اگر اين موارد پذيرفته نشود، هيچ اتفاقي رخ نخواهد داد. سياستگذاري به منزله يك انتخاب است. چيزهايي را به دست مي‌آوريم كه بايد در مقابل آن چيزهايي را از دست بدهيم. همه ‌چيزهاي خوب با هم جمع نمي‌شود. كسي كه به علت عفونت پيش‌رونده و براي زنده ماندن بايد پايش را قطع كرد، نمي‌تواند به قطع پاي خود معترض باشد در حالي كه نداشتن پا خيلي دردناك و سخت است ولي براي زنده ماندن و جلوگيري از گسترش عفونت بايد پا را از دست داد.

ولي در ايران ميان مسوولان و افراد، فرهنگي جاري است كه گويي همه خوب‌ها بدون هيچ هزينه‌اي قابل دستيابي است. بايد با مردم و جامعه صادق بود. هنگامي كه سه سال است كه توليد گاز اضافه نشده سهل است كه كمتر هم شده و مصرف هم بيشتر شده و براي گرم كردن خانه‌هاي مردم، گاز صنايع را قطع مي‌كنند بايد مردم متوجه تبعات اقتصادي و اجتماعي اين قطعي گاز شوند. در حالي كه هميشه سعي شده كه مردم از اين هزينه سنگين بي‌خبر گذاشته شوند.

هزينه‌اي كه در نهايت از جيب همين مردم و نه از جيب مسوولان پرداخت مي‌شود. جامعه بايد شفاف و روشن بداند هزينه هر اقدام و سياستي چيست. سياست بدون هزينه وجود ندارد. با اين مقدمات مي‌توان به عملكرد اين دولت پرداخت. در كدام موضوعات پيش‌گفته برنامه‌اي كه جامعه از آن مطلع باشد، ديده مي‌شود؟ سهل است كه فقط به ذكر مشكلات بسنده مي‌كنند.

كافي است سخنان آقاي معاون اول را در نشست محيط زيست مرور كنيم كه به وضعيت مشكلات گوناگون كشور پرداخت؛ از جمله عملكرد محيط زيستي و در خطر انقراض بودن ۸۶ گونه‌ جانوري، فرونشست ۱۱ درصد از خاك كشور، وضعيت كشاورزي، تضعيف سازمان‌هاي مردم‌نهاد، ناترازي شديد انرژي و قابل مقايسه نبودن شدت مصرف انرژي در ايران با جهان و جلوگيري از اقدامات سازنده با عوامفريبي، وضع آب و مصرف آن، تخريب سفره‌هاي زيرزميني و يك ميليون چاه غيرمجاز، صادرات آب مجازي، مديريت پسماند، آلودگي هوا، وضعيت تالاب‌ها به ويژه تالاب انزلي، گرد و غبار از جمله اين موارد بود.

وي متذكر شد كه رتبه‌هاي پايين ايران در سطح جهان گوياي عملكرد ما است و اين وضع نمي‌تواند ادامه يابد. وي بهانه شرايط استثنايي كشور را يكي از عوامل اين وضع دانست و گفت كه براي برخي موارد منابع طبيعي جز اندوه و گريه راه ديگري باقي نمانده است.

در ادامه گفت كه باور داريم اين مسائل قابل حل است چرا كه كشور و مردم ظرفيت بالايي دارند و لايق بهترين‌ها هستند و اگر يك عزم ملي به وجود‌ آيد اين ابرچالش‌هاي محيط زيستي حل شدني است. بايد يك عزم ملي با همه نهادهاي دولتي و حكومتي ايجاد كرد و ابتدا دولت و حاكميت در مساله حفاظت از محيط زيست از خود شروع كنند.

در ادامه با اشاره به آلودگي آب تهران و تصميم‌گيري در خصوص خرابي اماكن و ساختمان‌هاي كنار رودخانه‌ها در گذشته گفت: در آن سال اجماعي در اين زمينه در كشور به وجود آمد و برخي از ساختمان‌ها نيز خراب شد اما متأسفانه برخي از دستگاه‌ها مانع اين كار شدند و با معيار دوگانه مساله محيط زيست حل نمي‌شود و در ابتدا بايد همه نهادهاي دولتي و حكومتي به اين نتيجه برسند كه آينده كشور در حال نابودي است.

