• بی‌ثباتی اقتصادی: سیستم به دلیل سوء مدیریت، اختلاس و پیری جمعیت با ورشکستگی مواجه است. این می‌تواند منجر به موارد زیر شود:

- افزایش مخارج دولت: تعیین میزان دقیق بودجه ملی ایران که برای نجات صندوق‌های بازنشستگی تخصیص داده می‌شود، به دلیل فقدان داده‌های کامل و قابل دسترس می‌تواند چالش برانگیز باشد. با این حال، در اینجا برخی از برآوردها و بینش‌ها برای ارائه تصویر واضح‌تر وجود دارد:

برآوردها:

شرق نیوز: ۶.۶۲ میلیارد دلار: به گزارش خبرگزاری شرق، در بودجه جاری ۶.۶۲ میلیارد دلار از هزینه‌های عمومی به صندوق‌های بازنشستگی اختصاص یافته است. با این حال، گفتنی است که این ممکن است تمام کمک‌ها یا حمایت مالی ارائه شده به صندوق‌های بازنشستگی مختلف را پوشش ندهد.

- تحلیل کارشناسان: برخی کارشناسان تخمین زده‌اند که دولت ممکن است حتی بیشتر هزینه کند، هزینه‌ای معادل 15 تا 20 درصد بودجه ملی که برای حمایت از صندوق‌های بازنشستگی استفاده می‌شود.

- تورم و کاهش ارزش پول: اقدامات دولت در جهت چاپ پول برای پوشش کسری بازنشستگی می‌تواند باعث افزایش تورم شود و ارزش حقوق بازنشستگی را بیشتر کاهش دهد و مشکلات اقتصادی ایجاد کند.

- ناآرامی اجتماعی: ناامیدی در میان مستمری بگیرانی که با پرداخت‌های ناکافی مواجه هستند می‌تواند منجر به اعتراض و بی‌ثباتی شود و تنش‌های اجتماعی را افزایش دهد.

• بحران انسانی: بسیاری از بازنشستگان برای زنده ماندن با حقوق بازنشستگی ناچیزی که دریافت می‌کنند، به‌سختی تلاش می‌کنند و اغلب به زیر خط فقر می‌رسند. این می‌‌تواند به موارد زیر منجر شود:

- افزایش فقر و سوءتغذیه: نداشتن مستمری کافی می‌تواند سالمندان را در برابر ناامنی غذایی و مشکلات بهداشتی آسیب پذیر کند.

- تضاد بین نسلی: نسل‌های جوان ممکن است بار حمایت از سالخوردگان و بزرگان خود را به دلیل سیستم بازنشستگی ناکارآمد احساس کنند، که باعث ایجاد تنش و رنجش احتمالی می‌شود.

- از دست دادن حیثیت و امنیت: بازنشستگانی که در طول زندگی خود زحمت کشیدند، مستحق زندگی امن و با عزت هستند که نظام کنونی از تامین آن عاجز است.

• پیامدهای سیاسی: نارضایتی عمومی از سیستم بازنشستگی می‌تواند اعتماد به دولت را تضعیف کند و منجر به موارد زیر شود:

- از دست دادن مشروعیت: عدم رسیدگی به این موضوع حیاتی می‌تواند اعتماد عمومی به توانایی رژیم در مدیریت اقتصاد و رفاه اجتماعی را از بین ببرد.

- احتمال ناآرامی سیاسی: افزایش نارضایتی در میان بازنشستگان و خانواده‌های آنها می‌تواند به اعتراضات و ناآرامی‌های اجتماعی دامن بزند و ثبات رژیم را به چالش بکشد.

پیامدهای بالقوه عدم اقدام:

اگر رژیم ایران به مشکلات مربوط به سیستم بازنشستگی رسیدگی نکند، وضعیت به‌طور بالقوه می‌تواند بدتر و منجر به موارد زیر شود:

• فروپاشی اقتصادی: بار سیستم بازنشستگی شکست خورده می‌تواند باعث فروپاشی اقتصادی گسترده‌تری شود که پیامدهای ویرانگری برای کل کشور خواهد داشت.

