از علی دایی و سعید معروف تا ترانه علیدوستی و آزاده صمدی
اختصاصی صدای آمریکا - در اسنادی که به طور اختصاصی در اختیار صدای آمریکا قرار گرفته، نام چهره‌های هنری از جمله محمود شهریاری، ترانه علیدوستی، بابک احمدی، امیر مقاره، مهران مدیری، فاطمه معتمدآریا، هدیه تهرانی، آزاده صمدی، پرویز پرستویی، مهتاب نصیرپور، و هنگامه قاضیانی در میان فهرستی که به عنوان «چهره‌های خاص» توسط نهادهای اطلاعاتی گردآوری شده، دیده می‌شود.
علی دایی، وریا غفوری، حسین ماهینی و عارف غلامی از جمله چهره‌های ورزشی این فهرست هستند.
پلمب رستوران‌های علی دایی و ممنوع‌الخروج کردن سعید معروف از دیگر اسنادی است که در اختیار صدای آمریکا قرار گرفته است.
اسنادی که گروه هکری «عدالت علی» در اختیار صدای آمریکا قرار داده است، نشان می‌دهد نهادهای اطلاعاتی جمهوری اسلامی با همکاری چند وزارتخانه و صداوسیما، سال‌ها است در پی «مدیریت چهره‌های خاص» هستند و برای برخی شخصیت‌های فرهنگی و ورزشی پرونده‌سازی کرده‌اند.
بر اساس این اسناد، کمیته‌ای با عنوان «چهره‌های خاص» در شورای امنیت وزارت کشور، در چهارم مهر ۱۴۰۱، یعنی ۱۰ روز پس از آغاز اعتراضات، بر اساس «گزارش‌های دستگاه‌های امنیتی و اطلاعاتی» نخستین جلسه خود را تشکیل داده است.
هرچند، بنا بر اسناد دیگری که صدای آمریکا آنها را در اختیار دارد، پیش از آن نیز کمیته‌ای با عنوان «مدیریت چهره‌ها» در سال‌های ۹۷ و ۹۸ نیز در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی وجود داشته که با نهادهای اطلاعاتی، شورای عالی امنیت جمهوری اسلامی، و چند وزارتخانه و صداوسیما در ارتباط بوده است.
در گزارش نهادهای اطلاعاتی، تأکید شده که «تعدادی از چهره‌های خاص ورزشی، هنری و سینمایی» درباره اعتراضات سراسری «موضع‌گیری» و از آن «حمایت» کرده‌اند که «باعث ایجاد تحرک بیشتر در معترضان» شده و «همسو» با آنچه «معاندین و ضدانقلاب» خوانده شده، «به جای کاهش التهابات در جامعه، اقدام به ایجاد التهاب» می‌کند.
بر این اساس، شورای امنیت وزارت کشور در آن زمان تصمیم گرفت کارگروه یا کمیته‌ای دائمی با عنوان «چهره‌های خاص (ورزشی، هنری، سینمایی، و غیره)» تشکیل دهد و با همکاری «کمیته چهره‌های خاص وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی» در «معاونت امنیتی و انتظامی وزارت کشور» تشکیل شود تا در «شرایط امنیتی» درباره آنها «تصمیم‌گیری» کند.
تصمیم‌گیری بر اساس «مهار» اعتراضات سراسری با «کمترین هزینه و بیشترین بهره‌مندی» و ایجاد «همراهی با اصل نظام»، و همچنین همکاری «سازمان اطلاعات سپاه، وزارت ارشاد و وزارت اطلاعات» برای «تبادل اطلاعات بین جامعه اطلاعاتی» جمهوری اسلامی، از جمله تصمیمات گرفته شده در این کمیته بوده است.
نام چهره‌های هنری و ورزشی از جمله علی دایی، وریا غفوری، حسین ماهینی، محمود شهریاری، ترانه علیدوستی، بابک احمدی، امیر مقاره، مهران مدیری، فاطمه معتمدآریا، هدیه تهرانی، آزاده صمدی، پرویز پرستویی، مهتاب نصیرپور، و هنگامه قاضیانی در میان فهرستی که به عنوان «چهره‌های خاص» توسط نهادهای اطلاعاتی گردآوری شده، دیده می‌شود.
