بسم اللّه الرحمن الرحيم
بيانات حضرت آيتاللّه العظمى منتظرى در ديدار دبيركل و اعضاى نهضت آزادى ايران و گروهى از دوستان و علاقهمندان مرحوم مهندس مهدى بازرگان در دهمين سالگرد بزرگداشت آن مرحوم در تاريخ 2/11/1383
در اين ديدار ابتدا گزارش مختصرى از همايش دهمين سالگرد بزرگداشت كه طى دو روز توسط بنياد فرهنگى مهندس بازرگان در حسينيه ارشاد تهران برگزار شد، ارائه گرديد.
سپس حضرت آيتاللّه منتظرى ضمن تبريك عيد قربان و تقدير و تشكر از علاقهمندان آن مرحوم كه به پاسداشت ياد و خاطره وى پرداختند با ذكر جملهاى از امام على(ع) در خطبه 210 نهجالبلاغه كه مىفرمايد: "و انما الناس مع الملوك والدنيا الا من عصم الله" گفتند: اين جمله بسيار پرمحتوا و جالب است، مولى اميرالمؤمنين مىفرمايند: اكثر مردم با پادشاهان و قدرتمندان و اهل دنيا هستند مگر آن كسى كه خدا حفظش كند. نوع انسانها به دنبال آن هستند كه باد به پرچم چه كسى مىخورد و چه كسى قدرت را در دست دارد چه حق و چه باطل تا به دنبال آن روند. در همين زمينه امام حسين(ع) فرمودند: "الناس عبيد الدنيا والدين لعق على السنتهم" مردم بندگان دنيايند و دين نزد آنها تنها لقلقه زبانى بيش نيست. "فاذا محّصوا بالبلاء قلّ الديانون" هنگامى كه گرفتار بلا و امتحان شدند دينداران كم مىشوند. وقتى بلا و امتحان و فشارها زياد شد افراد سعى مىكنند برخلاف عقيده خود حرف زده و عمل نمايند و كمكم نفاق و دورويى رشد و گسترش پيدا مىكند. از اين افراد دو چهره و منافق بايد به خدا پناه برد. در اوايل سوره بقره چهار آيه پيرامون اهل تقوى است، دو آيه درباره كفار و سپس 13 آيه درباره منافقان. بيشترين بلا و گرفتارى كه بر سر اسلام، تاريخ و ملت مىآيد از ناحيه افراد دورو و منافق است. افرادى كه ظاهر و باطن آنها يكى نيست.
اينجانب با شناختى كه از مرحوم مهندس بازرگان داشتم انسانى بود كه با قدرتمندان و ملوك سازش نداشت، بر آنچه اعتقاد داشت بردبار و مستقيم بود، به فهم و دركش كه ناشى از مطالعه و فهم عميق بود عمل مىكرد. علت عمدهاش اين بود كه با قرآن، حديث و معنويات انس داشت. بهويژه مطالعات عميق ايشان بر روى قرآن كه به نظر من خميرمايه استوارى و استقامت او از قرآن بود. در قرآن خطاب به پيامبر(ص) مىفرمايد: "فاستقم كما امرت و من تاب معك" و مىفرمايد: "الذين قالوا ربنا الله ثم استقاموا" متأسفانه ما كمتر اهل استقامت هستيم ولى قرآن روى آن خيلى تأكيد دارد
سعى كنيد چون مرحوم بازرگان اهل مطالعه، تحقيق و بهويژه برروى قرآن و حديث باشيد، اگر بر فرض از من آخوند ناراحت هستيد از قرآن و نهجالبلاغه قهر نكنيد، از تشريفات و تبليغات و فروعات زايد كاسته و به مهمات و واقعيات بپردازيد و از حق و حقمدارى حمايت كنيد. در نهجالبلاغه مىخوانيم: "ايهاالناس لا تستوحشوا فى طريق الهدى لقلة اهله" در راه هدايت از خلوت بودن و كمى اهل آن وحشت نكنيد. "فان الناس قداجتمعوا على مائدة شبعها قصير و جوعها طويل" (خطبه 201) زيرا مردم نوعاً بر سر سفرهاى جمع شدهاند كه سيرى آن كوتاه و گرسنگى آن طولانى است.
الحمدللّه آقاى دكتر يزدى هم انسانى با سابقه در انقلاب و فعاليتهاى اسلامى است بهويژه قبل از انقلاب در كشورهاى خارجى. من يادم هست مرحوم آقاى حاج حسين فرشچى - خدا رحمتش كند - به مرحوم آيتاللّه خمينى(ره) دسترسى نداشت، آمده بود طبس كه من در آن شهر تبعيد بودم، سوال كرد آقاى يزدى در ايالتهاى آمريكا فعاليتهاى مذهبى و دينى گستردهاى دارد اجازه مىدهيد من قسمتى از وجوهات را در اين راه صرف نمايم؟ من هم اجازه دادم. اين خاطره را هم بارها گفتهام در پاريس من خدمت آيتاللّه خمينى(ره) رسيدم مطلبى مىخواستم بگويم كه آقاى يزدى آنجا بودند ايشان فرمودند: بفرماييد ايشان از خودمان هستند. ولى حالا ايشان و خيلىهاى ديگر را غيرخودى مىپندارند.
باز هم تأكيد مىكنم از مطالعه، تحقيق و يادداشت غافل نباشيد. زيرا يادداشتهاى شما در آينده مورد استفاده خود و ديگران قرار مىگيرد. - بر حسب روايتى - روزى امام صادق(ع) به مفضّل گفت: "بنويس و علم خويش را در برادرانت منتشر كن، و هنگام مرگ نوشتههايت را براى فرزندانت باقى گذار، زيرا روزى بر مردم مىآيد كه زمان هرج و تحير است و آنان به كتابهاى خويش انس مىگيرند".
من مجدداً از شما تشكر مىكنم. اميدوارم خداوند مرحوم مهندس بازرگان را با اولياى الهى محشور فرمايد.
والسلام عليكم و رحمة اللّه و بركاته
دفتر حضرتآيتاللّه العظمى منتظرى
12/11/1383