محيط زيست يك مساله محدود به فرد و جامعه نيست بلكه مساله‌اي مشاعي است كه راه‌حل مشاعي و همگاني نيز دارد و بايد همه با جديت به جلو بروند و حرمت محيط زيست بيشتر حفظ شود تا محيطي بانشاط و سبز براي فرزندان خود به ارث بگذاريم. (پايان سخنان آقاي معاون اول)
معناي سخنان آقاي معاون اول روشن است. بدون عزم ملي هيچ مساله‌اي حل نمي‌شود.

پرسش اين است كه چه كسي يا مرجعي بايد اين عزم ملي را ايجاد كند؟ اگر شما هستيد، چه اقدامي كرده‌ايد؟ و اگر شما نيستيد، چه كسي است؟ و پرسش مهم‌تر اينكه اساسا مگر آمدن پزشكيان نبايد نتيجه اين عزم ملي باشد؟ اگر نه پس چرا مسووليت پذيرفتيد؟ با شما موافقم كه بدون عزم ملي هيچ كاري نمي‌توانيد بكنيد، شما را نياورده‌اند كه گريه كنيد. چرا حتي يك خط از برنامه براي حل اين مشكلات داده نمي‌شود؟ طبيعي است كه هر اقدامي مي‌خواهيد بكنيد متوجه فقدان عزم ملي مي‌شويد.

خودتان هم قادر به حل آن نيستيد. نتيجه اين وضع بيان حرف‌هاي تكراري و بي‌اثر و خالي از مضمون واقعي است. به اين جملات آقاي معاون اول دقت كنيم: «دولت از همه فعالان سياسي دعوت مي‌كند براي حل مشكلات و ناكارآمدي‌ها، راه‌حل بدهند. مشكلات فراواني داريم اما ترديدي نيست كه راهبردهاي دولت موفق بوده است. دو برابر پولي كه از هدفمند كردن يارانه‌ها به دست مي‌آيد، يارانه مي‌دهيم.

رهبر انقلاب، پرورش ۱۰۰ مدير توانا را به ما تكليف كرده‌اند و ما يك پروژه براي تربيت ۱۰۰۰ مدير را شروع كرده‌ايم.» آقاي رييس‌جمهور هم در جايي اظهار داشتند كه: «هر كس مدعي است مي‌تواند مشكلي را حل كند بيايد نوكري آنها را مي‌كنيم.» ظاهرا درك دولت از نقش خودش و جامعه مخدوش است.

دولت با هزاران كارشناس و هزاران ميليارد بودجه و انواع اطلاعات و داشتن قدرت براي حل مسائل منتظرآمدن ديگران و دادن راه‌حل از سوي آنان است! همين جمله براي اثبات امتناع برنامه‌ريزي در كشور از نظر مديران عالي دولت كفايت مي‌كند. تازه كساني هم كه ايده و طرحي دارند و از روي دلسوزي مي‌دهند به همان نظام اداري فشل كه عزم ملي پشت خود نمي‌بيند ارجاع مي‌شوند و ايده‌هاي‌شان به زباله‌دان اداري مي‌افتد. مواردي را خودم اطلاع دارم.

دولتي كه به قول وزير اقتصادش: «از روزي كه وزارت اقتصاد را تحويل گرفتم و مبارزه با رانتخواري را شروع كردم يك ‌روز آسوده نبوده‌ام. هر روز يك خبر جعلي و فيك درست كرده‌اند تا اراده ما در حذف رانت‌ها را كاهش بدهند.» چگونه مي‌تواند برنامه‌ريزي كند؟ مدير را براي اداره امور و در محيطي پرورش مي‌دهند كه عزمي براي حل مسائل باشد؛ هنگامي كه عزم ملي براي اصلاح امور نباشد اصلا مديري پرورش داده نخواهد شد. چه ۱۰ تا چه ۱۰۰۰ تا.

اين همه مدير شايسته آماده خدمت هستند يا استعلام آنان منفي مي‌شود يا عطاي حضور در دولت را به لقاي آن مي‌بخشند.
در ادامه و آخرين بخش ايده خود را براي حل اين مساله خواهم گفت.