 |
|
|
|
|
|
|
 |
|
|
|
|
||
|
||||||
 |
 |
 |
|
|||
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
|
||
|
||||||
|
|
|
|
|||
خبرگزاري دانشجويان ايران - تهران
سرويس فرهنگ و ادب - كتاب
بيست‌ودومين دوره‌ي جايزه‌ي كتاب سال در حالي برگزار شد كه درنهايت هم نام داوران اين جايزه كه به‌ويژه در حوزه‌ي علوم انساني مورد درخواست رسانه‌ها و اهالي فن بود، اعلام نشد. اين در حالي است كه از حدود دو ماه پيش، داوران و صاحبان نظري چون: ابوالحسن نجفي، اصغر دادبه، نوش‌آفرين انصاري، كريم امامي، عبدالله كوثري، احمد تميم‌داري، محمد اسفندياري، موسي اسوار و غلامحسين سالمي، انتقاد (از اعلام نشدن) و تمايل خود را در زمينه‌ي معرفي فهرست داوران و اعلام معيارهاي اين انتخاب، در گفت‌وگو‌هايي با ايسنا اعلام كردند؛ اما گويا مسؤولان برگزاري جايزه، مقاومت در برابر اين خواسته را بر چالش‌هاي احتمالي ديگر در زمينه‌ي داوري و معيارها ترجيح دادند.
اين در حالي است كه تنها در پي پيشنهاد مطرح‌شده در نشست خبري اين رويداد و موافقت معاون امور فرهنگي وزير فرهنگ و ارشاد اسلامي، اسامي نامزدهاي نيمه‌نهايي اين انتخاب در حوزه‌هاي كودك و نوجوان، جغرافيا، تاريخ، زبان، رمان، تاريخ نقد ادبي، متون قديم ادبيات فارسي، داستان كوتاه، فلسفه و ادبيات خارجي، چند روز قبل از اعلام انتخاب نهايي، در اختيار رسانه‌هاي گروهي قرار گرفت. البته در اين اطلاع‌رساني، نام كاظم مزيناني، كاظم فريناني، علي قانع، علي فاتح و مهرآفاق بايبوردي، مهرآفاق باپيردي و نيز عنوان كتاب آبي ماوراي بحار شهريار مندني‌پور، آبي ماوراي مجاز اعلام شد.
در اين فهرست‌ها، نام كساني چون روح‌انگيز شريفيان، جعفر مدرس صادقي، فريبا وفي، محمدرحيم اخوت، و فرهاد حسن‌زاده (در بخش رمان)، تقي پورنامداريان، محمود حكيمي و عبدالحسين زرين‌كوب (در بخش تاريخ و نقد ادبي)، سيروس شميسا (در بخش متون قديم ادبيات فارسي)، محبوبه ميرقديري، شهريار مندني‌پور، سيامك گلشيري، داوود غفارزادگان و محمدرضا گودرزي (در بخش داستان كوتاه)، عبدالله كوثري، پرويز شهدي، عباس پژمان و علي‌اصغر بهرامي (در بخش ترجمه)، منصوره شريف‌زاده و كورش صفوي (در بخش زبان) و تقي متقي، مصطفي رحماندوست، بهرام خائف، هوشنگ مرادي كرماني، مژگان كلهر، محمدرضا يوسفي، مهدي ميركيايي و سرور كتبي (در بخش كودك و نوجوان) به‌چشم مي‌خورد؛ اما درنهايت، تنها نام عبدالله كوثري و هوشنگ مرادي كرماني در فهرست برگزيدگان نهايي جاي گرفت. داوود لطف‌الله نيز كه با دو كتاب شعر در حوزه‌ي كودك و نوجوان نامزد بود، براي يكي از آن‌ها برگزيده‌ي نهايي شد.
