متن كامل آخرين گفت‌وگوي رييس‌جمهور با خبرنگاران، ايسنا

سيد محمد خاتمي در روزهاي پايان عمر دولتش، در آخرين مصاحبه رسمي خود با خبرنگاران گفت كه شب‌هاي زيادي را براي ملت ايران گريه كرده و در اين سالها روزهاي تلخ زيادي را پشت سر گذاشته است.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا)، رييس‌جمهور كه طي دوره فعاليتش همواره روابط صميمانه‌اي با خبرنگاران داشته و پاسخگو بودن را افتخار دولتش مي‌داند، روز چهارشنبه پس از پايان جلسه هيات دولت، در آخرين مصاحبه رسمي‌اش با خبرنگاران حاضر شد و ساعتي در جمع آنها به سوالات مختلف اقتصادي، اجتماعي، سياسي و شخصي پاسخ گفت.

خاتمي در ابتدا روز ولادت حضرت فاطمه زهرا (س) و روز زن را تبريك گفت و آروز كرد كه خداوند زنان و مردان را موفق بدارد كه پيروان خوب آن بانوي بزرگوار باشند.

او سپس گفت كه براي انجام آخرين مصاحبه رسمي در اين مقام آماده است.

از رييس‌جمهور درباره ديدار 5 / 1 ساعته با رييس‌جمهور منتخب و مطالبي كه در اين ديدار مطرح شده بود، سوال شد كه وي پاسخ داد: بحث‌هاي فراواني شد و ايشان علاقه‌مند بودند. براي تشكيل دولت و هم‌چنين درباره مسائل اصلي و رسمي نيز بحث كرديم. درباره اولويت‌هاي موجود در عرصه داخلي و خارجي و تنش زدايي مطالبي مطرح شد و همچنين درباره مسائل هسته‌اي بحث كرديم كه نظراتمان با هم موافق بود. از سويي درباره مسائل اقتصادي و فقرزدايي بحث كرديم كه حتما بايد ادامه برنامه توسعه باشد.

خاتمي تاكيد كرد كه بنا در اين ديدار بر تفاهم بود.

در ادامه درباره پرونده هسته‌يي ايران از خاتمي سوال شد كه وي با بيان اين‌كه اين پرونده روشن است، اظهار داشت: گفتيم كه ما از فن‌آوري هسته‌ايي صلح‌آميز دست بر نمي‌داريم كه اجباراً قبول كردند. به‌صورت رسمي هم اعلام شده است كه ايران هيچگونه انحرافي از مسير قانوني و به سوي ساخت سلاح هسته‌اي نداشته است.

خاتمي گفت: ما انتظار داشتيم دوستان اروپايي سريعتر با ما هماهنگ شوند و همكاري كنند. قرار ما اين بود و حتي اصفهان را كه جزو چرخه سوخت و غني سازي نيست، به تقاضاي آنها براي حسن نيت تعطيل كرديم.

رييس‌جمهور تاكيد كرد: البته نه تعليق دائمي خواهد بود و نه توقف فعاليت‌ها در اصفهان ادامه خواهد يافت.

وي افزود: در جلسه‌اي كه چند ماه پيش داشتيم، انتظار داشتيم كه اروپايي‌ها پيشنهاد دهند ما بلافاصله فعاليت اصفهان را كه متوقف شده و زيان‌هاي مالي زيادي دارد، آغاز كنيم. اروپا‌يي‌ها پيشنهاد كردند فرصت بدهيم و قبول كردند كه تا پايان ژوئيه يا اول اوت، طرح جامع خود را بدهند. در آنجا هم گفتيم كه اگر توقف غني‌سازي در طرح شما باشد مطمئن باشيد طرح رد است.

رييس‌جمهور گفت: ما متوقف نمي‌مانيم و ضرب‌الاجل توافق و تفاهم ما براي فعاليت‌هاي اصفهان تا هنگام ارايه طرح از سوي آنها بود . از اواخر ژوئيه و اوايل اوت هم ما منتظريم كه طرح داده شود، اما فعاليت‌هاي اصفهان طبق قراري كه داشتيم، شروع مي‌شود و هيچ مانعي ندارد.

خاتمي گفت: غني سازي به معناي ايجاد اورانيوم 5 / 3 درصد متوقف است و اين توقف با حسن نيت بوده است، تا زماني كه آنها طرحشان را ارائه دهند.

در ادامه خبرنگاري درباره لايحه بودجه نفت سوال كرد و مطالبي كه سردبير يكي از روزنامه‌ها نوشته است كه خاتمي گفت: ايشان بي خود نوشتند. جواب آن داده شده و اگر انتظار دارند بنده لحظه لحظه بردارم مساله‌اي را بنويسم، اين كار را نمي‌كنم. آقاي زنگنه و دوستان ديگر اين مسائل را پاسخ دادند و يك سوء تفاهم از سوي آقايان بود. البته آقايان حق دارند مطلبي را حتي اگر درست هم نباشد، تكرار كنند.

در ادامه درباره گنجي و پرونده وي از خاتمي سوال شد.