• فروپاشی اجتماعی: افزایش فقر، نارضایتی و ناامیدی در میان بازنشستگان و خانواده‌های آنها می‌تواند منجر به ناآرامی و بی‌ثباتی اجتماعی گسترده شود.

• آشفتگی سیاسی: عدم رسیدگی به این موضوع مهم می‌‌‌تواند تنش‌های سیاسی موجود را تشدید کند و به‌طور بالقوه حتی مشروعیت رژیم را تهدید کند.

پ: پازل‌های بازنشستگی جهانی: پیمایش چالش‌های مشابه فراتر از ایران

بسیاری از کشورها با مشکلات حقوق بازنشستگی مشابه آنچه که در حال حاضر ایران تجربه می‌کند، مواجه بوده‌اند و جهت‌گیری‌های آنها چشم‌‌اندازهای ارزشمند و درس‌های بالقوه‌ای را برای ایران ارائه می‌دهد. در اینجا چند نمونه آورده شده است:

کشورهایی که سیستم بازنشستگی خود را با موفقیت اصلاح کردند:

• ایتالیا: در دهه 1990، ایتالیا به دلیل پیری جمعیت و مزایای ناپایدار با یک بحران قریب‌الوقوع بازنشستگی مواجه شد. آنها اصلاحات متعددی از جمله افزایش سن بازنشستگی، افزایش مشارکت‌ها و پیوند دادن مزایا به تورم را اجرا کردند. این اقدامات، اگرچه در ابتدا محبوبیت مردمی نداشت، اما به تثبیت سیستم و اطمینان از دوام طولانی مدت آن کمک کرد.

• شیلی: در دهه 1980، شیلی اصلاحات بنیادینی را آغاز کرد و سیستم بازنشستگی متناوب را با سیستم بازنشستگی قطعی جایگزین کرد. این تغییر، مسئولیت پس‌انداز برای بازنشستگی را بر عهده افراد قرار داده و موجب کاهش بار دولت و ارتقاء برنامه‌ریزی مالی شخصی شد.‌

• سوئد: در حالی که سوئد با چالش‌های جمعیتی مشابهی روبرو بود، سیستم بازنشستگی خود را در قرن بیستم به‌طور فعال اصلاح کرد. سیستم آنها دارای سن بازنشستگی منعطف، تنظیمات خودکار بر اساس شرایط اقتصادی و ترکیبی از عناصر پرداختی و از پیش تأمین‌شده است که به ثبات و پایداری نسبی آن کمک می‌کند.

کشورهایی که هنوز با چالش‌های بازنشستگی دست و پنجه نرم می‌کنند:

یونان: یونان نیز مانند ایران با بحران مالی مواجه بود که بخشی از آن ناشی از سیستم بازنشستگی ناپایدار بود. در حالی که اقدامات ریاضتی به کاهش کسری بودجه کمک کرد، این سیستم همچنان شکننده است و بسیاری از بازنشستگان هنوز با مزایای ناکافی مواجه هستند.

• برزیل: سیستم پرداختی برزیل نیز به دلیل پیری جمعیت و بی‌ثباتی اقتصادی از چالش‌های مهمی رنج می‌برد. تلاش برای افزایش سن بازنشستگی و مزایای اصلاحات با مقاومت سیاسی روبرو شده است و مانع راه‌حل‌های جامع شده است.

• چین: اگرچه چین با بحران فوری مواجه نیست، اما پیری سریع جمعیت چین نگرانی‌هایی را در مورد پایداری بلندمدت سیستم بازنشستگی دولتی آن موجب شده است. بحث‌های اولیه در مورد افزایش سن بازنشستگی و تنوع بخشیدن به سیستم، رویکرد پیشگیرانه‌ای را که آنها اتخاذ می‌کنند برجسته می‌کند.