ضمن آنكه در مرحله‌ي يك‌چهارم نهايي اين انتخاب، نام كساني چون: ابوتراب خسروي، حسين سناپور، محمود دولت‌آبادي (در بخش رمان)، كورش اسدي و حسين مرتضاييان آبكنار (در بخش داستان كوتاه) و كاوه ميرعباسي، رضا رضايي، سياوش جمادي، منوچهر بديعي و فرزانه طاهري (در بخش ترجمه) آورده شده بود.
در اين ميان حكايت حذف تكراري بخش شعر بدتر از حكايت حذف تكراري حوزه‌ي ادبيات داستاني از اين انتخاب است؛ گويا در مرحله‌ي يك‌چهارم نهايي داوري، آثاري از عمران صلاحي، منصور اوجي، نوذر پرنگ، محمدعلي بهمني، تقي پورنامداريان، حسين منزوي، محمدعلي سپانلو، مشفق كاشاني و پروين دولت‌آبادي حضور داشته‌اند كه حتا به مرحله‌ي نيمه‌نهايي هم نرسيدند.
جايزه‌ي كتاب سال جمهوري اسلامي ايران، سال گذشته هم با حذف ادبيات داستاني و شعر، برگزيدگان خود را معرفي كرد و تنها شكوه قاسم‌نيا و عرفان نظرآهاري در حوزه‌ي كودك و نوجوان برگزيده شدند. درحاليكه سال پيشتر آن، به‌هنگام آخرين دوره‌ي زمان تصدي‌گري معاون امور فرهنگي پيشين وزير ارشاد كه بعدا استعفا كرد، براي نخستين‌بار، در حوزه‌ي ادبيات داستاني و شعر نيز برنده‌ي كتاب سال، معرفي شد.
در آن زمان، در مرحله‌ي نهايي اين انتخاب، رمان‌هايي از مجيد قيصري، محمد بهارلو، بيژن بيجاري، مصطفي مستور، خاطره حجازي، سيمين دانشور، محمود دولت‌آبادي، پرويز مسجدي، حسن بني‌عامري، شهلا پروين‌روح، مهري يلفاني، مرجان شيرمحمدي، ناتاشا اميري، ميترا الياتي، يعقوب يادعلي، صمد طاهري، جليل شاه‌چشمه، شهرام رحيميان و زويا پيرزاد، بررسي و درنهايت، ”چراغ‌ها را من خاموش مي‌كنم” پيرزاد، به‌عنوان برگزيده‌ي نهايي انتخاب شد. در زمينه‌ي شعر معاصر هم طبق اعلام، آثاري از بابك بهاري، ليلا آهني، بيژن جلالي، احمدرضا احمدي، منوچهر آتشي، شاپور جوركش، شاپور بنياد، صوفي مصطفوي و بيژن نجدي بررسي و درنهايت، ”حادثه در بامداد” آتشي برگزيده‌ي نهايي شد.
در انتخاب سال گذشته، نام‌هاي آشنايي چون احمد منزوي، رضا سيدحسيني، ضياء موحد، قاسم كاكايي، نصرالله پورجوادي، اصغر دادبه، حسن انوري و علي‌اكبر صادقي رشاد هم ديده مي‌شد؛ ولي در عرصه‌ي پژوهش فلسفه، فهرست‌نويسي و فرهنگ‌نگاري. امسال هم اينگونه انتخاب‌ها به امثال ايرج افشار رسيد.
از نكات جالب توجه انتخاب امسال، نامزدي اثري از محمدجواد مرادي‌نيا ـ دبير اجرايي جايزه‌ي كتاب سال ـ بود. نام سردبير نشريه‌ي ارگان معاونت امور فرهنگي نيز در راس فهرست نهايي برگزيدگان به‌چشم مي‌خورد. يوسف مجيدزاده ـ باستان‌شناس ـ هم با كتابي كه حدود 80 درصد آن‌را تصاوير اشياي باستاني يافته‌شده در كاوش‌ها و از قاچاقچيان ميراث فرهنگي تشكيل مي‌داد، در حوزه‌ي تاريخ، نامزد كسب جايزه‌ي كتاب سال شد.
