شش سال پس از ۱۸ تير، گفتگوي مهيندخت مصباح با رضا دلبري، صداي آلمان

تاثيرگذارى جنبش دانشجويى بر جريان هاى اجتماعي سياسى ايران، چه قبل و چه بعد از انقلاب انكار ناپذير است. اين جنبش كه پس از انقلاب فرهنگى، جنگ و گزينش هاى عقيدتى آن دوران دجاررخوت شده بود، با باز شدن نسبى فضاى پس از جنگ تا آنجا رشد كرد كه در خرداد ۷۶ نقشى بسزا ايفا نمود. اما آيا اين رويش دوباره، پس از حمله به كوى دانشگاه درسال ۷۸ دجار افت شد؟ ايا بيلان دولت هشت ساله اصلاحات براى اين جنبش مثبت بود؟ ايا تغييرات سياسى اخير در دورنماى فعاليت هاى دانشجويى تاثير تعيين كننده خواهد داشت؟

رضا دلبرى، عضو شوراى مركزى دفتر تحكيم وحدت و دبير سابق انجمن اسلامى دانشگاه امير كبير بهمناسبت سالروز ۱۸ تير درمصاحبه با راديو دويچه وله به پاره اى از اين پرسش ها پاسخ گفت.

مصاحبه: مهيندخت مصباح

دويچه وله: آقاى دلبرى امروز كه سالگرد هجدهم تير سال ۷۸ است، ناگفته هايى از آنروز هست كه شما بخواهيد بيانش كنيد؟

رضا دلبرى: مهمترين ناگفته اينست كه عاملان و آمران حمله به كوى دانشگاه مشخص نشدند. هرچند كه براى دانشجويان معلوم است كه از سوى چه جريانى اينها حمايت شدند، اما هيچكس بخاطر حمله به كوى دانشگاه محكوم نشد و در رسيدگى ها تنها دو نفر در نهايت محكوم شدند. يكنفر بخاطر دزديدن ريش تراش و سربازى هم بخاطر تمرد از فرمان مافوق اش!

هيچكس در فاجعه اى به اين وسعت كه نسلى از دانشگاهيان را در برگرفت، علت حمله را جرم ندانست و مسبب حمله ها را مجرم نشناخت. همه اينها توانستند از دادگاه تبرئه بگيرند. اين در حالى است كه روز شنبه نوزدهم تيرماه سال ۷۸ روزنامه انتخاب كه متعلق به محافظه كاران است نوشته بود چهار نفر در كوى دانشگاه كشته شده اند اما در گزارش هاى بعدى وگزارش شوراى امنيت ملى، تنها به عزت ابراهيم نژاد كه روز بعد هجدهم تيره ماه كشته شد، اشاره رفت. مشخص نشد واقعا تعداد كشته شدگان چقدر است و مشخص نشد كه عوامل اصلى كيستند. نقاط تاريك و پنهانى وجود داردو هر چند معلوم است از سوى چه جريانى حمله كنندگان حمايت شدند، اما شناساندن آنها به جامعه مخفى مانده و عملى نشده است.

دويچه وله: آقاى دلبرى با گذشت اين سالها از هجدهم تير، پيامدهاى آن روز را چگونه ميتوان فرموله كرد؟

رضا دلبرى: در واقع، حادثه كوى دانشگاه بى پناهى و فقدان ارزش دانشگاه و دانشجو را در بين اقشار مسلط غيردمكرات در ساختار قدرت را نشان داد و از زاويه ديگر مشكل ضعف تشكيلاتى جنبش دانشجويى را نيز آشكار كرد. تاثيرفورى حادثه كوى، فراكنش ياس ، حرمان و عمل بريدگى در بخشى از بدنه جنبش بود. اما ماندگار ترين تاثير كوى دانشگاه و مهمترين پيامد آن آشكار سازى تنگى و دشوارى هاى حصول مطالبات دمكراتيك از ساز و كار هاى ساختار قدرت و بى اعتمادى دانشجويان به حل مشكلات از طريق حاكميت بود كه نطفه اوليه حركت هاى بنيادى و خارج از چارچوب پارلمانى را در ميان بخشى از دانشجويان به وجود آورد. حمله به كوى دانشگاه مهمترين پيامدش خارج كردن دانشگاه از فعاليت هاى دمكراتيك بود كه از دوم خرداد شروع شده بود.