رييس جمهور اظهار داشت: در اين‌باره با آقاي هاشمي شاهرودي صحبت كردم، ايشان هم صحبت كردند و واقعاً انتظار داشتيم كه آقاي گنجي هم اعتصابش را بشكند و حداقل اين موضوع را به رييس قوه قضاييه واگذار و از آن ماده قانوني استفاده كنند كه ايشان (گنجي) هم به شدت، ابا و امتناع مي‌كند.

وي گفت: ما اگر مي‌خواهيم مسائل بدون جنجال و مشكل حل شود، همه ما بايد با تفاهم با يكديگر رفتار كنيم، حتي اگر معتقد باشيم كه در بعضي جاها حقمان ضايع شده است، براي به‌دست آوردن حق بزرگ‌تر و فضاي بهتر بايد با قدرت {كار را} انجام دهيم. طبيعي است كه اگر هر طرف قضيه سخت‌گيري فراوان كنند، حل مشكل آسان نخواهد بود. اميدواريم باز هم بتوانيم با روش منطقي اين مشكل را حل كنيم و آقاي گنجي هم آزاد شود، قوه قضاييه هم بتواند طبق روالي كه دارد كارش را انجام دهد.

خبرنگاري در ادامه سوال كرد كه غني سازي از چه زماني آغاز مي‌شود؟

خاتمي پاسخ داد: غني سازي اصلاٌ آغاز نمي‌شود. بناي ما الان بر هم زدن تعليق غني‌سازي نيست، بلكه فعاليت اصفهان است. مذاكره ما با اروپاييان ادامه خواهد يافت. بر حق خودمان هستيم و حتما روزي مساله غني‌سازي كه حق مسلم خودمان است حل خواهد شد؛ اما الان صحبت شكستن تعليق غني سازي نيست. صحبت فعاليت اصفهان است كه اصلا جزو مجموعه غني سازي نيست و ما با گذشت و حسن نيت اين كار را انجام داديم. در اين دو ماه فرصت تمام مي‌شود و ديگر اين فرصت را تمديد نخواهيم كرد.

رييس‌جمهور اظهار اميدواري كرد كه در طرح آنها ( اروپا) همانطور كه قبلاً قول داده‌اند، توافق شود فعاليت اصفهان آغاز شود.

در ادامه خبرنگاري درباره فعاليت مجمع روحانيون مبارز و دبير كل اين مجمع از خاتمي سوال كرد كه وي پاسخ داد: كار مجمع روحانيون بايد ادامه يابد. به هرحال نهادي است كه شكل گرفته و مي‌تواند با تجديد نظر در فعاليتهايش، دوري از فعاليت‌هاي فرهنگي‌اش جبران شود؛ البته در عرصه‌هاي سياسي هم حضور خواهد داشت. اميدواريم مجمع به صورتي باشد كه بتواند فعاليتش را ادامه دهد.

وي با بيان اين‌كه تصميم اوليه‌اش اين است كه به صورت ديگري فعاليت كند، يادآور شد كه عضويت مجمع را همچنان خواهد داشت.

وي اظهار اميدواري كرد كه دبير كل مناسبي براي مجمع پيدا شود و خودش بتواند در جاي ديگري فعاليتش را ادامه دهد.

خبرنگاري درباره هويت تخريب‌كنندگان چهره‌هاي سياسي در انتخابات و گزارش مربوط به اين بداخلاقي سوال كرد؟.

خاتمي با تشكر از قوه قضاييه به‌خاطر همكاري‌اش در اين زمينه گفت: تعداد زيادي از افراد {بازداشت} گرفته شدند. گزارش جامع در حال تهيه است.

رييس‌جمهور ادامه داد: اگر يك روند نادرست ادامه يابد، به ايجاد نوعي باند و حزب وسيع كه امكانات فراواني دارد منتهي مي شود. از اين رو بايد جلو آن گرفته شود و اميدوارم كه در نامه‌اي كه به رييس قوه قضاييه مي‌نويسم نظرم را در اين زمينه بيان كنم.

خاتمي وعده داد طي 5 يا 6 روز آينده گزارشي مربوط به بد اخلاقي‌هاي انتخاباتي آماده شود و آن را به قوه قضاييه ارائه دهد.

به گزارش ايسنا خاتمي در ادامه در پاسخ به سوالي درباره آنچه طرح روحانيت زدايي خوانده شد، با تاكيد بر اين كه «طرح روحانيت‌زدايي نگوييد» گفت: ترجيح ما اين است كه مسووليت‌هاي سنگين اجرايي جز مواردي كه طبق قانون ذكر شده كه بايد فرد روحاني باشند بين افراد چرخشي باشد. اين طور نيست كه اولويت بايد با روحانيون باشد و فكر نمي‌كنم كه روحانيت زدايي باشد.

خاتمي اظهار اميدواري كرد كه هركس روي كار مي‌آيد صلاحيت و شايستگي كار را داشته باشد.

خبرنگاري نظر خاتمي را در خصوص گزارش حقوقي شهروندي ارايه شده از سوي قضاييه سوال كرد كه رييس‌جمهور با تاكيد بر اين‌كه آن گزارش گزارشي از حقوق شهروندي نبود، بلكه گزارشي از نقض حقوق شهروندي بود، اظهار داشت:

آنچه مهم است نظر آيت‌الله شاهرودي و بخشنامه صادره از سوي ايشان است كه تبديل به قانون شد. من البته از دوستان گله كردم كه كاش در سالهاي اوليه‌اي كه من روي كار آمدم اين مسائل را مي‌گفتيم و با هم به تفاهم مي‌رسيديم كه بعضي از مشكلات پيش نيايد. من معتقدم كه اين طرز تفكر كه امروز در قوه قضاييه وجود دارد منشا يك تحول و يك گام مهم است.

