علی افشاری - زیتون
قتل دردناک ماژور «رابرت ویتنی ایمبری» در ۲۷ تیر ۱۳۰۴ یکی از رویدادهای مهم تاریخ معاصر ایران است که نقش زیادی در تحولات سیاسی داخلی و اقتصادی ایران داشته است. این قتل ناعادلانه در ظاهر به دلیل تعصبات مذهبی رخ داد اما هنوز بعد از گذشت ۹۷ سال هنوز ابعاد کامل آن مشخص نشدهاست. دولت وقت بریتانیا و رضاخان سردار سپه متهم هستند که در طراحی این قتل نقش داشتهاند اگرچه شواهد و اطلاعات موجود امکان تایید و رد کامل این فرضیهها را نمیدهد. دولت وقت شوروی نیز در مظان اتهام بود اما سند معتبری در این خصوص مشاهده نشد. مقامات دولت شوروی برای سر ایمبری به دلیل اقدامات ضد بلشوویکی او جایزهای چهل هزار دلاری تعیین کردهبودند.
ماژور ایمبری در زمان قتل عناوینی چون "کنسولیار دفتر نمایندگی آمریکا در تهران"، "خبرنگار آزاد"، "مشاور شرکت نفتی آمریکایی سینکلر" و "عکاس همکار نشریه نشنال جیوگرافی" بود. اما نقش اصلی او در ایران جاسوسی برای وزارت خارجه آمریکا بود. او منبع و دوست نزدیک آلن دالاس از مسئولان وقت وزارت خارجه آمریکا (مسئول اداره خاور نزدیک) بود که بعدها نخستین رئیس سیآیای شد؛ طراحی پروژه امنیتی «آژاکس» با هدف سرنگونی دولت دکتر محمد مصدق در ایران با مدیریت او انجام شد.
ایمبری هنگام مرگ چهل و یک ساله بود اما روحیه ماجراجو باعث شده بود تا یک زندگی پر حادثه را تجربه کند. ایمبری زمانی گفته بود: «دنبال دردسر نیستم اما اگر حادثه سراغ من بیاید با آغوش باز از آن استقبال میکنم». ایمبری در رشته علوم سیاسی و حقوق از دانشگاههای جرج واشنگتن و ییل در آمریکا فارغ التحصیل شد. یکنواختی کار وکالت باعث شد تا آن را کنار گذاشته و وارد فعالیتهای پرخطر سیاسی و اجتماعی شود. او ابتدا به صورت کوتاه مدت در یک هیئت نمایندگی در کنگو فعالیت کرد. سپس به صورت داوطلبانه در قالب راننده آمبولانس در جنگ جهانی اول به ارتش فرانسه پیوست. او تا سال ۱۹۱۷ میلادی در جبهه های وردون و سالنیکا در فرانسه فعالیت داشت سپس به اداره خدمات خارجی آمریکا پیوست و در نقش مامور ویژه در شهر پتروگراد روسیه در دفاع از منافع آمریکا مشغول به کار شد. فعالیتهای او علیه بلشوئیکها بعد از انقلاب اکتبر روسیه منجر به اخراج او از قلمرو شوروی شد.