علت مهار بستری ها در ایالات متحده، صدور مجوز مصرف اورژانسی به دو واکسن فایزر-بیونتک و مدرنا برای گروه سنی زیر ۵ سال توسط سازمان غذا و دارو آمریکا(FDA) بوده است. در همین حال به دنبال افزایش موارد مبتلا به ویروس کووید-۱۹، مقام ‌های بهداشتی در آمریکا هشدار سطح بالا داده اند و اعلام کردند که همه شهروندان در محیط ‌های بسته و پرجمعیت از ماسک استفاده کنند. شرکت داروسازی و واکسن سازی فایزر و آسترازنکا موفق شده اند داروی خوراکی درمان کووید را تولید کرده و پس از دریافت مجوز مصرف و صادرات از سازمان غذا و دارو، در حال تجویز و صادرات قرص های ضد کرونا هستند. واکسن کووید فایزر-بیونتک برای گروه سنی ۱۲ تا ۱۵ سال تأییدیه کامل را گرفته است. سازمان غذا و داروی آمریکا اعلام کرده تأییدیه کامل این واکسن به دنبال آنالیز و ارزیابی دقیق داده‌ های ایمنی و اثربخشی صادر شده است و مقدار ماده مؤثره این نوع واکسن مثل واکسن های نوزادان و کودکان، بهینه سازی و متعادل سازی شده است. این واکسن برای مصرف افراد ۱۶ سال به بالا در آگوست سال قبل به صورت کامل تأیید شد. اکنون با وجود موج جدید کرونا در دنیا توصیه ها و پیشنهادات در حد پروتکل های بهداشتی بیماری است.

خبرهای امیدوارکننده کننده ای منتشر می شود که موج زیرواریانت‌ های اومیکرون در اروپا و آمریکا بدون افزایش چشمگیر در موارد مرگ و میر بوده است و هرچند موج واریانت BA.5 در اروپا و آمریکا منجر به افزایش موارد بستری شده است، بدون افزایشی متناسب در موارد بستری در ICU یا مرگ ‌و میر همراه بوده است. اکنون واکسن های پیشرفته و مؤثر و کارآمد و همچنین قرص های ضد کرونا در دسترس هستند و کشورهای متعدد دنیا همچنان از علم پزشکی دنیا بهره می برند، به طوریکه بزرگترین گردهمایی مسلمانان جهان از ابتدای پاندمی کووید تاکنون در عربستان سعودی به دلیل افزایش دسترسی به واکسن های مؤثر و کارآمد برگزار شد و عملیات بازگشت حجاج از روز پنج شنبه انجام خواهد شد.

در کشور ایران اما وضعیت کرونا متفاوت از کشورهای جهان تعریف شده است. در حالیکه کرونا در هفته های اخیر یک افزایش 30 درصدی در کل مبتلایان را بر جای نهاده است، در ایران به ناگاه پس از تبلیغات وسیعی که درخصوص واکسیناسیون و جشن پایان کرونا و خروج کشور از پاندمی صورت می گرفت و بازگشایی ها انجام و استمرار بخشیده شد، در مدت کوتاهی رقم مبتلایان تا 5 برابر افزایش پیدا کرد. روند افزایشی مبتلایان کرونا در کشور به گونه ای است که آمار جان ‌باختگان کرونا در ایران پس از ۶۶ روز بار دیگر دو رقمی شده است. شمار فوتی‌های کرونا در حالی بار دیگر در کشور دو رقمی و رقم مبتلایان چهار رقمی شده است که ورودی بیمارستان ‌ها نیز در روزهای اخیر ۵۰ درصد افزایش داشته است. ️چهار شهرستان در وضعیت قرمز و ۱۴ شهرستان در وضعیت نارنجی هستند. در زیر سویه ‌های جدید کرونا هر ۱ نفر قادر است تا ۱۸ نفر را درگیر کند و این عدد در سویه های اولیه اومیکرون، ۱۰ نفر بوده است. در تازه ترین توالی یابی و غربالگری ویروس در کشور، گفته شده 40 درصد مراجعه کنندگان درگیر سویه BA.5 کرونا بودند و سایر گونه های اومیکرون و همچنین واریانت دلتا مطرح بوده است. علائم سویه جدید کرونا مثل سویه اومیکرون است و مشکلات گوارشی از جمله اسهال و شکم درد و حالت تهوع و نشانه های سرماخوردگی مثل تعریق شبانه از علائم سویه جدید کرونا است. در برخی مبتلایان بستری شده در بخش های کرونایی بیمارستان ها مواردی از گرفتاری و عفونت ریه تحتانی نیز مشاهده شده است و این مسئله، آمار فوتی های بیماری را افزایش داده است.