وي ادامه داد: احترام به حقوق شهروندي و دفاع از آن يكي از مهمترين موضوعات و بهتر است كه اين رويه به‌صورت قانون درآيد و توسط بالاترين مقام قوه قضاييه مورد احترام و پيگيري قرار گيرد.

خاتمي با بيان اينكه در جريان جزئيات آن گزارش نيست، يادآور شد كه يقيناً نقصها و تخلفاتي وجود دارد و بناي قوه قضاييه هم برخورد با آنهاست.

رييس‌جمهور اظهار اميدواري كرد كه روزي برسد كه گزارشي نداشته باشيم كه در آن از نقض حقوق شهروندي سخن گفته شود.

خاتمي گفت: جزئيات كار را دوستانمان در قوه قضاييه پيگيري مي‌كنند.

به گزارش خبرنگار ايسنا، در ادامه آخرين مصاحبه رسمي خاتمي با خبرنگاران از وي درباره مهمترين اولويت‌ها سوال شد.

او با بيان اين‌كه فهرستي از مهمترين‌ها بايد مورد توجه قرار گيرد، اظهار داشت: اول اين‌كه ما بايد گرايش‌هاي خاصي را گرايش‌هاي كلي جامعه ندانيم و بدانيم كه جامعه ما 70 ميليوني است و نخبگان هم در جامعه موثر هستند؛ البته در هر زمان ممكن است احساسات موجب پيدايش وضعيت جديدي شود و بعد اين احساسات فروكش كند، بايد متوجه باشيم در عين حالي كه بايد مراعات توده مردم را كنيم حتماً بايد به نظرات نخبگان جامعه هم توجه داشته باشيم.

وي در ادامه با بيان اين كه وضعيت اقتصادي امروز ما از ديروز بهتر است، گفت: با وجود همه كمبود‌هايي كه در عرصه اقتصادي براي طبقات متوسط به پايين وجود دارد، از ياد نبريم كه جامعه ما، جامعه‌اي رشيد و تحصيل‌كرده است و هيچ‌گاه اعمال حق خود و مردم سالاري را از ياد نخواهد برد.

خاتمي تاكيد كرد: مردمسالاري در عرصه اقتصادي ايجاب مي‌كند كه فاصله طبقاتي را از بين ببريم و مردم را شريك در فعاليت‌هاي اقتصادي كنيم ولي اين به معناي ناديده انگاشتن حق سياسي و فرهنگي آنها نيست.

وي در ادامه با بيان اين‌كه طي سالهاي گذشته كارهاي بزرگ زيربنايي براي آماده كردن كشور براي توليد ثروت و ايجاد جايگاه نوين‌تر در عرصه‌ جهاني انجام شده است ، يادآور شد كه اين امتياز را نبايد به هيچ وجه از دست دهيم. اگر شعار عدالت اجتماعي مي‌دهيم بايد بدانيم كه عدالت واقعي عدالت توزيع ثروت و امكانات است. سرمايه‌گذاري‌هايي را كه شده نبايد از دست دهيم و دولت آينده بايد عدالت اجتماعي را در نظر گيرد؛ در عين حالي‌كه بايد مساله توسعه و سرمايه‌گذاري و توليد ثروت را در نظر بگيرد.

خاتمي با بيان اين‌كه دو مساله مهم در دولت مطرح شد كه يكي از آنها مساله واگذاري كارخانجات به مردم و در درجه اول يكي دو دهك پايين و ايثارگران جامعه بوده است.

وي گفت: نقشه راه و چهارچوب‌ها معين شد و آيين‌نامه آن در دولت بعدي تصويب مي‌شود، مساله بعدي كه در نظر گرفتيم سند هدفمند كردن يارانه‌هاست.

خاتمي با بيان اين‌كه مي‌خواهد توضيح بيشتري درباره اين طرح بدهد، گفت: اگر از من بپرسند كه طي 8 سال چه كار مي‌خواستيد انجام شود كه نشد، خيلي چيزها خواهم گفت. در عرصه اقتصادي، اجتماعي، سياسي، بين المللي، فرصت‌هايي كه داشتيم و مي‌توانستيم استفاده كنيم. حرمت و عزتي كه جامعه ما بايد داشته باشد؛ به‌ويژه نخبگان و نويسندگان ما كمبود‌هايي داشتند كه دلم مي‌خواست بهتر از اين باشد، اما يك نقطه مسلم اين بود كه دلم مي‌خواست در اين دوره يارانه‌ها هدفمند شود.

وي گفت: يارانه مستقيم و غيرمستقيم ما متجاوز از 21 هزار ميليارد تومان است، يعني دو يا سه برابر بودجه عمراني كشور و اين بصورت مساوي در جامعه تقسيم مي‌شود و هر كس درآمد بيشتري دارد، از اين يارانه ‌بيشتر مي‌گيرد. از جيب مردم مي‌گيريم و به جيب دارا مي‌ريزيم. هميشه معتقد بودم كه از اين منبع عظيم بايد در جهت ايجاد اشتغال، عدالت اجتماعي و بهبود مديريت كشور و ... استفاده كنيم.

