دو روز پیش از افتتاح مجلس ششم خبرگان رهبری، ابراهیم رئیسی که عضو این مجلس بود در پی سقوط بالگرد حامل او، کشته شد و احمد خاتمی نیز در هیات‌ رئیسه آن حضور نیافت.

با توجه به شرایط سنی و جسمانی علی خامنه‌ای که هر از گاهی خبرساز می‌شود، مطرح بودن موضوع جانشینی او و رقابت بخش‌های مختلف هسته سخت قدرت در ایران در این خصوص نمی‌تواند دور از ذهن باشد.

در سال ۱۳۹۴ خورشیدی، احمد خاتمی به‌عنوان سخنگو هیات‌رییسه مجلس خبرگان رهبری از تشکیل کمیته‌ای محرمانه در این مجلس برای انتخاب رهبر آینده ایران خبر داد و گفت که این کمیته در حال بررسی افراد صاحب صلاحیت برای این جایگاه است. او گفت که فقط علی خامنه‌ای می‌تواند به اطلاعات این کمیته دسترسی داشته باشد.

البته احمد خاتمی در زمان برگزاری چهاردهیمن دوره انتخابات ریاست جمهور ایران در سال ۱۴۰۳ خورشیدی انتشار نامه‌ای از سوی ستاد سعید جلیلی، نامزد این انتخابات مبنی بر «تعیین جانشینی رهبری تا آذرماه» را تکذیب کرد.

در این نامه که با امضای محسن منصوری، رئیس ستاد سعید جلیلی خطاب به معاون سازماندهی این ستاد نوشته شده، آمده بود مجلس خبرگان امسال «مسئولیت خطیری» بر دوش دارد و باید جانشینی رهبری را تعیین کند. بر اساس این نامه، احمد خاتمی گفته بود که «تا آذرماه و بر اساس برنامه قبلی، این مهم باید و ضرورتاً به انجام برسد، چراکه بعد از آن احتمال هر رخدادی بیش از همه محتمل است.»

احمد خاتمی انتشار این نامه را رفتاری «مذبوحانه» توصیف کرده و گفته بود «دشمن به خیال باطل خود می‌خواهد از آب گل‌آلود انتخابات ماهیگیری کند.»

سعید جلیلی در سال‌های گذشته یکی از چهره‌های محبوب «جبهه پایداری» بوده است، طیفی از اصولگرایان که از آن‌ها با عنوان نیروهای تندرو در بدنه نظام سیاسی ایران یاد می‌شود.

دو حذف مهم در ترکیب دوره نهم شورای عالی حوزه‌های علمیه ایران

در دوره نهم شورای عالی حوزه‌های علمیه ایران، هاشم حسینی بوشهری و احمد خاتمی که در دوره هشتم این شورا حضور داشتند، جای خود را به محمد غروی و محمود عبداللهی دادند که هر دو به بخش سنتی حوزه و اصولگرایان وابسته هستند. اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه ایران به پیشنهاد جامعه مدرسین حوزه علیمه قم و تصویب رهبر ایران و چند نفر از مراجع برای مدت چهار سال انتخاب می‌شوند.

در حال حاضر ریاست جامعه مدرسین حوزه علمیه قم برعهده هاشم حسینی بوشهری است که در ترکیب شورای مذکور حضور ندارد.

محمد غروی که جای احمد خاتمی را در دوره نهم شورای عالی حوزه‌های علمیه ایران گرفته، درباره علت حضورش در انتخابات این شورا گفته است برخی از اساتید و اعضای جامعه مدرسین حوزه علمیه قم به او پیشنهاد کرده‌اند که در این دوره نامزد شود و با این موضوع هم مخالفت نکند.

با توجه به سابقه انتخاب اعضای شورای عالی حوزه‌های علمیه در دوره‌های گذشته اگرچه حذف احمد خاتمی از ترکیب دوره نهم این شورا به خودی خود قابل اعتنا نیست اما باتوجه به روند کم‌رنگ شدن حضور او در فضای سیاسی ایران در ماه‌های گذشته، این موضوع معنادار می‌شود.

