دکتر بردیا حریری - ویژه خبرنامه گویا
ایران در معرض تحولات و تغییرات فراوانی است. جنبشهای اجتماعی پنج سال گذشته ما را در معرض ایرانی متفاوت در آینده قرار داده است. از همین رو لازم است که نخبگان فکری و اقتصادی و اجتماعی و سیاسی ایران به طرحهایی برای بازسازی ایران بیاندیشند. نوشتهای که میخوانید نقشه راه جامعی است که هدف آن احیای اقتصاد کشور و بالا بردن جایگاه ایران به عنوان یک بازیگر برجسته در صحنه جهانی است. این طرح بر پنج رکن اساسی تمرکز دارد: اصلاح سیاست اقتصادی، اصلاح سرمایهگذاری مستقیم خارجی، توسعه زیرساخت، حمایت از شرکتهای کوچک و متوسط و ادغام جهانی در زنجیرههای ارزش. ما میکوشیم تا بطور خلاصه این طرح را توضیح دهیم. در بخش نخست که در همین صفحه و سایت منتشر شد و از این طریق(لینک قسمت اول) می توانید آن را بخوانید به اصلاح سیاست اقتصادی و اصلاح سرمایهگذاری مستقیم خارجی پرداختیم. در ادامه چنین میخوانیم.
سه، توسعه زیرساخت:
ایجاد یک شبکه زیرساخت مدرن، بههم پیوسته و پایدار برای رشد کشور ما ضروری است. ابتکارات در این رکن عبارتند از: نوسازی و اتصال: ارتقاء زیرساختهای موجود و توسعه سیستمهای جدید و پیشرفته برای اتصال مناطق شهری و روستایی، نوسازی شبکه حمل و نقل، گسترش دسترسی به اینترنت با باند پهن، توسعه منابع انرژی تجدیدپذیر، بهبود سیستم آبرسانی و ارتقاء سیستم بهداشت و درمان. نظام بهداشت و درمان ایران نیازمند ارتقاء است. دولت میتواند در ساخت بیمارستانها و کلینیکهای جدید، آموزش کارکنان مراقبتهای بهداشتی بیشتر و خرید تجهیزات پزشکی جدید سرمایهگذاری کند. نکته قابل تامل این است که گردشگری پزشکی در تایلند (5.6 میلیون دلار با پیش بینی 15 میلیارد دلار در سال 2032) درآمد داشته است. همچنین امارات متحده عربی، بهویژه دبی، با توسعه زیرساختهای گسترده، خود را به یک مرکز حمل و نقل لجستیک و پشتیبانی جهانی تبدیل کرده است. این تسهیلات باعث جذب کسب و کارهای بینالمللی شده و به تنوع اقتصادی کشور کمک کرده است.
برای دستیابی به این اهداف سازمانهای زیر باید نقش اساسی ایفا کنند: وزارت راه و شهرسازی برای ارتقاء شبکههای حمل و نقل، وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات، وزارت نیرو، اداره آب و فاضلاب، وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشكي، وزارت مسکن و شهرسازی: و سازمان مدیریت بلایا که فعالیت این موسسات موجب پایداری و انعطافپذیری سرزمین خواهد شد.
اقتصادهایی مانند آلمان به دلیل تعهد خود به زیرساختهای پایدار شناخته شده است. همچنین سنگاپور بهدلیل آسیبپذیری در برابر تغییرات آب و هوایی و منابع محدود زمین، پیشرو در ساخت زیرساختهای انعطافپذیر و پایدار است. ابتکاراتی که در ایران باید در این زمینه صورت بگیرد، شامل این موارد است: حفظ آب و نمکزدایی، توسعه انرژیهای تجدیدپذیر، چون ایران دارای منابع فراوان انرژی تجدیدپذیر مانند انرژی خورشیدی و بادی است. حمل و نقل پایدار، ترویج ساختمانهای سبز و آمادگی و واکنش در برابر بلایا. ایران مستعد بلایای طبیعی مانند زلزله، سیل و خشکسالی است.