خاتمي ادامه داد: ما لايحه هدفمندكردن يارانه‌ها را برديم، اما آنچه مي‌خواستيم در مجلس تصويب نشد. پس از آن مساله هدفمند كردن بنزين را در نظر آورديم كه گفتيم يك قران از اين افزايش نفت به جيب مردم نمي‌ريزيم. يك قسمت را فقط صرف بهبود زندگي طبقات پايين مي‌كنيم و يك قسمت را نيز صرف بهبود وضع حامل‌هاي انرژي كه آن هم در مجلس تصويب نشد. امروز در جلسه طبق برنامه چهارم هدفمند كردن يارانه مورد بحث قرار گرفت و چارچوب آن تصويب شد. ما آن را تقديم مي‌كنيم به دولت بعدي كه با ديدگاههاي خود و بر اساس اين سند، برنامه‌هاي فقرزدايي را در جامعه پيگيري كند.

خاتمي ادامه داد:‌ هدفمند كردن يارانه‌ها توصيه‌اي است كه بنده به دولت بعدي دارم.

رييس‌جمهور درباره مسائيل سياست خارجي و بين‌المللي نيز اظهار داشت: ما با دشواري زياد اين مسير را طي كرديم تا دشمني‌ها را حتي به دوستي تبديل كنيم . امروز با چند كشور مهم خليج فارس موافقت‌نامه امنيتي امضاء كرده‌ايم، همچنين با اروپا و دنيا.

به گزارش ايسنا وي گفت: موضع تنش‌زدايي ما شامل حال آمريكا هم مي‌شود ولي آمريكا بايد تا حدودي از دشمني‌هايش دست بردارد و روش‌هاي معتدلي را در پيش بگيرد. اين‌ها ساده بدست نيامده؛ مبتني بر سليقه نيست و ما توانسته‌ايم در نظام خود اجماع به‌وجود آوريم.

وي اظهار اميدواري كرد كه همه اينها پيگيري شود و با يك دولت جوان و تازه نفس، شاهد باشيم كه نقاط خوب و مثبتي كه بود، ادامه يابد و نقاط مثبت زياد بر آنچه امروز هست افزوده شود.

در ادامه خبرنگاري درباره ضرب‌الاجل ايران در مسائل هسته‌يي سوال كرد و خاتمي پاسخ داد : ضرب‌الاجل ما ارائه پيش‌نويس طرح جامع اروپاست. طبق قراري كه داشتيم بنا بوده است كه آنها موافقت كنند تا اين كار صورت گيرد. ترجيح ما وجود موافقت آنهاست، اما اگر آنها هم موافقت نكنند تصميم براي راه‌اندازي فعاليت اصفهان، تصميمي است كه در نظام گرفته شده است.

خبرنگار «اطلاعات» در اين مصاحبه مطبوعاتي از خاتمي پرسيد كه چه زماني به اين روزنامه خواهد رفت زيرا در مراسم افتتاح ساختمان جديد گفته بود كه به اطلاعات مي‌رود.

رييس جمهور به شوخي پاسخ داد: در افتتاح ساختمان، اول براي افتتاح آسانسور رفتم، از طبقه چهارم افتادم پايين. من هم يزدي هستم و كمي مي‌ترسم. اگر تضميمي بدهند كه آسانسور درست است ان‌شاءالله خدمت آقاي دعايي و ... مي‌رسيم.

رييس‌جمهور گفت: از يك جهت خوشحالم كه اين دولت زياد مورد انتقاد و اعتراض قرار گرفت. يكي از دستاوردهايي كه من داشتم اين است كه مردم بتوانند از قدرت بدون فاصله انتقاد كنند. يعني اين فاصله، فاصله جدايي نباشد، بلكه فاصله طبيعي جغرافيايي باشد، از نظر فكري عاطفي كسي كه آن سوي خط ايستاده تصور نكند اين كسي كه اين سوي خط است امتياز و مصونيتي دارد بلكه احساس شود من كه اينجا هستم به خاطر امكاناتي كه داريم مسووليتم به مراتب از شما كه آن سوي خط هستيد بيشتر است.

خاتمي ادامه داد: پس شما كه خبرنگار هستيد، مسووليت مهمي داريد و از سويي اين‌كه دولت اين قدر مورد سوال و پرسش قرار گرفته است، يك دستاورد بسيار مهم براي اصلاحات و نيز يك راحتي براي من است كه كنار مي‌روم و شما هم اين را احساس مي‌كنيد؛ يك برادر كوچك از كنار شما مي‌رود نه اينكه كسي كه آن بالا بالاهاست و دسترسي به او مشكل است.

وي با اعتقاد به مظلوميت دولت ادامه داد: ما نقص هايي داشتيم و بسياري از انتقادات هم خوب بود اما انصاف اين است كه با موضع‌گيري‌هاي خاص، بسياري از دستاورد‌ها گفته نشد و حتي خلاف آن شد.

رييس‌جمهور افزود: من اينجا به اهميت حرف برادرمان جناب آقاي موسوي هنگامي كه پيشنهاد شد روي كار بيايد پي مي‌برم كه گفت يك كانال اختصاصي مي‌خواهد تا بتواند با مردم ارتباط برقرار كند.

