آیا سیستم پخش تلویزیونی شبکه یک سیما هک شده بود یا افرادی در داخل صداوسیما، در حمایت از معترضان ایرانی این پیام را پخش کردند؟
«ایرانوایر» با یک فرد مطلع که سابقه سالها فعالیت در بخش خبری در صداوسیما را دارد، گفتوگو کرده تا پرده از این راز بردارد که آیا این اقدام عدالت علی، هک کردن سیستمهای صداوسیما بوده است یا همراهی کارکنان صداوسیما با معترضان و گروه عدالت علی؟
رقیه رضایی - ایران وایر
آیا هک کردن پخش اخبار سراسری در صداوسیما امکانپذیر است؟
گروه هکری «عدالت علی» پیش از این نیز بارها درباره واقعیتهای سیستم قضایی و امنیتی ایران افشاگری کرده است.
این گروه تنها لحظاتی بعد از پخش چند لحظهای شعار «زن زندگی آزادی» و تصویر سه تن از زنان کشته شده در اعتراضات کنونی بههمراه «مهسا (ژینا) امینی»، در حساب توییتر خود نوشت: «در پی درخواست هموطنان به عهد خود عمل نمودیم و ناشدنی را برای ایرانی آزاد به ارمغان آوردیم. ما گروه عدالت علی با کمک هموطنان شجاع به اخبار سراسری صداوسیما حمله نمودیم. بپاخیزید و در خیابانها به ما بپیوندید. تا نابودی نظام فاسد به عملیات خود ادامه میدهیم.»
در این توییت، عدالت علی حرفی از هک کردن سیستمهای صداوسیما بهمیان نیاورد و از لفظ «حمله» استفاده کرد. همچنین توضیح داد که با کمک «هموطنان شجاع» توانسته است به اخبار سراسری صداوسیما حمله کند. اما در توییتهای بعدی این گروه که اغلب بازنشر مطالبی هستند که رسانهها و افراد شاخص درباره این اتفاق منتشر کردهاند، از عبارت «هک کردن» استفاده کرده است.
این موضوع در روزهای گذشته توجه بسیاری از کاربران شبکههای اجتماعی را به خود جلب کرده است. با این وجود، برخی از مقامات صداوسیما، همچون حمله بهمن ۱۴۰۰ به پخش برنامه صداوسیما و انتشار تصویر «مسعود رجوی» و «مریم رجوی»، رهبران «سازمان مجاهدین خلق»، میگویند این اقدام هک نبوده و در واقع در پی نفوذ نیروهای مخالف حکومت در صداوسیما این اتفاق روی داده است.
منبع مطلعی که با «ایرانوایر» گفتوگو کرده است، میگوید امکان هک کردن بخش خبری ساعت ۲۱ شبکه یک و «شبکه خبر» امکانپذیر نیست.
او در اینباره توضیح میدهد: «ساختار پخش در شبکههای خبری ایران، اعم از داخلی و برونمرزی مانند هم است. شبکه خبر زیر نظر معاونت سیاسی است و پرس تیوی، هیسپان و العالم زیر نظر معاونت برون مرزی هستند.»
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
او ادامه میدهد: «در تمامی این شبکهها، منابع تامین کننده تصویری شامل سرورها، دوربینها و منابع تصویری خارج از استودیو، معروف به اکسترنال هستند. در تمامی این شبکهها میز سوییچ که به اتاق فرمان اجازه خروجی گرفتن و پخش آن را میدهد، از نوع کاهونا ماوریک (Kahuna Maverik)، محصول شرکت گرس ولی (Grass Valley) قرار دارد.»
به گفته این فرد آگاه، خروجی این میز، تصویر است که بههمراه خروجی میز میکسر صدابردار، بعد از کنترل و تایید کارگردان پخش که معمولا فرد امین معاونت سیاسی است، به «نودال مرکزی» ارسال میشود.
در ادبیات پخش برنامههای تلویزیونی، نود مرکزی به گرهای از گرههای ارتباطی در دستگاه پخش گفته میشود که اطلاعات با سیم یا بدون سیم به آن ارسال و از آنجا برای ارسال به ماهواره جهت پخش جهانی و فرستندههای زمینی بهمنظور پخش از طریق گیرندههای داخلی فرستاده میشود.
تحقیقات «ایرانوایر» نشان میدهند که میزهای سوییچر کاهونا ماوریک شرکت گرسولی قابلیتهای بسیاری را در اختیار اپراتور قرار میدهند که از آنجمله میتوان به سرعت عمل بالاتر اپراتور، توانایی بیشتر در کنترل محتوا و حتی انتخاب کیفیت تصویر و صدای خروجی اشاره کرد. این میزهای سوییچر در نهایت توانمندی این را دارند که بدون اتصال به اینترنت و از طریق کابل اینترنت، به گره یا نود مرکزی وصل شوند یا از طریق وایرلس و در فضای شبکه، اطلاعات را برای پخش به نود مرکزی و از آنجا به پالینک متصل به ماهواره و فرستندههای پخش زمینی بفرستند.
منبع مطلعی که با «ایرانوایر» گفتوگو کرده است، میگوید در صداوسیمای جمهوری اسلامی این میزهای سوییچر از طریق کابل به فرستندهها وصل هستند و به اینترنت متصل نیستند که بتوان از راه دور آنها را کنترل یا هک کرد.
