در مورد حاجی داوود اما اطلاع زیادی در دست نیست و فقط گفته شده است که وی در سن بیست و پنج سالگی بر اثر ابتلا به سل فوت کرده و در سالهای بین 1907 تا 1909 در جنبش مشروطه فعال بوده است.

درنهایت با پیروزی انقلاب مشروطه و با تصویب قانون اساسی جدید که در آن از ایرانیان غیر مسلمان بعنوان ملل متنوعه یاد شده بود، آنان توانستند چهار نماینده از طرف خود به مجلس بفرستند، اگرچه علما با حضور اهل کتاب موافق بودند اما هرگز حاضر به قبول بهائیان در مجلس نشدند.^[3] از جامعه کلیمیان آقای عزیز الله سیمانی بعنوان اولین نماینده یهودی به مجلس مشروطه راه پیدا می کند که البته بعد از مدت کوتاهی، بدلیل اینکه عده ی معدود ی از نمایندگان حاضر نبودند با غیر مسلمانان در یک مجلس بنشینند، ایشان بهمراه نماینده ارامنه از سمت خود استعفا داده^[4] و به اقایان سید محمد طباطبائی و بهبهانی جهت دفاع از حقوق ایرانیان ارمنی و یهودی وکالت می دهند و مجلس را ترک می کنند.^[5]البته نماینده جامعه زرتشتیان، ارباب جمشید که سابقه حمایت از مشروطه را نیز داشت در مجلس ماند و حاضر به استعفا نشد، همچنین آیت الله بهبهانی به حمایت از زرتشتیان پرداخت و با بیان اینکه این طایفه بر ایران حق آب و گل دارند، حمایت خود را از ارباب جمشید اعلام کرد و خواهان ماندن او در مجلس شد.^[6]

قانون اساسی مشروطه در دو اصل هشتم ونهم، اهالی مملکت ایران را متساوی الحقوق دانسته بود و جان، مال، و شرف آنان را مصون از هرگونه تعرض برشمرده بود. اما اینکه آیا این قانون توانسته بود واقعا تساوی حقوق ایجاد کند و جان و مال همگی ساکنین ایران زمین را حفظ کند، خود جای بحث داشته و در ادامه بدان خواهیم پرداخت.

اصل هشتم قانون اساسی که کلیه اهالی مملکت ایران را متساوی الحقوق دانسته بود، یکی از بحث بر انگیز ترین لوایح قانون اساسی مشروطه بوده و بحث و جدل پیرامون ان به بیش شش ماه به درازا می انجامد^[7]. ظاهرا در طرح اولیه این قانون حقوق تمامی مسلمانان بصورت مساوی در نظر گرفته شده بوده و ارباب جمشید، نماینده زرتشتیان، به همراه تنی چند از همکیشان خود، به دیدار احتشام السلطنه، رئیس مجلس شورای ملی، می رود و خواهان آن می شود که حقوق همه ی اهالی ایران در مقابل قانون مساوی درنظر گرفته شود و این پیشنهاد در نهایت با تلاش وی مورد تصویب قرار می گیرد.^[8]

ازمیان زرتشتیان نیز دو تن بنامهای پرویز شاهجهان، معروف به ارباب پرویز و فریدون خسرواهرستانی، معروف به گل خورشید، دز زاه برقراری مشروطه جان خود را از دست می دهند. پرویز شاهجهان از معدود تجاری بود که به تجارت بین الملل و صادرات و واردات اشتغال داشت، تجارت خانه جهانیان که در شهرهای مختلف شعب متعددی داشت در کنار امر تجارت به انجام امور پولی و مالی،نقل و انتقال پول و صرافی نیز اشتغال داشت و از این روی می توان گفت، زیربنای تاسیس اولین بانک ایرانی از ایده و فعالیتهای وی گرفته شده بود و در نهایت اولین بانک ایزانی در سال 1307 تاسیس گردید. او که در لابلای بار پنبه به تبریز اسلحه و مهمات ارسال می کرد و از حمایت کنندگان مالی جنبش مشروطه بحساب می امد و از این روی موجب بر انگیختن خشم محمد علی شاه گردید و نهایتا شاه دستور قتل وی را به صنیع حضرت صادر کرد. کشته شدن ارباب پرویز و فریدون خسرو اهرستانی منجر به اعتراضاتی وسیعی گردید وبرخی خواهان قصاص قاتلین بودند، مخصوصا که طبق قانون مشزوطه نیز حقوق کلیه اهالی مملکت ایزان به رسمیت شناخته شده بود، اما از سوئی دیگر قصاص چند مسلمان به خاطر یک غیر مسلمان با فقه سنتی و نظر علما مغایرت داشت و در نهایت یازده نفر از عاملین به مجازات با تازیانه محکوم می شوند و سه تن از آنان زیر ضربات تازیانه جان می دهند، امری که مخالفین مشروطه و دین داران سنتی را سخت برآشوب و آنرا از افات مشروطه نامیدند و با آن بنام خدا و دین به مخالفت پرداختند. صنیع سلطان نیز بعدها در سال 1289 توسط مردم اعدام گردید.^[9]

