سالى كه گذشت، سينماى ۸۳ از منظر اكران، باربد برزويه، ايران

پرونده سينماى سال ۸۳ نيز بسته شد. سينماها از اين هفته به تسخير فيلم هاى نوروزى در مى آيند و تا يكى، دو هفته ديگر فيلم هاى سال ۸۳ جاى خود را به فيلم هاى سال ۸۴ خواهند داد. فرصت خوبى است تا مطالب مختلفى درباره سينماى ۸۳ بنويسيم؛ يكى ازمنظرهاى ورود به اين سينما مى تواند پنجره فروش فيلم ها باشد.
دغدغه جذب مخاطب همواره همراه هر سينماگرى بوده است. فرقى نمى كند اين سينماگر براى سينماى بدنه فيلم بسازد و يا سينماى مخاطب خاص و هنرى. ممكن است طرز تلقى اين دو جنس سينماگر از مخاطب و شيوه جلب او متفاوت باشد؛ اما دغدغه جذب در هر دو وجود دارد. پس فيلمى كه مى فروشد يعنى مخاطب را به سينما آورده و چرخه صنعت سينما را مى چرخاند. مردم فيلم ها را مى بينند و خود قضاوت مى كنند كه آيا بعدها آثار بعدى صاحبان يك فيلم را ببينند يا نه.
اكران سال ۸۳ با سر و صدا شروع شد. محمدحسين فرح بخش سرمايه خود را در اختيار آرش معيريان قرار داده بود تا نخستين فيلمش را جلوى دوربين ببرد و آن را كما بنامد. فرح بخش اين فيلم را بى سروصدا توليد كرد وهمواره از آن به عنوان يكى از بهترين فيلم هاى دفتر پويا فيلم ياد مى كند. فرح بخش عوامل جذب تماشاگر را مى شناسد و عناصر را طورى كنار يكديگر چيد تا چهره متفاوت امين حيايى، فصل آواز خواندن گلزار و حيايى و ... به يكديگر كمك كنند تا فيلم به فروش خوبى دست يابد. اين حدس ها هم درست از آب درآمد. فيلم از اواخر اسفندماه روانه اكران شد و به فروشى حدود ۶۳۰ ميليون تومان در تهران دست يافت. اما على رغم پيش بينى هاى سازندگانش نتوانست رتبه اول فروش را به خود اختصاص دهد و در جايگاه دوم ايستاد. زيرا فيلمى ديگر، كه آن هم بى سر و صدا توليد شده بود اما پس از جشنواره بيست و دوم سرو صداى فراوان به پا كرد. به عنوان رقيب كنار كما ايستاد. اين فيلم را كه مارمولك نام داشت كمال تبريزى كارگردانى و منوچهر محمدى تهيه كرده بود. تبليغات فيلم از اسفندماه آغاز شد و سينماها بليت هاى خود را براى آغاز نمايش فيلم ا ز۲۸ اسفندماه پيش فروش كردند اما در اتفاقى غيرمنتظره مارمولك روى پرده نرفت. سردر سينماها عوض شد و اكران فيلم به تعويق افتاد. پس كما و بوتيك (حميد نعمت الله) يگانه سكانداران اكران نوروز بودند. كما فروخت تا اينكه مشكل مارمولك حل شد و فيلم روى پرده آمد.اگرچه سى دى غيرمجاز اين فيلم مدت ها قبل از نمايش عمومى بين مردم دست به دست مى شد اما عوايدى نثار سازنده اش نكرد و با اينكه فيلم اكران خود را در ارديبهشت ماه نيمه كاره گذاشت اما حدود ۷۸۰ ميليون تومان فروش كرد. نمايش سومين فيلم پرفروش جدول امسال تا همين اواخر ادامه داشت. تماشاگرانى كه تا ۹ اسفندماه فروشى معادل ۵۹۰ ميليون تومان را براى دوئل آخرين ساخته احمدرضا درويش رقم زدند، دوست داشتند بدانند كه اين همه سر و صداى فيلم براى چيست.
درباره دوئل بسيار خوانده ايد. اما در رابطه با جذب مخاطب گفتنى است اين فيلم تبليغاتى وسيع داشت كه همچون خود فيلم از ابعاد تبليغات در سينماى ايران گسترده بود. با توجه به ادامه نمايش فيلم و تفاوت نه ميليونى اين فيلم با كما بعيد نيست در روزهاى پايانى سال جدول در اين دو رديف دچار تغييراتى شود.
اما رتبه چهارم را فيلم داريوش مهرجويى يعنى مهمان مامان با فروش ۵۰۰ ميليون تومانى به خود اختصاص داد. فيلم هاى مهرجويى هميشه از يك حد متوسط فروش برخوردار بوده اند. به جز بمانى كه ساختارى متفاوت در سينماى اين فيلمساز داشت، باقى فيلم هاى او از فروش متناسب برخوردار بوده اند. مهمان مامان يك فيلم كمدى است.
مهرجويى قبل تر در دهه شصت نيز سينماى كمدى را با اجاره نشين ها آزموده بود. مهمان مامان بازيگران جذاب زيادى داشت كه اكثر آنها با چهره اى متفاوت در فيلم ظاهر شده بودند و فيلم توانست تماشاگران زيادى را به سالن بكشاند. رتبه پنجم متعلق به فيلم خوابگاه دختران است. با توجه به ادامه اكران اين فيلم به نظر مى رسد فروش آن بالاتر برود اما اين فيلم هم تا نهم اسفندماه ۴۴۳ ميليون تومان فروش داشته است خوابگاه دختران فيلمى است در ژانر وحشت. سينماى ايران كمتر اين دست فيلم ها را تجربه كرده و شايد همين دليل باعث شد فيلم با فروش خوبى مواجه شود. خوابگاه دختران فيلمى ساده است اما تهيه كنندگان آن حميد و مجيد مدرسى نيز پس ازتجربه چند كار مشترك با ايرج طهماسب و حميد جبلى نبض تماشاگر را مى دانند و آنها را راضى از سالن بيرون مى فرستند. خوابگاه دختران را محمدحسين لطيفى كارگردانى كرده و فيلم بين دو فضاى ترسناك و كمدى قرار مى گيرد و گاهى هم تناسب لازم را برقرار نمى كند اما به هر حال با اقبال تماشاگران روبرو شد. اما رده ششم تا دهم را به ترتيب : بله برون (داوود موثقى) با ۳۶۵ ميليون تومان، شمعى در باد، (پوران درخشنده) با ۳۷۲ ميليون تومان، زهر عسل (ابراهيم شيبانى) با ۲۸۹ ميليون تومان، سيزده گربه روى شيروانى (على عبدالعلى زاده) با ۲۷۵ ميليون تومان ومعادله (ابراهيم وحيدزاده) با ۱۹۹ ميليون تومان به خود اختصاص دادند. شمعى در باد موضوعى متناسب با مسائل روز جوانان داشت، اما بازبان سينمايى مناسبى بيان نشده بود.
بله برون هم يك فيلم كمدى است كه فروش آن در يك سينما تا پايان سال كه جاى خود را به فيلم مجرد ها بدهد ادامه داشت.
زهر عسل هم اولين تجربه سازنده اش بود. سيزده گربه روى شيروانى پربازيگر و پيشگام در استفاده از جلوه هاى ويژه كامپيوترى جهت دستيابى به يك فضاى فانتزى براى تماشاگران جالب بود. معادله هم كمدى ديگرى از ابراهيم وحيد زاده در راستاى ديگر ساخته هاى اين فيلمساز. به هر حال اين ده فيلم بيشترين تماشاگر سال ۸۳ را داشتند. اگر چه فيلم هاى مهم ديگرى هم بودند كه درجايگاه هاى بعدى جاى گرفتند. به طور مثال بوتيك كه به عنوان پديده جشنواره بيست و دوم مطرح شد با ۱۹۲ ميليون تومان در رده يازدهم قرار گرفت. قدمگاه (محمدمهدى عسگرپور) با ۱۰۲ ميليون تومان در جايگاه شانزدهم، اشك سرما (عزيز الله حميد نژاد) با ۷۵ ميليون تومان در رده نوزدهم و شهر زيبا (اصغرفرهادى) با ۷۰ ميليون در جايگاه بيستم تقريباً فيلم ميانه جدول سال ۸۳ به شمار مى آيد. رسم عاشق كشى (خسرو معصومى) با ۴۲ ميليون در جايگاه ،۲۲ لاك پشت ها هم پرواز مى كنند، با۳۵ ميليون تومان در جايگاه ،۲۵ مزرعه پدرى (رسول ملاقلى پور) با ۳۰ ميليون تومان در جايگاه ،۲۸ گاو خونى (بهروز افخمى) با ۲۴ ميليون تومان در جايگاه ،۳۰ چند تار مو (ايرج كريمى) با ۸ ميليون تومان درجايگاه ۳۷ در رديفهاى بعدى جدول هستند.
سال ۸۳ براى اكران سينماها، سال خوبى بود.