در این حال، در این اسناد نام برخی دیگر از چهره‌های ورزشی و فرهنگی که در جریان اعتراضات سراسری با پرونده قضایی مواجه شدند و یا بازداشت و زندانی شدند، اشاره‌ای نشده است.
- پرونده‌سازی اطلاعات سپاه برای سعید معروف
بر اساس بخش دیگری از این اسناد، سازمان اطلاعات سپاه پاسداران در نامه‌ای به علی القاصی‌مهر، دادستان عمومی و انقلاب تهران، با اعتراف به «نقش و جایگاه ویژه سلبریتی‌ها در جهت‌گیری‌های» مردم، و «تأثیرگذاری فعالیت‌های مجازی آنها» در «فکر و سبک زندگی کاربران»، برای سعید معروف، چهره سرشناس والیبال ایران، پرونده‌سازی کرده و با ذکر بخشی از اظهارات او در شبکه‌های اجتماعی، آنها را «در راستای سیاه‌نمایی و تشویش اذهان عمومی» توصیف کرده است.
در این سند، معاون حقوقی سازمان اطلاعات سپاه یک پست اینستاگرام سعید معروف را «در راستای تهییج افکار عمومی و حمایت از تجمعات» دانسته و از قوه قضاییه خواسته است او را «احضار و ممنوع‌الخروج» کند.
- پلمب، احضار، بازداشت
بر اساس یک نامه افشا شده که با امضای محمدجواد آزادی، رئیس دفتر دادستان عمومی و انقلاب تهران برای علی قناعت‌کار، معاون دادستان و سرپرست دادسرای عمومی و انقلاب ناحیه ۳۳ تهران نوشته شده، بر اساس «سیزدهمین جلسه کمیته چهره‌های خاص» در شورای امنیت کشور، از دادستانی تهران خواسته شده «پلمب رستوران‌های علی دایی را در دستور کار قرار دهد» و «پژمان راهبر»، روزنامه‌نگار، را «احضار» کند و «در صورتی که همکاری لازم را نداشت، بازداشت شود.»
در این سند همچنین جزئیاتی از پرونده‌سازی سازمان اطلاعات سپاه برای پرویز پرستویی، فاطمه معتمدآریا، و هنگامه قاضیانی آمده است.
- جلسه مدیریت «چهره‌های خاص» در سال ۹۸ در وزارت ارشاد
بنا بر مستنداتی که در اختیار صدای آمریکا قرار گرفته، اقدام نهادهای جمهوری اسلامی برای «مدیریت چهره‌ها» پیش از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ نیز جریان داشته است.
در یک سند دیگر با سربرگ وزارت «فرهنگ و ارشاد اسلامی»، به تشکیل جلسه‌ای با حضور «۲۵ نفر از چهره‌ها» اشاره شده که «اعلام خطر در خصوص افول اعتماد اجتماعی به دولت و حاکمیت»، «انتقاد از شیوه تعامل با جهان»، «ایجاد فضای باز و امن برای ابراز انتقاد از سوی افراد معروف»، و «نگرانی از وضعیت خشونت در جامعه و شیوه رفتاری عموم مردم در فضای مجازی»، از جمله مسائل مطرح در آن بوده است.
در جمع‌بندی این جلسه تأکید شده است که «فضای حاکم بر جلسه و حواشی بعد از آن، کاملا مثبت و همدلانه» بوده و «حاضرین با رضایت جلسه را ترک کردند.»
بر اساس مستنداتی که در صفحه دیگری از این صورت جلسه آمده، روشن است که کارگروه مشترک با عنوان «مدیریت چهره‌ها» در زیرمجموعه وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پیش از اعتراضات سراسری ۱۴۰۱ جران داشته، چنان که در این سند به برگزاری جلسه‌ای در تاریخ ۱۱ تیر ۱۳۹۸ اشاره شده است.
یک سند دیگر با مهر «خیلی محرمانه» که تاریخ آن ۱۲ آبان ۹۸ ذکر شده، نشان می‌دهد که وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی گزارشی از «کارگروه مشترک مدیریت چهره‌ها (سلبریتی‌ها)» به دادستان عمومی و انقلاب تهران داده که در آن خواسته شده است برای «مراقبت» از «چهره‌های ورزشی، فرهنگی، و هنری» اقدام کند، چرا که به تعبیر وزارت ارشاد، «پیشگیری از آسیب‌هایی که می‌تواند موجب هرزروی این منابع باشد، اقتضای عقل» است.