درگیری تنفسی در مبتلایان به سویه BA.4 و BA.5 کمتر است، اما این سویه در سالمندان دارای بیماری‌ های زمینه ‌ای و افراد در معرض سوء تغذیه و نوزادان و کودکانی که واکسینه نشده اند بیشتر توانایی ایجاد مرگ و میر دارد. تنها راهکار مقامات کشور درخصوص فرار از وضعیت کرونایی رخ داده در کشور، توصیه به انجام واکسیناسیون نوبت چهارم و انتشار اسامی پایگاه ‌های تجمیعی فعال واکسیناسیون کووید در تهران و شهرستان ها بوده است. هشدار در مورد اوج گیری مجدد کرونا و افزایش تصاعدی بیماری و پرشدن بخش های کرونایی بیمارستان ها در شهرهایی مثل تهران، اصفهان، خوزستان، گیلان، سیستان و بلوچستان و مازندران در حالی است که تنها احتمال و حدس و گمان بروز پیک دومی از اومیکرون در ایران مطرح می شود و از دولت خواسته شده تا خدمات اجتماعی به واکسن نزده‌ ها و کسانی که واکسیناسیون کامل را تزریق نکرده ‌اند محدود گردد. در شرایطی که نه واکسن مؤثر و کارآمد و به روزشده ای در خصوص سویه های جدید ویروس کرونا در دسترس است و نه خبری از عوارض و آثار و ایمنی زایی واکسن های تزریق شده در کشور منتشر می شود، تمرکز صرف روی واکسیناسیون نوبت چهارمی که همچنان موانع عجیب و غریب دوزهای اول تا سوم واکسن و واکسیناسیون ناقص و رهاشده کادر درمان را پشت سر دارد تنها می تواند به جامعه آدرس غلط دهد و منجر به افت هرچه بیشتر مراعات پروتکل های بهداشتی در کشور گردد. به نقل از ستاد دولتی کرونا عنوان شده است کلیه گروه‌ های سنی بالاتر از ۱۸ سال و افراد بالاتر از ۱۲ سالی که زمینه بیماری ‌های پر خطر را دارند، اگر از آخرین نوبت واکسن‌ آن ‌ها بیش از ۶ ماه گذشته است؛ برای یک نوبت تزریق واکسن یادآور مراجعه کنند، و این در حالی است که نسبت به واکسیناسیون کودکان و نوجوانان به جهت فقدان واکسن های مختص این گروه، کوتاهی صورت گرفته و اهمال شده است.

واکسیناسیون 30 درصدی در ایران و افت محسوس پروتکل های بهداشتی سندی محکم محسوب می شود که این کشور همچنان در فهرست مناطق پرمخاطره کووید-۱۹ در سطح جهان است. با وجود نشانه‌ هایی مبنی بر اینکه واریانت ‌های جدید ویروس بیشتر قادرند که از محافظت واکسن ‌ها و عفونت‌ های قبلی فرار کنند، اما آنالیزها نشان می ‌دهند در ایران برخلاف کشورهایی که در حال تجربه کردن مرگ ‌های موج BA.5 هستند، افزایش بسیار محسوسی در موارد مرگ مرتبط با بستری ‌ها نشان داده شده است و نمی توان دیگر بیماری را ساده گرفت و عادی انگاری کرد. بلاتکلیفی و سردرگمی مسافران عتبات، تاخیرهای چند ساعته و عدم حضور و پاسخگویی هیچ‌ یک از مسئولین، حرف های رییس ستاد کرونا مبنی بر اینکه ورود مسافر به کشور با انجام تست تشخیص کرونا باشد را زیر سؤال برده است. گفته می‌ شود طی روزهای اخیر و به هنگام بازگشت مسافران عرفه کربلا به کشور، تأخیرهای طولانی‌ مدت برای پروازها به وجود آمده و نه مسئولین شرکت هواپیمایی نه هیچکس دیگری پاسخگوی این مشکل به وجود آمده نیستند. ابراهیم رئیسی، رییس ‌جمهوری روز شنبه در جلسه ستاد ملی مقابله با کرونا با تأکید بر رعایت دستورالعمل ‌های بهداشتی پیشگیری از کرونا با توجه به شرایط جدید این بیماری گفته بود ورود مسافر از تمامی مرزهای زمینی، هوایی و دریایی باید همراه با رعایت پروتکل‌ های بهداشتی و انجام تست تشخیص کرونا باشد.

افزایش مبتلایان جدید سویه اومیکرون کرونا نشان می ‌دهد که موج جدید با سرعت بالا در حال همه ‌گیری است. باید در این روزها که کاروان‌ ها و تجمعات مذهبی در عراق و عربستان و استان های مرزی برپا شده اند، مراقبت کرد تا پروتکل ‌شکنی باب نشود و به نمایش گذاشته نشود. هشت هزار زائر در ۱۲ ساعت گذشته از مرز مهران وارد کشور شدند و یکی از دلایل افزایش مبتلایان، نقض پروتکل های بهداشتی بیماری در مبادی ورودی و خروجی کشور بوده است. اعلام شرایط دریافت دوز یادآور واکسن کرونا مصادف با افزایش ۲ برابری بستری ‌های آی‌ سی‌ یو است، و این در حالی است که بحرانی‌ تر شدن وضعیت دارو و افزایش چند برابری مبتلایان به کرونا در ایران می رود که بار دیگر تجربه پیک پنجم را به یاد آورد. وضعیت موجود کرونایی و بهداشتی و درمانی کشور غیر قابل دوام است و جمهوری اسلامی باید بپذیرد حداقل درخصوص پاندمی و پیامدهای آن با جهان خارج و علم روز دنیا آشتی کند. پیشنهاد می گردد که با کمک سازمان بهداشت جهانی یک مرکز فوریت‌ های پزشکی در ایران راه‌اندازی کرد که در قالب شبکه ‌ای از مراکز بهداشتی و درمانی جهانی و خاورمیانه در پاسخ ‌‌دهی به اوضاع اضطراری بیماری های تابستانی و از جمله کرونا سرعت بخشید. این مرکز بایستی شامل بخش های آموزشی درخصوص توالی یابی ویروس کرونا و راه های بیماریابی فعال و میزبان کادری از متخصصان درباره شناسایی جهش های جدید ویروسی و انجام تکنیک های آنالیز جدید ویروسی در آب و فاضلاب باشد تا از این طریق به وضعیت های فوریت پزشکی پاسخ داده و ذخایری از تجهیزات پزشکی و داروهای ضد کرونا و انواع واکسن های معتبر جهانی از نوزادان تا بزرگسالان فراهم کند.

محمدرضا محبوب فر - کارشناس حوزه سلامت