سال گذشته كه كتاب سال در دو حوزه‌ي رمان و شعر برگزيده‌اي نداشت، مسؤولان امر شاهد آوردند كه: ”جايزه‌هاي مستقل هم امسال برگزيده‌اي در عرصه‌ي رمان [و نه شعر] نداشته‌اند؛ پس نويسندگان نمي‌توانند آثار خوبي بيافرينند”. اما امسال همه‌ي جايزه‌هاي غيردولتي رمان برگزيده داشتند و كتاب سال، خير؛ با اين حال، مسؤولان جايزه تاكنون در اين زمينه اظهار نظر نكرده‌اند. اما يك نامزد كتاب سال امسال در بخش داستان كوتاه، گفت: اينكه در اين بخش 15 كتاب نامزد شد و داوران و دست‌اندركاران كتاب سال هيچ كتابي را انتخاب نكردند، به اعتبارشان لطمه مي‌زند.
مرتضي كربلايي‌لو در گفت‌وگو با خبرنگار بخش كتاب خبرگزاري دانشجويان ايران افزود: من از طريق دوستان مطلع شدم كه كتابم در فهرست نامزدهاي كتاب سال بخش داستان كوتاه است؛ اما اين را نمي‌دانستم كه نمي‌خواهند كسي را معرفي كنند و نمي‌دانم چرا اينطور شد. حداقل اين انتظار را داشتم كه اگر در بخش داستان كوتاه نمي‌خواستند جايزه بدهند، در زمينه‌ي رمان كه آثار جاافتاده‌اي داريم، برگزيده‌اي باشد.
وي كه اولين مجموعه داستانش با عنوان «من مجردم خانوم» در فهرست نامزدهاي بيست‌ودومين دوره‌ي كتاب سال بخش داستان كوتاه اعلام شد، افزود: رفتار غريبي از دبيرخانه‌ي كتاب سال ديدم؛ اينكه اول 15 اثر را به‌عنوان نامزد معرفي كنند و درنهايت هيچ كتابي را براي معرفي نهايي قابل ندانند، واكنش بيروني‌اش اين است كه خودشان درنهايت به اعتبارشان لطمه مي‌زنند. ديگر اينكه به لحاظ حرفه‌يي معلوم نيست چه معياري پشت سر قضيه هست و بالاخره ما بايد بفهميم كه معيار اينان چيست؟
وي كه رمان «خيالات» را زير چاپ دارد، مدعي شد: وزارت ارشادي‌ها مي‌ترسند كه به يك نفر در وادي ادبيات به‌صورت جدي جايزه بدهند. ترسشان هم از چشم يك نويسنده هيچگاه پنهان نمي‌ماند.
همچنين محمود دولت‌آبادي معتقد است: ”برگزاري مراسم كتاب سال و اهداي جوايز ملي به كتاب مفيد است؛ اما معرفي نكردن كتاب‌هاي ادبي، داستان و شعر انتقادبرانگيز است. ادبيات حوزه فعال فرهنگي روز است، نبض زندگي در ادبيات مي‌تپد، بنابراين وقتي ادبيات از كتاب سال حذف مي‌شود، يا كتابي در اين حوزه برگزيده نمي‌شود، بخش حياتي جشنواره حذف شده است. چون كتاب‌هاي برگزيده در حوزه غير ادبي بودند، من نمي‌توانم در مورد كيفيت آن‌ها قضاوت كنم؛ اما در كل چنين كتاب‌هايي در جامعه چندان خواننده ندارد و فقط مخاطب خاصي آن‌ها را مطالعه مي‌كند؛ در حالي كه كتاب‌هاي ادبي هزاران مخاطب در جامعه دارد. هرچند كاهش تيراژ كتاب عوامل اقتصادي نيز دارد، اما بايد فكري اساسي براي تقويت فرهنگ كتابخواني و حمايت از ادبيات كشور كرد”.