این سند مربوط به جلسه‌ای تنها چند روز پیش از اعلام ناگهانی گران شدن بنزین و آغاز اعتراضات سراسری آبان ۹۸ است که در جریان سرکوب آن توسط نیروهای جمهوری اسلامی صدها معترض کشته شدند.
در این سند تأکید شده که «دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی» به مسئله «مدیریت چهره‌ها» وارد شده و پس از «برگزاری چندین جلسه با حضور نمایندگان دستگاه‌های ذیربط»، تصمیم گرفته شده «کارگروه مشترکی با مسئولیت وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی و عضویت نمایندگان وزارت ورزش و جوانان و سازمان صدا و سیما به عنوان دستگاه‌های تخصصی و متولی مدیریت چهره‌ها و همچنین وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه و پلیس امنیت ناجا به عنوان دستگاه‌های رصدکننده تحرکات چهره‌ها در فضای رسانه» تشکیل شود، تا «نسبت به مدیریت اداری چهره‌ها با هماهنگی کامل و تقسیم وظایف اقدام کنند.»
در این سند «خیلی محرمانه» همچنین آمده است که تا این تاریخ «۱۹ جلسه»، شامل «۱۷ جلسه عادی هر دو هفته یک بار و دو جلسه فوق‌العاده»، برای «تعیین وظیفه» دستگاه‌های عضو این کارگروه تشکیل شده و یکی از اقدامات آن «دسته‌بندی چهره‌ها نسبت به مواضع آنها در قبال نظام اسلامی» است.
بنا بر این سند، شخصیت‌های ورزشی، فرهنگی و هنری به چند گروه چهره‌های «همسو»، «غیرهمسو»، «انتقادی»، و «خنثی» تقسیم شده‌اند و تعیین شده که پست‌های آنها در فضای مجازی، «منفی»، «انتقادی»، «خنثی»، یا «مثبت» بوده است.
در راستای کنترل و مدیریت «چهره‌های خاص»، این کارگروه تصمیم گرفته تا «از طریق تولید کار برای چهره‌ها» شرایط «بهره‌گیری از ظرفیت و استعدادهای آماده» آنها را «در پروژه‌ها و فعالیت‌های مجاز، مثبت، و هدفمند» برای حکومت، فراهم کند و «از انحرافات، خطاها» و «جرایم احتمالی» که به «آسیب و ضربه به وجاهت و اعتبار چهره» منجر می‌شود، پیشگیری کند.
به وظیفه هر یک از دستگاه‌ها از جمله حراست سازمان‌ها، نیروی انتظامی، وزارت اطلاعات، سازمان اطلاعات سپاه، و قوه قضاییه، در این اسناد اشاره شده و «حدود ۳۰۰ نفر به عنوان چهره تأثیرگذار» در حوزه‌های «نمایش و بازیگری، موسیقی و خوانندگی، و ورزشی» شناسایی شده‌اند و برای هر یک «پرونده الکترونیکی مستقل» تشکیل شده و فعالیت آنها در شبکه‌های اجتماعی، از جمله «اینستاگرام، توییتر و فیسبوک»، «رصد و جمع‌آوری» شده است.
«توجیه چهره‌ها در چگونگی مواجهه با رویدادها» از جمله «انتخابات» و آسیب‌شناسی درباره همکاری «سینماگران دارای محکومیت قضایی» و «سینماگران ایرانی مقیم خارج از کشور» از جمله دیگر موارد مورد اشاره در این سند است.
در یک نامه دیگر که تاریخ سوم آذر ۹۷ را دارد و با قید «خیلی محرمانه» با سربرگ «شورای عالی امنیت ملی» خطاب به عباس صالحی، وزیر وقت فرهنگ و ارشاد اسلامی نوشته شده است، تأکید شده «مواضع و پیام‌های منفی که از سوی چهره‌ها برای عموم جامعه منتشر می‌شود، حاوی آسیب» است.
شورای عالی امنیت ملی به وزارت ارشاد هشدار داده که انتشار نظرات این چهره‌ها توسط رسانه‌های آزاد و جریان‌های سیاسی مخالف که در این جا «معاند و ضدانقلاب» خوانده شده‌اند، «تهدید تلقی می‌شود.»