ادعای نصیری درباره بروز تشنج در آخرین مجلس پنجم خبرگان رهبری و مخالفت احمد خاتمی با جانشینی مجتبی خامنه‌ای زمانی بیشتر مورد توجه قرار گرفت که عباس پالیزدار، عضو هیات تحقیق و تفحص مجلس هفتم از قوه قضائیه در گفتگویی جنجالی به شایعات درباره مساله جانشینی علی خامنه‌ای دامن زد.

سخنان پالیزدار هم‌راستا با پدیده‌ «بن‌سلمان‌سازی» در مساله جانشینی علی ‌خامنه‌ای بود. این پدیده به قیاس مجتبی خامنه‌ای با محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان سعودی که از او به‌عنوان منشا تحولات اقتصادی و اصلاحات اجتماعی در این کشور نام می‌برند اشاره دارد.

از همین رو غلامعلی رجایی، مشاور اکبر هاشمی رفسنجانی، رئیس جمهور پیشین ایران از مجلس خبرگان رهبری خواست که «بن‌سلمانیسم» را منتفی کنند. او همچنین انتخاب اکبر هاشمی رفسنجانی و ابراهیم رئیسی به‌عنوان گزینه‌های احتمالی جانشینی علی خامنه‌ای توسط کمیته ویژه مجلس خبرگان رهبری خبر داد.

سخنان این فعال سیاسی زمانی معنادار می‌شود که هاشمی رفسنجانی و رئیسی که اینک در قید حیات نیستند را رقیب مجتبی خامنه‌ای برای جانشینی رهبری بدانیم.

احمد خاتمی اگرچه تاکنون سمت اجرایی مهمی نداشته و هیچ‌زمانی به‌عنوان گزینه احتمالی برای جانشینی رهبری مطرح نشده است، اما طرد یا حذف او از برخی مناصب حکومتی پس از طرح شایعاتی مبنی بر مخالفت این روحانی اصولگرا با جانشینی مجتبی خامنه‌ای اهمیت پیدا می‌کند.

آیا روحانی وفادار به نهاد ولایت فقیه طرد شده است؟

اما احمد خاتمی کیست؟ او که به یک‌باره پس از دوم خرداد ۱۳۷۶ خورشیدی و رئیس‌جمهور شدن محمد خاتمی وارد عرصه سیاسی در ایران شده بود، با خدماتی که به رهبری ایران کرد، پله‌های ترقی در ساختار سیاسی این کشور را به سرعت طی کرد و به یکی از سخنگویان هسته سخت قدرت در ایران تبدیل شد.

احمد خاتمی که در انتخابات مجلس خبرگان رهبری در سال ۱۳۷۷ خورشدی از کرمان به این مجلس راه یافته بود، در سال ۱۳۹۹ خورشیدی و در پی کناره‌گیری محمد یزدی از عضویت در شورای نگهبان، با حکم علی خامنه‌ای جایگزین او شد.

در سال ۱۳۸۸ خورشیدی و پس از آنکه میان اکبر هاشمی رفسنجانی و محمد یزدی تنش لفظی رخ داد، احمد خاتمی تلاش کرد تا با پادرمیانی میان این دو عضو مجلس خبرگان، به‌عنوان چهره‌ای میانه شناخته شود. البته او در سخنرانی‌های عمومی خود همواره با ادبیاتی تند به منتقدان و مخالفان سیاسی نظام سیاسی ایران حمله و گاهی اوقات حکم آن‌ها را اعدام عنوان کرده بود.

در هر حال تحولات ماه‌های آینده در ایران مشخص خواهند کرد که وضعیت احمد خاتمی که اینک در هاله‌ای از ابهام قرار دارد چه خواهد شد، زیرا عدم انتخاب او برای عضویت در شورای مدیریت حوزه‌های علمیه نمی‌تواند به تنهایی نشانه‌ای از طرد این روحانی وفادار به نهاد ولایت فقیه از قدرت باشد.