خاتمي ادامه داد: من از صدا و سيما ناراضي نيستيم؛ به خصوص در ماههاي اخير كه فكر مي‌كنم جهت‌گيري بسيار معقول و مناسب‌تري را داشته ولي معتقدم كه در سطح وسيع‌تر رسانه‌ عمومي، تربيون‌هاي رسمي كشور گاه يكنواخت و به‌صورت كليشه‌اي جز برخي از بزرگان، همه يك نوع به دولت حمله مي‌كردند.

رييس جمهور گفت: حمله اشكال ندارد اما گاهي اين حمله‌ها، ناجوانمردانه بود. ما متهم مي‌شديم به ترويج بي‌ديني، ولنگاري، از بين بردن امنيت كشور در حاليكه بنده معتقدم در اين دوران، آزادي ضابطه مند‌تر شد. مرز بيان آزادي فكري، ازادي نظر و آزادي عقيده از ولنگاري زياد‌تر شد. بسياري از تهديد‌هاي امنيتي از سر كشور رفع شد. وزارت اطلاعات به دوست داشتني‌ترين و سالم‌ترين وزارتخانه كشور تبديل شد.

وي گفت: قبل از اين كه روي كار بيايم كساني از همين دستگاه‌ها و نهاد‌هايي كه مسووليت حفظ ارزشها و انقلاب را دارند، راه افتادند و بيان كردند كه آمدن فلاني، اسلام را تضعيف خواهد كرد، ملت را تضعيف خواهد كرد و موقعيت ما را از بين خواهد برد. اين مساله متاسفانه به نحوي ادامه يافت اما من معتقدم كه اسلام از بين نرفت. چهره‌اي كه ما سعي كرديم

از اسلام نشان دهيم اسلام مردمي، اسلام پيشرفت و ترقي است . افتخار مي‌كنم اسلامي كه ما نماينده‌اش بوديم در مقابل اسلامي بود كه طالبان و القاعده‌اي ها مقابل آن بودند. و امروز هم در عرصه جهان و جوسازي‌هايي كه صورت مي‌گيرد

آنچه مي‌توان با آن آنها را باطل كرد، نشان‌دادن اين چهره اسلام است.

رييس جمهور اظهار داشت: ما اسلام را خراب نكرديم. ما امنيت را از بين نبرديم، بحران‌هاي بزرگ و تهديد‌هاي بزرگي را از سر كشور رفع كرديم و در عرصه‌هاي اجتماعي و سياسي گامها‌يي برداشتيم. در عين حال ما انسانيم و حتماً اشتباه داشتيم و گفتن اين مسائل نفي نقص‌ها نيست. انتقاد‌ها مهمترين سرمايه ما بود حتي آنجا كه به ما جفا شد. من از انتقاد كنندگان خودم تشكر مي‌كنم.

به گزارش خبرگزاري دانشجويان ايران (ايسنا) در ادامه‌ي مصاحبه‌ي خاتمي با خبرنگاران، از وي درباره‌ي وضعيت بم و وعده وي مبني بر اين‌كه بم تابستان 84 بم روي پاي خود خواهد ايستاد، سوال شد.

رييس‌جمهور گفت: من دلم مي‌خواست پيش از اين سر پا بايستد. منظورم از سر پا ايستادن اين است كه شكل شهر مشخص شود. بخش قابل توجهي از ستون‌ها بالا آمده باشد، خيابان‌ها مشخص شده باشد و وقتي به بم مي‌رويم، شهري در حال رويش ببينيم. از اين جهت روند كمي كند بود اما از اين جهت راضي هستم كه يكي از علمي‌ترين، بهترين و مناسبت‌ترين كارها در بم صورت گرفته است. با توجه به اين‌كه بمي ساخته شود كه متناسب با شأن تاريخي خود باشد، بمي ساخته شود كه از نظر استحكام، كاملا قابل اطمينان باشد و بمي ساخته شود كه در ساختن آن خود بمي‌ها مشاركت كنند؛ اينها بود كه كار را كمي كند كرد.

رييس‌جمهور افزود: تشكيلاتي در بم ايجاد شده. دانشمندان و دختران و پسران و زنان و مردان تحصيل‌كرده در آن‌جا هستند و به افراد كمك مي‌كنند ؛ اين تشكيلات يك پژوهشگاه و آموزشگاه بزرگ است كه پايه علمي، تحقيقاتي بزرگ در خاورميانه خواهد بود و روشي كه ما داريم مورد تاييد ديگر جاها قرار گرفته است.

وي گفت: آن‌چه من مي‌خواستم صد در صد انجام نشد، اما كار محكم، درست و سنجيده انجام شده و اميدوارم دوستاني كه كار را ادامه مي‌دهند، اين روند را ادامه دهند.

وي گفت: امروز روستاهاي بم كامل روي پاي خود ايستاده‌اند.