در کنار زرتشتیان و کلیمیان، ارامنه نیز در به ثمر رسیدن جنبش مشروطه نقش داشتند، و در این زمینه می توان به نقش یپرم داویدیان، معروف به یپرم خان، اشاره کرد، وی که در جوانی توانسته بصورت معجزه آسائی از اردوگاههای کار اجباری در ساخالین روسیه بگریزد و خود را از طریق ژاپن و چین دوباره به ایران برساند، پس از بازگشت به ایران با چند تن از مشروطه خواهان آشنا شده و به صفوف مبارزین می پیوندد. وی بعدها به ریاست شهربانی تهران انتخاب شد و انتصابی که مورد انتقاد برخی از متعصبین نیز قرار گرفت، اما علی الرغم تمامی مخالفتها وی به انجام وظیفه خویش ادامه داد و پس از پیروزی مشروطه مامور جمع آوری سلاح از مردم گردید، انجام این وظیفه موجب آن شد که وی مقابل دوستان و هم رزمان خویش، همچون

ستارخان و باقر خان ، و همچنین مورد انتقاد برخی از مورخین قرار بگیرد. سرانجام وی دراه استقرار مشروطه، در حین نبرد با سالار الدوله جان خود را از دست داد. درمراسم تدفین وی، هزاران ایرانی از طیفهای مختلف شرکت کرده و به وی ادای احترام کردند.^[10]

از میان ارامنه می توان به نقش میرزا ملکم خان نیز اشاره کرد، وی فرزند یعقوب ارمنی، مسیحی زاده ی بود که در میان جامعه مسلمانان حضوری چشمگیر و چندوجهی داشت، وی به اصلاح و استمرار قانون معتقد و خواهان نوسازی ساختار اداری مملکت بود،و همچنین صاحب امتیاز روزنامه قانون که ادبیاتی انتقادی و تحول خواهانه نیز داشت بوده و در عین حال معتقد به اصلاح و سازگاری قرائتی از مذهب بود که با مدرنیته سازگاری داشته باشد.

با وجود انکه جان و مال غیر مسلمانان که بعنوان ملل متنوعه شناخته شده بودند در قانون مشزوطه محترم شمرده شده بود، اما اقدامات یهودستیزانه ی نیز بعد از انقلاب مشروطه به وقوع پیوست که از آنان می توان از حمله به محله یهودیان شیرازدر سالهای 1906 و 1910 نام برد که در طی این حملات چندین تن کشته و زخمی شدند. علی الرغم اینکه حکومت جهت محافظت از جان ساکنین سیصد سرباز را به انجا گشیل نمود و شخصی بنام جعفر قلی خان، رئیس قزاق خانه، خود شخصا در متفرق کردن مزاحمین و عاملین شرکت داشت، اما حدود بیست و یک نفر جان باختند و بیش از دویست منزل آسیب جدی دیدند.^[11]

اگرچه درخت مشروطه و قانون مداری انگونه که باید در خاک ایران به بار ننشست و هنوز هم ملت ایران در پی احقاق حداقلی از حقوق خویش هستند، اما نمی توان ثمرات انرا بطور کلی نهی کرده و اثراتش را نادیده گرفت. هرچند برخوردهای یهودستیزانه حتی بعد از مشروطه در ایران اتفاق می افتاده، اما بنا به اضهار نظر برخی از یهودیان ایران، تاسیس مدارس آلیانس و نهضت مشروطه هر دو از نقاط مثبت در تاریخ معاصر کلیمیان ایران می باشد.^[12] این نهضت در همان سالهای ابتدائی خویش توانست تغیراتی در طرز تفکر روشنفکران، مردم و حتی روحانیت سنتی نسبت به کلیمیان و سایر ایرانیان غیرمسلمان فراهم آورد. چاپ اولین نشریات ویژه یهودیان در دوران احمدشاه و حتی انتقاد از حکومت در ان نشریات، به خیابان امدند مردم و خواهان مجازات عاملین قتل شهروندان زرتشتی شدن، و حتی تشکیل دولت در تبعید در زمان استبداد صغیر توسط سیدحسن مدرس با ارباب کیخسرو نماینده زرتشتیان و میرزاده عشقی را می توان همگی از نکات و اثرات مثبت درخت مشروطه دانست، هرچند که جای ان دارد که دراین باره بیشتر توسط پژوهشگران مورد بررسی و تحقیق قرار گیرد.

نویسنده: امیرساسان شرفی

منابع:

تاریخ مشروطه ایران، احمد کسروی

عزت الله سحابی، هشت فراز هزار نیاز، بررسی جنبش مشروطه، نشست دهم

تروعا، یهودیان ایرانی در تاریخ معاصر، هما سرشار،جلداول، 1996، کالیفورنیا

روح الله رنجبر، اقلیت های دینی در انقلاب مشروطه،

ناظم الاسلام کرمانی، تاریخ بیداری ایرانیان، جلد اول،

فصل نامه پژوهشی تاریخ اسلام و ایران، زرتشتیان در انقلاب مشروطه، جلیل نائینیان، سال 1389،

یحی دولت ابادی، حیات یحیی، انتشارات عطار فردوسی، جلد دوم، 1363،

همنشین بهار، از ماموت تا فیسبوک 62، سایت یوتیوب

Bayat, Mangol 1991: Iran's First Revolution: Shi'ism and the Constitutional Revolution of 1905-1909, New York: Oxford University Press.

https://www.tabletmag.com/sections/israel-middle-east/articles/jewish-participation-in-iranian-political-life

Jews,Iran,Israel, Prof. Amnon Netzer, Jerusalems, 2014