یورونیوز - جمهوری اسلامی ایران در حالی به عنوان سومین تولیدکننده گاز جهان سومین زمستان سخت خود را تجربه می‌کند که نیروگاه‌های برق حرارتی آن از یک سو و صنایع آن از جمله تولیدکنندگان سیمان به دلیل نداشتن گاز از فعالیت بازمانده‌اند.
این در حالی است که دو سال قبل مسئولان تراز اول ایران برای کشورهای واردکننده انرژی به ویژه اروپا، زمستانی سخت را پیش‌بینی کرده‌بودند اما خود پیش از هر کشور دیگری گرفتار آن شدند.
ایران در نبود سیاست کلان انرژی هم تابستان‌های سختی را می‌گذراند و هم گرفتار زمستان‌های سخت شده تا آنجا که تابستان گذشته اوج مصرف برق به روزی ۸۰هزارمگاوات هم رسید.
در شرایطی که انتظار می‌رفت با شروع پاییز و کاهش مصرف ۳۲هزارمگاواتی برق دستکم از فشار مدیریت انرژی کاسته شود روی دیگر ناترازی گریبان ایران را گرفت. در روزهای گذشته نیروگاه حرارتی ری با ۶۰۰ مگاوات تولید برق به دلیل نداشتن سوخت از مدار خارج شد. از مجموع ۱۴۶ نیروگاه حرارتی تولید برق ۱۴ نیروگاه کم‌بازده مازوت‌سوز هستند و بقیه با سوخت اولیه گاز کار می‌کنند. در شرایطی که گاز این نیروگاه‌ها تامین نشود از گازوییل به عنوان سوخت دوم استفاده می‌کنند.
«بیشترین سهم گاز دنیا در اختیار ماست. همین اروپای بیچاره به آن احتیاج دارد. ما در وقتی که مناسب باشد آنها را تحریم خواهیم کرد».
همه ساله بخشی از توان مدیریتی وزارت نیرو صرف چانه‌زنی با وزارت نفت برای تامین سوخت نیروگاه‌ها می‌شود زیرا عموما اولویت گازرسانی با مصرف خانگی است که این سال‌ها رکورد روزی ۶۵۰ میلیون مترمکعب را هم شکسته است.
اما امسال علاوه بر آن که تحویل گازوییل صورت نگرفت با شروع فصل سرما و اولویت گازرسانی به مردم، تولید برق نیز تحت‌شعاع قرار گرفت تا جایی که گفته می‌شود دستکم روزانه برای تامین ۸ هزار مگاوات برق کسری سوخت وجود دارد و به همین دلیل قطع برق به شهروندان و صنایع تحمیل می‌شود.
طعنه بسیجی‌ها و عرضه هیزم به مردم اروپا
هنوز خاطره و عکس عرضه هیزم و طعنه‌زدن بسیجی‌ها برای تامین سوخت مردم اروپا زنده است. آنها تصور می‌کردند آنچه رهبر جمهوری اسلامی ایران گفته در عمل هم به واقعیت می‌پیوندند. همان سخنی که روز ۲۹ بهمن ۱۳۹۳ در جمع مردم آذربایجان شرقی به زبان آورده بود و ضمن تهدید مردم قاره اروپا به «تحریم گازی در زمان مناسب» گفته بود: «بیشترین سهم گاز دنیا در اختیار ماست. همین اروپای بیچاره به آن احتیاج دارد. ما در وقتی که مناسب باشد آنها را تحریم خواهیم کرد».
شاید به همین دلیل هم «جواد اوجی»، وزیر نفت دولت سیزدهم به این که در جدول رده‌بندی تولیدکنندگان گاز ایران در ردیف سوم قرار دارد به خود بالید و گفت: «خدا به همه‌امان عمر بدهد ببینیم امسال چه زمستان سختی در پیش است برای دنیا، به خصوص برای واردکنندگان انرژی و به خصوص برای اروپا.»
اما این سخنان خیلی زود تعبیر دیگری یافت و او در ۲۱ دی همان سال زیر بارش برف خطاب به خبرنگاران و در راستای کاهش مصرف گاز گفت : «من وارد منزل می‌شوم سریع لباس گرم می‌پوشم، نمی‌گذارم اسراف شود تا این قصه زمستان سرد امسال را پشت سر بگذاریم.»
حالا سومین زمستان سخت، گریبان مسئولان ارشد جمهوری اسلامی ایران را گرفته و آنها چه در تامین گاز و چه در تامین برق با مشکل مواجه‌اند.
اروپا برغم جنگ اوکراین گرفتار «زمستان سخت» نشد
پیش از آن که ببینیم ایران چگونه گرفتار زمستان سخت شد لازم است تجربه اروپا پس از شروع جنگ روسیه و اوکراین را از نظر بگذرانیم.
پیش از وقوع جنگ روسیه علیه اوکران چند رویداد در اروپا بسترساز وقوع بحران انرژی شده بود. یکی از آنها مربوط به ترک‌خوردگی در سیستم خنک‌کننده راکتورهای اتمی تولید برق کشور فرانسه بود. فرانسه به عنوان صادرکننده برق در قلب اروپا در تابستان ۲۰۲۱ اعلام کرد که برای تعمیرات، رآکتورهای خود را خاموش می‌کند.
از سوی دیگر نروژ دیگر صادرکننده برق اروپا نیز به دلیل کاهش بارش‌ها هشدار داد که صادرات برق را محدود می‌کند. در همین زمان یکی از پایانه‌های انتقال برق از فرانسه به بریتانیا نیز دچار حریق شد. همه این عوامل پیش از وقوع جنگ اوکراین دست به دست هم دادند تا با حمله روسیه به اوکراین وضعیت انرژی در اروپا حالت بحرانی به خود بگیرد. جنگ باعث شد اروپاییان تحریم علیه روسیه را در نظر بگیرند.
تمهیداتی که اروپا به کار بست
پس از این وضعیت در سال ۲۰۲۲ صندوق جهانی پول وضعیت انرژی در حوزه پولی یورو را بحرانی اعلام کرد و از کشورهای این اتحادیه خواست در همکاری با هم این بحران را مدیریت کنند. در همین راستا چهار سیاست کوتاه مدت و بلندمدت توسط دولت‌های اروپایی به کار بسته شد. «سیاست سقف قیمت» برای حمایت از مصرف‌کنندگان خرد، «جایگزینی فوری منابع تامین گاز»، «مکانیزم قیمت و رفتار مصرف‌کننده» و «سرعت بخشیدن به پروژه‌های انرژی تجدید پذیر» عمده‌سیاست‌های به کار بسته شده بود. نتیجه آن که در یک دوره سه ساله حتی سهم روسیه در تامین گاز اروپا از بیش از ۵۰ درصد به حدود ۱۵ درصد رسید.