او در توضیح این موضوع میگوید: «اين ميزها چهار کلید کمکی دارند که از آنها برای اضافه کردن گرافیک، لوگو و زیرنویس به تصویر اصلی استفاده میشود. یکی از این کلیدهای کمکی، برای لوگو شبکه و زیرنویس اصلی است. این نوع تنظیم میز به این معنی است که وقتی کارگردان ورودی تصویر را عوض میکند یا به دوربین داخل استودیو کات میزند، کرول و لوگو همچنان بر روی تصویر وجود دارند.»
به گفته این فرد مطلع، دسترسی ادمینی به سرور مرکزی پخش در تمامی برنامههای صداوسیما تنها در اختیار مدیر پخش و کارمندان هماهنگی پخش شبکه است.
او توضیح میدهد: «امکان کپی کردن و یا پاک کردن محتوا فقط برای این افراد وجود دارد. مسوول فنی پخش که مسوولیت چیدن محتوا در جدول برنامهها را دارد، خود نیز تحت نظارت منشی صحنه پخش است. با این وجود، او هم فقط امکان دیدن و باز کردن فایلها را دارد و امکان اضافه یا کمکردن برای او هم میسر نیست.»
این فرد آگاه با تاکید بر این که به دلایل امنیتی در سالهای گذشته صداوسیما اقدام به برنامهنویسی اختصاصی برای نرمافزارهای جدول برنامهها و تنظیم آنها کرده است، میگوید: «حتی سرورهای پخش هیچکدام به دلایل امنیتی به اینترنت متصل نیستند و امکان اتصال حافظههای خارجی مانند فلش یا مموری استیک به این سرورها و اصولا به هیچکدام از کامپیوترهای پخش وجود ندارد.»
بنا به گفته این منبع آگاه که سالها در کار پخش برنامههای تلویزیونی بوده است، حتی امکان ورود لپتاپ و هارد هم به سازمان صداوسیما وجود ندارد و در بازرسیهای پیش از ورود، ماموران از این موضوع جلوگیری میکنند.
گروهی از کارکنان صداوسیما دست به دست هم دادهاند
صداوسیمای جمهوری اسلامی پیش از این نیز یک بار در بهمن ۱۴۰۰ تصاویر رهبران سازمان مجاهدین خلق را پخش کرده و بر رجویها درود فرستاده بود. در آن زمان، خبرگزاری «تسنیم»، وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی نوشت: «با توجه به این که پخش شبکهها از طریق و در بستر اینترنت صورت نمیگیرد و اگر هم ارتباطاتی از این دست باشد، اینترانتی است، لذا باید در کنار سایر احتمالات، مساله امکان نفوذ عنصر انسانی را نیز در نظر گرفت و در این راستا تحقیقات لازم را انجام داد.»
همچنین معاون فنی صداوسیما نیز تاکید کرده بود: «این اقدام، کار فوقالعاده پیچیدهای است و تنها صاحبان این تکنولوژی میتوانند از بک دورها و امکاناتی که از قبل روی سیستمها در نظر گرفتهاند، بهرهبرداری کنند و صدمه بزنند.»
منبع مطلعی که با «ایرانوایر» گفتوگو کرده است نیز بر پیچیده بودن این روند تاکید دارد و میگوید از بعد از اتفاق بهمن سال قبل، برای مدتی طولانی سرورهای کامپیوتری سازمان از مدار پخش شبکهها خارج شدند و در حال بازبینیهای امنیتی توسط مسوولین فنی بودهاند.
به گفته او، تدابیری که بعد از این بررسیها اعمال شدهاند، امکان تغییر و دستکاری در آیتمها را بسیار پایین میآورند.
او میگوید: «اول اینکه امکان نفوذ به سیستم کارگردان و سیستم سرورهای پخش به هیچ عنوان وجود ندارد، مگر این که شخصا یک نفر یکی از سرورها را به اینترنت متصل کرده باشد که امکان این امر با توجه به کنترلهای مستمر امنیتی، بسیار بسیار پایین است.»
او همچنین تاکید میکند: «با توجه به پخش لوگو و زیرنویس هنگام پخش محتوای مورد نظر هکرها، نظریه حمله به سیگنال شبکه و ارسال تصاویر بر روی سیگنال شبکه قطعا اشتباه است و به همین دلیل، احتمالا محتوای مورد نظر هکرها از طریق عوامل انسانی وارد محتوای ارسال شده برای پخش شده است.»
بنا به گفته این فرد مطلع، همکاری تعدادی از عوامل تولید و پخش برای این کار از همه سناریوهای موجود محتملتر است: «با توجه به سلسله مراتب پخش در صداوسیما، این امر به تنهایی امکانپذیر نیست.»
او با تاکید بر اینکه بسیاری از کارمندان صداوسیما انسانهای بسیار شریف و آزادیخواهی هستند، میگوید: «آنها تنها به دلیل جبر روزگار مجبور به همکاری با این سازمان ظالم و دروغگو هستند.»
در روزهای گذشته، دستکم پنج مجری صداوسیما از شغل خود کنارهگیری کرده و به حمایت از مردم معترض برخواستهاند. «باربد بابایی»، «پیمان شیخی»، «مجید غضنفری»، «محمدحسنی» و «مجتبی پوربخش»، از مجریان تلویزیونی همکاری خود را با صداوسیمای جمهوری اسلامی قطع کردهاند.
هر یک از این مجریان در حسابهای کاربری خود در اینستاگرام نسبت به دروغپراکنی صداوسیما و این واقعیت که بخشی از دستگاه پروپاگاندا و سرکوب جمهوری اسلامی است، موضعگیری کردهاند.