دويچه وله: پس ميتوان نتيجه گرفت كه در اين فاصله جنبش دانشجويى افت كرده است؟

رضا دلبرى: من معتقدم جنبش در اين فاصله افت كرد و ياس و سرخوردگى عميقى تا چند سال به وجود آمد. اين ياس يك علتش خود حمله و علت ديگرش بى پاسخ ماندن شكايت دانشجويان بود. عملا چند سال طول كشيد تا جنبش دانشجويى مجددا خود را بازيابى كرد. فعاليت هاى دانشجويى در سال ۸۱ در اعتراض به حكم اعدام آغاجرى شروع شد اما ما شاهديم كه پس از جريان هاى آبان و آذر ۸۱ و خرداد ۸۲ جريان مشابه ۱۸ تير ماه به وجود ميايد و دستگيرى هاى گسترده اى نيز در خرداد ۸۲ پيش ميايد.

دويچه وله: طبق اخبار محكوميت هاى دانشجويان در كميته هاى انضباطى يا دادگاهها بالا رفته. اين چه معنى ميتواند داشته باشد؟

رضا دلبرى: يك بخش اش به معناى رشد فعاليت هاى دانشجويى است و اين كه هنوز دانشگاه فعاليت هاى مدنى و دمكراتيك اش را ادامه ميدهد و تسليم ارعاب و خفقان موجود نشده و ازطرفى نشان دهنده اين است كه آستانه تحمل حاكميت بسيار در برخورد با دانشجويان پايين است و فعاليت هاى سياسى دمكراتيك را كمتر ميتواند بپذيرد. تقريبا ما در اين چند ماه گذشته شاهد احضارهاى بسيار گسترده بوده ايم و برخوردها با دانشجويان قهر آميز شده است. حاكميت احساس ميكند دانشجويان دوباره دارند يك فرآيند رو به رشد را طى ميكنند و نميخواهد اين فرآيند به اوج برسد.

دويچه وله: انجمن اسلامى دانشكده پزشكى در رابطه با مسئله ۱۸ تير موضعگيرى كنند و بيان شفافى داشته باشند. شما چه ميگوييد؟

رضا دلبرى: موضعگيرى احمدى نژاد از اين لحاظ كه مشخص شود نظرش در مورد ۱۸ تير چيست، بد نيست.اما كسانى كه با انديشه هاى جريانى كه احمدى نژاد نماينده آن هست، آشنا هستند، ميدانند كه اين جريان ميگويد دانشگاه فراتر از حد خودش عمل كرده و از خطوط قرمز رد شده. بنابراين بايد باآن برخورد شود. اين جريان برخورد حاكميت را موجه تر از فعاليت هاى جنبش دانشجويى مى پندارند.

دويچه وله: با توجه به بيانيه اى كه وزارت كشور در رابطه با عدم صدور مجوز براى فعاليت هاى خلاف قانون در ۱۸ تير داده ، امسال تجمع و مراسمى در كار نيست؟

رضا دلبرى: وزارت كشور تاكنون در چند سال اخير هيچ مجوزى براى برگزارى تجمع به دفتر تحكيم وحدت كه يك نهاد قانونى است نداده. امسال هم ما بخاطر همين مجوزى در خواست نكرديم چون حدود يكماه پيش كه براى اعتراض به انتخابات فرمايشى مجوز خواستيم، با پاسخ منفي مواجه شديم. راستش از اين بازى موش و گربه با حاكميت خسته شديم. از طرفى در سالهاى گذشته يك دولت پنهان وجود داشت كه با حركت هاى دمكراتيك دانشجويان و مردم مخالفت ميكرد و امكان برگزارى ميتينگ و همايش را نمى داد. حالا امسال اين دولت پنهان، دولت آشكار شده و از بخش انتصابى وارد بخش انتخابى شده و ما با حاكميت تقريبا يكدستى روبرو هستيم كه امروزه كارهاى غيرعلنى اش را ديگر آشكار انجام ميدهد.