در این نامه «خیلی محرمانه» نهادهایی از جمله وزارت ارشاد، صداوسیما، و وزارت ورزش و جوانان، به عنوان «متولی در مدیریت چهره‌ها» معرفی شده‌اند و از آنها خواسته شده «پیشنهادهای مدون» خود را برای «شناسایی و معرفی چهره‌های جدید موجه و همسو» در عرصه‌های مختلف متناسب با «ارزش‌های اخلاقی، ملی و اصول انقلاب اسلامی» به دبیرخانه شورای عالی امنیت ملی بدهند.
سند دیگری که در اختیار بخش فارسی صدای آمریکا قرار گرفته، مربوط به «دستورالعمل انضباطی صیانت از چهره‌های فرهنگی، هنری، و ورزشی» است.
در بخشی از این سند تأکید شده که «همکاری چهره‌ها با آن دسته از هنرمندانی که دارای محکومیت قضایی بوده و مراتب مستقیما یا از طریق حراست یا مرکز صیانت دستگاه متولی اطلاع‌رسانی شده باشند و در احکام صادره، صراحتا به محرومیت‌های اجتماعی مدت‌دار خصوصا منع فعالیت‌های هنری توسط آنان اشاره شده، ممنوع» است.
بنا بر این دستورالعمل، «هرگونه مشارکت و همکاری» چهره‌های خاص با «اتباع بیگانه در داخل و خارج از کشور» تنها در صورت «اخذ مجوز و تأییدیه از مراجع اداری مرتبط» امکان‌پذیر دانسته شده است.
همچنین تأکید شده که «ارتباط و تماس چهره‌های هنری و ورزشی» با افرادی که «عناصر شناخته شده ضدانقلاب، معارض و معاند» خوانده شده‌اند، ممنوع است.
این دستورالعمل در تاریخ ۲۳ شهریور ۱۳۹۸ تصویب شده است.
در این دستورالعمل همچنین نکاتی درباره «فعالیت چهره‌ها در انتخابات» عنوان شده و تأکید شده که حکومت جمهوری اسلامی از شخصیت‌های فرهنگی و ورزشی انتظار دارد در انتخابات «به راهبرد همیشگی نظام برای حضور حداکثری» پایبند باشند و «نقاط قوت و دستاوردهای» نظام را تبلیغ کنند.
«امیدآفرینی نسبت به آینده و حل مشکلات کشور با هدف تاب‌آوری عمومی»، ترغیب مردم به شرکت در انتخابات، «تبلیغ شاخص‌های انتخاب اصلح»، «ایجاد شور انتخاباتی»، «دقت در نحوه استفاده از مطالب طرح شده در رسانه‌های معاند بیگانه» به عنوان «بایدها»ی مورد انتظار از چهره‌ها در عرصه انتخابات عنوان شده است.
همچنین، از شخصیت‌های هنری و ورزشی خواسته شده است وارد بحث‌های مطرح شده از سوی گروه‌هایی که «بیگانگان و ضدانقلاب» معرفی شده‌اند، پرهیز کنند و «سیاه‌نمایی، ایجاد دلهره، و تبلیغات منفی» نکنند.
در یک سند دیگر که گروه هکری «عدالت علی» در اختیار صدای آمریکا قرار داده به «اولین نشست هم‌اندیشی فرهنگی و اجتماعی» که چهارم تیر ۹۸ با حضور محمدمهدی حیدریان مشاور وزیر و رئیس کارگروه مشترک مدیریت چهره‌ها، و جمال عرف استاد دانشگاه و معاون سیاسی وزیر کشور اشاره شده که در وزارت ارشاد برگزار شده است.
پیش از این، صدای آمریکا در گزارشی اختصاصی بر اساس اسناد به دست آمده در جریان هک قوه قضاییه توسط گروه هکری «عدالت علی»، پرونده فساد مالی ده‌ها میلیون دلاری از اموال عمومی در قرارگاه خاتم سپاه پاسداران را افشا کرد.
*این گزارش‌ها بر مبنای اسناد در اختیار گرفته شده تهیه و منتشر شده است و در نبود فضای آزاد رسانه‌ای و انتشار اطلاعات در ایران، امکان صحت‌سنجی دقیق و مستقل برای صدای آمریکا فراهم نبوده است.