تبليغات خبرنامه گويا	[email protected]

در ادامه خبرنگاري از خاتمي پرسيد كه شيرين و تلخ‌ترين لحظاتش در اين 8 سال سال چه زماني بوده است؟

خاتمي پاسخ داد: شيرين‌ترين لحظاتم زماني بود كه در ميان شما بودم و تلخ‌ترين هم اين بود كه دعوايم مي‌كرديد و دعواهايتان گاهي به‌جا نبود. اما در حقيقت آن هم براي من شيرين بود. بودن در جمع شما و جواب دادن به شما از شيرين‌ترين خاطرات من بود. تلخ زياد داشتم.

خبرنگاري پرسيد آخرين باري كه گريه كرديد چه زماني بود؟

خاتمي پاسخ داد: خيلي عاطفي مي‌شود. بيشترين گريه من در مرگ برادر عزيزم حسن شاه‌چراغي بود كه من را واقعا شكست.

خبرنگاران گفتند براي ملت چه‌قدر گريه كرديد؟

خاتمي پاسخ داد: خيلي زياد. براي ملت زياد گريه كردم. معمولا شب‌ها موقع خواب اين اتفاق مي‌افتد.

خبرنگاري درباره‌ي نسبت دادن برخي بدحجابي‌هاي رايج در جامعه به دولت، وي را مورد سوال قرار داد كه خاتمي پاسخ داد: بي‌خود مي‌كنند. همه‌ي اينها بچه‌هاي اين كشور هستند. همه‌ي آنها عزيزان ما هستند و بسياري از مسايلي كه هست به هيچ وجه نشانه‌ي عناد و گرايش غلط نيست. بسياري از همين‌ها در انتخابات شركت مي‌كنند. بسياري از آنها در راهپيمايي شركت مي‌كنند. بسياري از آنها دلشان براي ايران مي‌سوزد. البته قبول دارم كه انحرافاتي در جامعه هست اما چرا فقط شما اين انحرافات را در بعضي جوانان، زنان و آن هم دختران و نه پسران مي‌گوييد؟

وي افزود: آيا بداخلاقي كردن يك روحاني كه آشكارا به نام دفاع از دين دروغ مي‌گويد و تهمت مي‌زند انحرافش بيشتر است يا اين‌كه يك جواني به خاطر جواني‌اش كمي با معيارهايي كه ما مي‌پسنديم فاصله دارد.

خاتمي تاكيد كرد: بداخلاقي و كج‌روي در همه جا بد است و روي هم رفته جوانان ما كمتر از همه انحراف دارند . ملاك‌هاي ما براي ادب و اخلاق بايد اصلاح شود. تهمت زدن، غيبت كردن و فضا را تيره كردن از هر گناهي بالاتر است.

وي ادامه داد: دفاعي كه از دين كردم و خواهم كرد سبب خواهد شد كه دلها به‌ويژه دل جوان به سوي اسلام توجه بيشتري داشته باشد.

در ادامه خبرنگاري سوال كرد كه در بين اعضاي دولت كدام‌يك از وزرا بهتر بودند؟

خاتمي پاسخ داد: همه‌ي وزيران من خوب بودند. همه‌ي خوبي‌ها از آن وزيران من و همكارانم است و بدي‌ها از آن من است. نمي‌شود جدا كرد و گفت كدام بهتر است. مثل اين است كه بپرسيد كدام فرزندتان را بيشتر دوست داريد.

در ادامه از خاتمي درخصوص تفاوت ديدگاه دولت آينده در روابط بين‌الملل سوال شد كه وي پاسخ داد: فكر نمي‌كنم كه اختلاف اصولي در سياست‌ها باشد. ممكن است سليقه‌ها با هم متفاوت باشد. اما ما بايد روابط را با همسايگانمان ادامه دهيم، بر اساس احترام متقابل رابطه برقرار كنيم و تنش‌زدايي را ادامه دهيم، همچنين تلاشي كه جمهوري اسلامي در عراق و افغانستان براي استقرار يك نظام مردمي و مقابله با تروريسم داشت بايد ادامه يابد.

وي اظهار اميداوري كرد كه با همه‌ي همسايگان خود بتوانيم روابط را ادامه دهيم و گفت: تصور نمي‌كنم تغيير عمده‌اي در اين زمينه ايجاد شود.

به گزارش ايسنا خاتمي در پاسخ به سوالي درباره صلح خاورميانه گفت: صلح خاورميانه مساله بسيار بزرگي است كه بايد به گونه‌ي ديگري حل شود. تا وقتي حق ملت فلسطين گرفته نشود معتقديم هيچ صلحي پايدار نخواهد شد.

وي با بيان اين‌كه قصد ما دخالت در خاورميانه نيست، گفت: ما براي خواست ملت فلسطين احترام قائليم اما هميشه گفته‌ايم كه طرح‌هاي يكجانبه‌اي كه فقط به نفع اشغالگران باشد و منافع اشغال‌شدگان در نظر گرفته نشود به ثمر نمي‌رسد. لزومي ندارد كه كسي با آن مقابله كند. خود ملت فلسطين زير بار نخواهد رفت. جامعه بين‌المللي بداند كه بايد ملت فلسطين و زمين‌هاي اشغال شده او و حق بازگشت فلسطينيان به ملت خودشان را بدهد. در غير اين صورت صلحي در خاورميانه برقرار نخواهد شد مگر اين‌كه خدايي نخواسته ما هم از چنين صلحي حمايت كنيم.