ت: رونق مالی: بررسی داستان‌های موفق در راه حل‌های بازنشستگی ایالات متحده

سیستم بازنشستگی ایالات متحده چندین داستان موفقیت آمیز ارائه می‌دهد که برای وضعیت ایران قابل تامل است. در اینجا نگاهی دقیق‌تر به برخی از عناصر کلیدی وجود دارد:

1) مدل 401(K)

• کاهش هزینه‌های دولت: طرح‌های 401(K) مسئولیت پس‌انداز بازنشستگی را از دولت به افراد منتقل می‌کند و بار مالی را کاهش می‌دهد.

• مشوق‌های مالیاتی برای کارمندان: مشارکت در طرح‌های 401(K) اغلب از مالیات کسر می‌شود و افراد را تشویق می‌کند تا برای بازنشستگی پس‌انداز بیشتری را صرف کنند.

• کاهش هزینه کارفرما: شرکت‌هایی که طرح‌های 401(K)ارائه می‌کنند از کاهش مالیات بر حقوق و دستمزد و بدهی‌های مستمری بالقوه کمتر بهره‌مند می‌شوند.

• مشوق‌های مالیاتی برای کارفرمایان: تطبیق مشارکت‌های کارکنان می‌تواند برای شرکت‌ها کسر مالیات باشد و مشوق‌های بیشتری برای مشارکت آنها در سیستم باشد.

• تامین مالی افزایش یافته سرمایه: از آن‌جا که افراد واریزهای401(K) خود را در صندوق‌ها و سهام سرمایه‌‌گذاری می‌کنند، سرمایه موجود برای شرکت‌ها و اقتصاد را افزایش می‌دهند.

2) تنوع منابع درآمد:

• بازنشستگان موفق در ایالات متحده اغلب به ترکیبی گوناگون از منابع درآمد متکی هستند:

- طرح‌های401(K): ارارائه یک جریان ثابت درآمد در دوران بازنشستگی از طریق برداشت یا مستمری.

- حساب‌های کارگزاری: ارائه دسترسی زودهنگام به وجوه برای شرایط اضطراری یا ارتقای سبک زندگی از طریق برداشت یا فروش سرمایه گذاری.

- درآمد اجاره: ایجاد درآمد غیرفعال از طریق مالکیت املاک.

- تامین اجتماعی: به‌عنوان یک شبکه ایمنی و مکمل سایر منابع درآمد عمل می‌کند.

- دارایی‌های کم خطر(بافر) ایمن: تامین نقدینگی و ثبات در زمان رکود بازار یا کاهش رشد اقتصادی از طریق سرمایه‌گذاری در اوراق قرضه شهرداری، اوراق قرضه شرکتی پربازده، اوراق قرضه دولتی و خزانه‌داری و حساب‌های بیمه عمر با ارزش نقدی بیمه‌ای.

3) راهنمایی مشاور مالی:

• مشاوران مالی نقش مهمی در کمک به افراد دارند، بنابراین:

- برای کمک به حداکثر رساندن پس‌انداز بازنشستگی و انباشت ثروت.

-کمک به توسعه راهبردهای توزیع درآمد موثر برای حفظ سبک زندگی مطلوب در دوران بازنشستگی.

4) مقررات مالی قوی:

• صنعت مالی ایالات متحده از دهه 1930 تحت مقررات مهمی قرار گرفته است:

- حفاظت از سرمایه‌گذاران در برابر شیوه‌های تقلب و تضمین شفافیت.

- به حداکثر رساندن ایمنی مالی و ترویج شیوه‌های سرمایه‌گذاری مسئولانه.

ث: نقشه ابتکارات پیش رو: وزارتخانه‌هایی که می‌توانند با مشکلات بازنشستگی ایران مقابله ‌کنند و از رویکرد آمریکا استقبال کنند.

اجرای یک برنامه به سبک 401(K) در ایران احتمالاً شامل چندین وزارتخانه و ارگان‌های دولتی است که مشابه سیستم بازنشستگی فعلی با یکدیگر همکاری می‌کنند:

1) وزارت کار و امور اجتماعی:

• نقش مدیریت: این وزارتخانه قبلاً بر سازمان اصلی تأمین اجتماعی نظارت داشته و احتمالاً می‌توانند در توسعه و اجرای یک سیستم مشابه 401(K)مدیریت کنند.