سينماى راكد يكى دو سال گذشته امسال تكان خورد و نتيجه اى خوب به جاى گذاشت. به اين ترتيب پرونده سال ۸۳ را مى بنديم و پرونده ۸۴ را مى گشاييم.

جدول فروش فيلم هاى اكران ۱۳۸۳

۱

- مارمولك ۷۸۰ ميليون تومان
۲- كما ۶۳۰ ميليون تومان
۳- دوئل ۶۲۱ ميليون تومان
۴- مهمان مامان ۵۰۰ ميليون تومان
۵- خوابگاه دختران ۴۴۳ ميليون تومان
۶- بله برون ۴۰۶ ميليون تومان
-7 شمعى در باد ۳۷۲ ميليون تومان
۸- زهر عسل ۲۸۹ ميليون تومان
۹- سيزده گربه روى شيروانى ۲۷۵ ميليون تومان
۱۰- معادله ۱۹۹ ميليون تومان
۱۱- بوتيك ۱۹۲ ميليون تومان
۱۲- هم نفس ۱۵۰ ميليون تومان
۱۳- سربازهاى جمعه ۱۴۹ ميليون تومان
۱۴- ملاقات با طوطى ۱۱۲ ميليون تومان
۱۵- قدمگاه ۱۰۲ ميليون تومان
۱۶- جايى ديگر ۱۰۰ ميليون تومان
۱۷- باج خور ۹۵ ميليون تومان
۱۸- على و دنى ۸۹ ميليون تومان
۱۹- اشك سرما ۷۵ ميليون تومان
۲۰- شهر زيبا ۷۰ ميليون تومان
۲۱- برگ برنده ۴۵ ميليون تومان
۲۲- رسم عاشق كشى ۴۲ ميليون تومان
۲۳- قلب هاى نا آرام ۴۱ ميليون تومان
۲۴- شاه خاموش ۴۰ ميليون تومان
۲۵- لاك پشت ها هم پرواز مى كنند ۳۵ ميليون تومان - تارا و تب توت فرنگى ۳۵ ميليون تومان
۲۶- الهه زيگورات ۳۴ ميليون تومان
۲۷- مزرعه پدرى ۳۰ ميليون تومان
۲۸- دوشيزه ۲۵ ميليون تومان
۲۹- گاو خونى ۲۴ ميليون تومان
۳۰- پروانه ۲۰ ميليون تومان
* فروش فيلم ها تا ۹ اسفندماه حساب شده است