وي گفت: ما هيچ‌گونه تداخلي نداريم. دخالت را كساني انجام مي‌دهند كه علي‌رغم همه‌ي حقايق به نام صلح خاورميانه، فقط منافع دولت تروريستي اسراييل را در نظر مي‌گيرند. آنها دخالت مي‌كنند.

خاتمي ادامه داد: اگر آمريكا طرف كامل رژيم اسراييل نباشد و نيروهاي بي‌طرف كار را انجام دهند، صلح برقرار خواهد شد. به همين دليل من هميشه به اروپاييان گفتم كه اگر در عرصه‌ي خاورميانه فعال‌تر شوند، شايد اين منطقه به صلح و ثبات بيشتري برسد.

خبرنگاري درباره‌ي لپ‌تاب‌هايي كه قرار بود به خبرنگاران داده شود، سوال كرد كه وي پاسخ داد: پي‌گيري كردم. در تحويل گرفتن اين لپ‌تاب‌ها گفتند مشكلي به وجود آمده است. اميدوارم در اين مدت كه هستيم يا به قول داده شده عمل شود يا اين‌كه پولش بماند و شما تصميم بگيريد. البته علاقه‌مند نيستم اين پول به دولت برگردد. بايد براي خبرنگاران باشد و ممكن است خودتان تصميم بگيريد به گونه‌ي ديگري در اختيار خبرنگاران قرار گيرد.

خبرنگاري در ادامه، تفاوت اصلاحات و اصلاح‌طلبان را از خاتمي سوال كرد كه وي با نگاه كردن به ساعتش با خنده گفت: ساعت يك بعد از ظهر مي‌توان بين اصلاحات و اصلاح‌طلبان فرق گذاشت؟

از خاتمي درباره‌ي فعاليت آينده‌اش و مسووليت بعدي‌اش سوال شد كه وي پاسخ داد: من ترجيح مي‌دهم كه هيچ سمت رسمي نداشته باشم. خودم را خدمتگزار اين ملت و كشور مي‌دانم. خود را علاقه‌مند به اين انقلاب و كشور مي‌دانم و علاقه‌مندم كه نظام مرد‌سالار ديني در اين كشور استوار شود؛ حال در هرجا كه بتوانم خدمت كنم، ولي به نفع من و كل نظام و براي من آسان‌تر است كه هيچ مسووليت رسمي در كشور نداشته باشم و به صورت غيررسمي در عرصه‌ي داخلي، اسلامي و بين‌المللي بتوانم فعاليت كنم.

در ادامه، خبرنگاري با اشاره به اقدامات تروريستي در لندن، از احتمال تهديد ايران از سوي القاعده سوال كرد كه خاتمي پاسخ داد: ما از ابتدا هم مورد توجه بوديم. ايران نقش زيادي در كنترل و محدود كردن بخش قابل توجهي از نيروهاي خطرناك براي جامعه بين‌المللي داشته است. قبل از اين هم ما تهديد شده بوديم، اما انجام نگرفت. اميدوارم اين تهديدات نيز لفظي باشد. در عين حال جمهوري اسلامي از هر جهت آماده‌ي دفاع از خود و دفع تهديدات است.

خبرنگاري درباره‌ِي تهديدات نظامي آمريكا و بهترين سلاح ايران در برابر آن سوال كرد كه خاتمي گفت: آمريكا خيلي وقت است كه تهديد مي‌كند اما فكر نمي‌كنم كه اين كار را انجام دهد. آمريكا در حمله به ايران با ملت ايران طرف است و تغيير دولت تاثيري در اين زمينه ندارد.

رييس‌جمهور يادآور شد: ما هيچ‌گاه از تنش شديد بين آمريكا و خودمان استقبال نمي‌كنيم. از حمله‌ي آمريكا به ايران استقبال نمي‌كنيم. هر كاري هم از دستمان برآيد كه اين عمل صورت نگيرد انجام مي‌دهيم اما اگر آمريكا خداي نخواسته دچار اشتباه شود، اگرچه ما ضرر مي‌كنيم، ضرر او بيشتر خواهد بود. فكر نمي‌كنم با گرفتاري‌هايي كه آمريكا در عراق پيدا كرده است، بخواهد اشتباهي بر اشتباهاتش بيفزايد، اما در دولت بنده همه‌ي طرح‌هاي مقابله با تجاوز احتمالي آماده شده است.

خاتمي افزود: بهترين سلاح هم ملت بزرگوار است كه هر دولتي بتواند نظر اين مردم را جلب كند، مي‌تواند در مقابل تهديدات ديگران مقابله كند و اگر نتواند نظر مردم را داشته باشد، حتي اگر سلاح اتمي هم داشته باشد ملت نمي‌تواند از منافع خود دفاع كند.

در حاشيه

سيدمحمد خاتمي هم گريه مي‌كند، دلش مي‌گيرد. بيشترين گريه را براي «حسن شاهچراغي» كرده است كه از او به عنوان يك برادر ياد ميِ‌كند. او براي ملت ايران شب‌هاي زيادي به خصوص در موقع خواب - و حتما در مناجات با معبود - گريه كرده و در اين سال‌ها روزهاي تلخ زيادي را پشت سر گذاشته است. همه‌ي اين‌ها را خاتمي در پاسخ به خبرنگاران گفت.

