‌ای از نفت صادراتی ایران را گرفته است.
چه اتفاقی افتاده که مذاکرات از سر گرفته می‌شود؟
دلیل اینکه تا به امروز توافق برجام احیا نشده دو موضوع عمده بوده است: اول مخالفت آمریکا با حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی و دوم ندادن تعهد بابت باقی ماندن در توافق هسته‌ای برجام در این دولت و دولت‌های بعدی.
با راضی نشدن ایالات متحده برای حذف نام سپاه از فهرست سازمان‌های تروریستی خارجی، ایران پیشنهاد داده که دست‌کم قرارگاه سازندگی خاتم‌الانبیا شاخه اقتصادی سپاه از تحریم خارج شود؛ اما ایالات متحده این پیشنهاد را هم تا اواسط خرداد ۱۴۰۱ نپذیرفته بود. برای شروع مذاکرات، باید راه حلی برای این دو موضوع پیدا شده باشد.
اگر توافق نجات پیدا کند، شروط خامنه‌ای چه می‌شود؟
خامنه‌ای به غیر از ممنوع کردن مذاکره مستقیم با آمریکا که مشکلات جدی از جمله اتلاف وقت زیادی ایجاد کرد، سه شرط دیگر هم گذاشته است: ۱- رفع تحریم‌ها باید قابل راستی‌آزمایی باشد. یعنی ایران اعلام کند می‌تواند به راحتی نفت صادر کند و پول آن را از طریق بانک‌های بین‌المللی وارد ایران کند. ۲- دولت آمریکا تضمین بدهد که هیچ دولت دیگری از این توافق خارج نخواهد شد. ۳- هیچ توافقی برای مذاکره بر سر برنامه موشک‌های بالستیک جمهوری اسلامی نباید انجام شود.
در صورتی که توافق هسته‌ای برجام دوباره برقرار شود، باید سه شرط خامنه‌ای در آن رعایت شده باشد، در غیر این صورت جمهوری اسلامی به شکلی از این شروط عقب‌نشینی کرده است. مقام‌های تهران تا همین جا یکی از شروط را که رفع تمامی حریم‌های دوره «دونالد ترامپ» است، پس گرفته‌اند.
دور جدید مذاکرات جمهوری اسلامی و ایالات متحده بدون حضور کشورهای ۱+۴ است و در نزدیکی ایران برگزار می‌شود
"ماهواره‌بر ذوالجناح به فضا پرتاب شد"