برای رسیدن به این اهداف سازمانهای زیر باید تلاش کنند: وزارت نیرو، وزارت محیط زیست و وزارت راه و شهرسازی. این امور موجب میشود که هر ایرانی، صرف نظر از موقعیت یا پیشینه خود، به حمل و نقل، مراقبتهای بهداشتی، آموزشی و خدماتی ایمن و کارآمد دسترسی داشته باشد. برای مثال سوئد به دلیل تعهد خود به زیرساختهای فراگیر و در دسترس شناخته شده است. همچنین سنگاپور روی مسکن عمومی و سیستمهای حملونقل در دسترس سرمایهگذاری کرده است تا اطمینان حاصل شود که افراد دارای معلولیت و سالمندان میتوانند بهراحتی در شهر حرکت کنند.
ابتکار در حمل و نقل عمومی باید برای همه، از جمله افراد دارای معلولیت و افراد مسن، قابل دسترسی باشد. همچنین فضاهای عمومی قابل دسترس برای همه از جمله معلولان و اشخاص مسن، ساختمانهای عمومی قابل دسترسی مانند مدارس، بیمارستانها و ادارات دولتی، فنآوریهای اطلاعات و ارتباطات قابل دسترس برای همگان و نهایتا رسیدن به طراحی جهانی که یک رویکرد طراحی است که هدف آن قابل دسترس کردن محصولات، خدمات و محیط برای همه از جمله افراد دارای معلولیت است. دولت ایران میتواند طراحی جهانی را در ساخت زیرساختهای جدید و نوسازی زیرساختهای موجود رعایت کند.
در این زمینه سازمانهای زیر باید تلاش کنند: وزارت راه و شهرسازی، وزارت مسکن و شهرسازی و وزارت ارتباطات و فنآوری اطلاعات.
برای توسعه زیرساختها مشارکتهای دولتی و خصوصی میتواند موثر باشد. PPP: مشارکت خصوصی- عمومی در بسیاری از کشورهای جهان مورد توجه است. در ایالات متحده، چندین ایالت برای ارائه پروژههای زیربنایی، مانند جادهها، فرودگاهها و ساختمانهای عمومی، مشارکت خصوصی-عمومی را اجرا کردهاند. در کانادانیز PPP ها برای توسعه زیرساختها، بهویژه در بخش حمل و نقل استقبال کرده است. پروژههایی مانند جادههای عوارضی، پلها و سیستمهای ترانزیت شامل سرمایهگذاری و تخصص بخش خصوصی بوده است.
PPP ها در موارد زیر کارآمدی دارند: حمل و نقل، انرژی، آب و فاضلاب، ارتباطات از راه دور، زیرساختهای اجتماعی مانند مدارس، بیمارستانها و سایر تأسیسات زیرساخت اجتماعی استفاده کرد. در ایران موسسات زیر میتوانند نقش اساسی در به کارگیری بخش خصوصی داشته باشند: وزارت دارایی و امور اقتصادی برای تقویت مشارکتهای دولتی و خصوصی، کمیسیون ملی سرمایهگذاری (در صورت ایجاد)، کمیتههای مشارکت عمومی-خصوصی: ایجاد کمیتهها یا نهادهای اختصاصی برای ارزیابی و اجرای پروژههای مشارکت عمومی-خصوصی و وزارتخانههای مرتبط با بخشهای خاص.
چهار: پشتیبانی SMEs:
بنگاههای کوچک و متوسط (SMEs) ستون فقرات اقتصاد ما را تشکیل میدهند. ابتکار مهم در این رکن دسترسی به منابع مالی است. برای مثال صندوق ضمانت اعتباری کره جنوبی (KODIT) ضمانتهای اعتباری را به شرکتهای کوچک و متوسط ارائه میدهد و به آنها کمک میکند وامهای بانکها و مؤسسات مالی را تضمین کنند. در مالزی نیز مؤسسات تأمین مالی اختصاصی مانند SME Bank و Credit Guarantee Corporation مالزی ایجاد کرده است تا حمایت مالی و ضمانتهایی را برای SME ها فراهم کند. این امر موجب ابتکار عمل در حوزههای گوناگون اقتصاد میشود. از جمله شرکتهای کوچک و متوسط در بخش تولید، تامین مالی خرد، بدهی، سهام، کمکهای مالی، سرمایهگذاریهای خطرپذیر، کشاورزی، گردشگری، شرکتهای کوچک و متوسط در بخش فنآوری نرم افزار، سخت افزار، و سایر محصولات و خدمات.