• وظایف: تعریف معیارهای واجد شرایط بودن، ایجاد سیستم‌های مشارکت، تنظیم گزینه‌های سرمایه گذاری، و اطمینان از مشارکت کارکنان و کارفرمایان.

2) وزارت امور اقتصادی و دارایی:

• نظارت مالی: نظارت بر سلامت مالی سیستم مشابه 401(K)، مدیریت مشارکت‌های دولت (در صورت وجود)، و ارزیابی تأثیر آن بر امور مالی ملی.

• مشوق‌های مالیاتی: طراحی و اجرای مزایای مالیاتی برای مشارکت کارکنان و کارفرمایان برای ایجاد مشوق مشارکت.

3) سازمان برنامه و بودجه:

• تخصیص بودجه: تعیین بودجه اولیه برای سیستم به مانند 401(K) و تخصیص بالقوه منابع بودجه جاری برای کمک‌های دولتی یا برنامه‌های مشابه.

• تحلیل اقتصادی: ارزیابی تأثیر اقتصادی سیستم مشابه 401(K) بر بازارهای سرمایه، فعالیت‌های سرمایه گذاری و رشد کلی اقتصادی.

4) مجلس( پارلمان)

• تصویب قانون: ایجاد چارچوب قانونی برای سیستم 401(K)، از جمله واجد شرایط بودن، قوانین مشارکت، مقررات سرمایه گذاری، و مشوق‌های مالیاتی.

• نظارت: مسئول دانستن دولت برای مدیریت، شفافیت و اثربخشی سیستم.

5) بانک مرکزی ایران:

• مقررات مالی: نظارت بر فعالیت‌های مانند 401(K) صندوق‌ها، اطمینان از انطباق با مقررات مالی، و حفاظت از منافع سرمایه‌گذار.

• سیاست پولی: باید تاثیر بالقوه این سیستم در مقیاس بزرگ را بر عرضه پول و نقدینگی بازار در نظر گرفت.

ذینفعان مکمّل:

• موسسات مالی: بانک‌ها، شرکت‌های سرمایه گذاری و مدیران دارایی نقش مهمی در مدیریت حساب‌هایی نظیر401(K)، ارائه گزینه‌های سرمایه گذاری و ارائه مشاوره مالی ایفا می‌کنند.

• نمایندگان کارفرما و کارمند: نظرات آنها در مناسب سازی سیستم برای رسیدگی به نیازها و نگرانی‌های خاص هر دو طرف ارزشمند خواهد بود.

• کارشناسان و دانشگاهیان مستقل: تحقیق و تحلیل در مورد اقتصاد، بازار کار و سیستم مالی ایران برای طراحی یک برنامه موثر401(K) ضروری خواهد بود.

توجه به این نکته ضروری است که اجرای یک برنامه نظیر 401(K) در ایران فرآیندی پیچیده و چالش برانگیز خواهد بود. عوامل متعددی از جمله اولویت‌های فرهنگی، مقررات مالی موجود و زیرساخت‌های اقتصادی نیاز به بررسی دقیق دارند.

در حالی که مدل 401(K) در ایالات متحده دیدگاههای ارزشمندی را ارائه می‌دهد، انطباق آن با شرایط خاص ایران و اطمینان از همسویی آن با چارچوب‌های قانونی و اقتصادی موجود بسیار مهم است. گفتگوی باز، همکاری و نظارت مستمر برای اجرای موفقیت آمیز و پایداری بلندمدت آن ضروری است.

دکتر بردیا حریری، مدیر مالی و مشاور سرمایه‌گذاری از سیلیکون ولی، کالیفرنیا، به عنوان سخنگوی ایرانسانس فعالیت می‌کند. این پلتفرم غیرانتفاعی با هدف متحد کردن متخصصان ایرانی، بازسازی اقتصاد ایران و تضمین موقعیت برحق جهانی آن است.

وب سایت: www.Iranaissance.org

ایمیل: bardia.hariri@iranaissance.org"