دولت آزاد ایران آینده و بخش خصوصی میتوانند گامهایی برای بهبود دسترسی به منابع مالی برای SMEها بردارند. این مراحل عبارتند از: کاهش نرخ بهره، ترویج منابع تأمین مالی جایگزین و ارائه آموزشهای مالی. در ایران آینده سازمانهای زیر میتوانند عهدهدار این مسئولیت باشند: بانک مرکزی ایران، وزارت دارایی و امور اقتصادی، وزارت صنعت، معدن و تجارت(صمت)، وزارت کشاورزی، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری و وزارت فنآوری اطلاعات و ارتباطات.
سادهسازی نظارتی: سادهسازی فرآیندهای نظارتی برای کاهش بار اداری در این مورد کارآمد است. برای مثال امارات متحده عربی اقداماتی را برای سادهسازی رویههای نظارتی و کاهش زمان و هزینه شروع یک کسب و کار انجام داده است. دولت طرح «محیط دوستی سرمایهگذار» را معرفی کرد که شامل سادهسازی فرآیندهای صدور مجوز و ارائه مشوقها به شرکتهای کوچک و متوسط است.
چند نمونه از شرکتهای کوچک و متوسط در ایران که میتوانند از سادهسازی نظارتی بهره ببرند: شامل شرکتهای کوچک و متوسط در بخش تولید، طیف وسیعی از کالاها، از جمله غذا، نوشیدنی، پوشاک و ماشینآلات را تولید میکنند. شرکتهای کوچک و متوسط در بخش کشاورزی، شرکتهای کوچک و متوسط در بخش گردشگری و فنآوری. اقداماتی که در ایران میتوان برای سادهسازی نظارتی انجام داد: کاهش تعداد مقررات، سادهسازی مقررات موجود، ارائه راهنمایی و حمایت از SMEها، استفاده از فنآوری برای خودکارسازی فرآیندهای انطباق.
موسسات زیر در ایران میتوانند این عمل را انجام دهند: وزارت امور اقتصادی و دارایی از طریق آسان و مختصر کردن مقررات تجاری، وزارت صنعت، معدن و تجارت(صمت) از طریق سادهسازی نظارتی، وزارت کشاورزی، وزارت ميراث فرهنگي، صنايع دستي و گردشگری، وزارت فنآوری اطلاعات و ارتباطات برای ساده سازی مقررات بخش فنآوری، بهویژه مربوط به حفاظت از دادهها و حریم خصوصی.
ظرفیتسازی و ارائه آموزش، راهنمایی و برنامههای حمایتی برای تجهیز SME ها به مهارتها و دانش مورد نیاز برای رونق در بازار جهانی منجر میشود. مثلا در ایالات متحده شبکهای از مراکز توسعه مشاغل کوچک (SBDCs) را اداره میکند که آموزش، مشاوره و منابع را به مشاغل کوچک و کارآفرینان ارائه میدهد. در ایران مسئولیت برعهده وزارت تعاون، کار و رفاه اجتماعی و وزارت علوم، تحقیقات و فنآوری است. همچنین دسترسی به بازارهای داخلی و بینالمللی از طریق توافقنامههای تجاری و طرحهای توسعه بازار صورت خواهد گرفت. مثلا کره جنوبی چالش بزرگ استارتآپ K را راهاندازی کرد که در یک برنامه شتابدهی سه ماهه شرکت کنند.
ابتکار عمل در این حوزه میتواند شامل برنامههای زیر شود: برنامههای ترویج صادرات، برنامههای دسترسی به بازار داخلی، پلتفورمهای تجارت الکترونیک، مراکز رشد و شتابدهندههای کسب و کار و مشارکتهای دولتی و خصوصی. در ایران این اعمال توسط موسسات زیر انجام میشود: وزارت صنعت، معدن و تجارت(صمت)، وزارت میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری، وزارت فنآوری اطلاعات و ارتباطات و کمیته مشارکت عمومی و خصوصی (در صورت ایجاد).
ادامه دارد....
دکتر بردیا حریری، مدیر مالی و مشاور سرمایهگذاری از سیلیکون ولی، کالیفرنیا، به عنوان سخنگوی ایرانسانس فعالیت میکند. این پلتفرم غیرانتفاعی با هدف متحد کردن متخصصان ایرانی، بازسازی اقتصاد ایران و تضمین موقعیت برحق جهانی آن است.
وب سایت: www.Iranaissance.org
ایمیل: bardia.hariri@iranaissance.org"