به گزارش خبرنگار خبرگزاري دانشجويان ايران(ايسنا)، رييس‌جمهور در روزهاي پايان عمر دولت خود براي انجام آخرين مصاحبه‌ي رسمي با حدود 50 خبرنگار داخلي و خارجي - كه در نهاد رياست جمهوري گرد آمده بودند- پس از جلسه‌ي هيات دولت در جمع آنان حاضر شد. خاتمي آن‌گونه كه در پاسخ به خبرنگاران گفت؛ طي هشت سال مسووليت رياست جمهوري در كنار آنان بودن و پاسخ به سوالاتشان لحظاتي شيرين داشته، و در عين حال دعواهايشان - كه گاهي به‌جا نبوده است - خاطراتي تلخ را برايش بوجود آورد. در كنار خاتمي بودن براي خبرنگاران نيز شيرين بوده است چراكه امروز آن‌ها با دوربين‌هاي شخصي خود از رييس‌جمهور در محوطه هيات دولت، خبرنگاران، اعضاي هيات دولت فيلمبرداري مي‌كردند.

در لحظات سخت و دشوار هشت سال رياست جمهوري و زماني كه خاتمي دلش مي‌گرفته حتي لبخند يك خبرنگار يا نظر لطف فرزند، او را آرام كرده است. گاهي نيز با پناه بردن به خدا به احساس آرامش رسيده و قطعا گاهي هم مشورت‌هايي كه از سوي مقام معظم رهبري يا ديگران شده برايش گره‌گشا بوده است.

امروز چهره‌ي خاتمي با تمام تلاشي كه در سرحال نشان دادن خود داشت، مانند هميشه نبود و گرفته به نظر مي‌رسيد تا آن‌جا كه مورد سوال خبرنگاران قرار گرفت. آن‌گونه كه خودش گفت؛ ديشب دير خوابيده و دير هم بيدارشده و سرش هم درد مي‌كرد. در دولت هم زياد خوش‌اخلاق نبوده است! او تاكيد كرد كه هيچ مشكل روحي ندارد و ديدار با خبرنگاران خستگي را از تنش بيرون كرد. احساس گرفتگي خاتمي تنها ناشي از خستگي بود. او نمي خواست در آخرين ديدار با چهره‌اي گرفته در جمع خبرنگاران حاضر شود.

امروز در مورد گفت‌وگوي خاتمي و مردم از او پرسيده شد كه خاطرنشان كرد مرتب با مردم در گفت‌وگوست و در عين حال خبر داد كه احتمالا هفته‌ي آيند يك جلسه‌ي عمومي خواهد داشت.

خاتمي خيلي وقت‌ها بوده كه تصميمي گرفته و بعد از اين كه به نتيجه رسيده اشتباه است از تصميم خود برگشته است.

او از وزيران خود به نيكي ياد و تاكيد كرد كه نمي‌تواند بگويد كدام وزيرش بهتر است چراكه مثل اين است كه از او پرسيده باشند كدام فرزندش را بيشتر دوست دارد. خاتمي همه‌ي خوبي‌هاي دولتش را محصول كار وزرا و ديگر همكارانش دانست و بدي‌ها را از جانب خود.

هم‌چنين در مورد تفاوت اصلاحات و اصلاح‌طلبان از خاتمي سوال شد، نگاهي به ساعتش انداخت و با خنده گفت: ساعت يك بعداز ظهر مي‌توان بين اصلاحات و اصلاح‌طلبان فرق گذاشت؟!

از خاتمي درباره‌ي فعاليت آينده‌اش و مسووليت بعدي‌اش سوال شد كه وي پاسخ داد: ترجيح مي‌دهد كه هيچ سمت رسمي نداشته باشم.

به گزارش خبرنگار ايسنا رييس‌جمهور چندين‌بار از خبرنگاران خواست كه مصاحبه پايان يابد اما سوالات خبرنگاران ادامه داشت و هركس چيزي مي‌پرسيد. مثلا پرسيدند كه آيا 4 سال بعد رييس‌جمهور خواهد شد؟ وي تاكيد كرد كه اگر الان 4 سال ديگر باشد و بتواند كانديدا شود، نامزد نخواهد شد. او گفت؛ بگذاريد جوان‌ترها بيايند.

خبرنگار روزنامه‌ي «اطلاعات» از خاتمي پرسيد با توجه به اين كه در مراسم افتتاح ساختمان جديد گفته بود به اين روزنامه مي‌رود چه زماني به آن‌جا خواهد رفت؟ رييس جمهور به شوخي پاسخ داد: در افتتاح ساختمان، اول براي افتتاح آسانسور رفتم، از طبقه چهارم افتادم پايين. من هم يزدي هستم و كمي مي‌ترسم. اگر تضميمي بدهند كه آسانسور درست است ان‌شاءالله خدمت آقاي دعايي و ... مي‌رسيم.

خبرنگاران در مورد طرح تشكيلات كلان دولت پرسيدند و خاتمي نيز گفت: اين طرح آماده است، خدمت جناب آقاي احمدي‌نژاد هم مي‌دهيم، نيايند بگويند در دم آخر كه مي‌خواستند بروند ما را در مقابل عمل انجام شده قرار داده‌اند. اگر اين دولت بخواهد و تشخيص بدهد در اولين جلسه‌ي خود مي‌تواند در مورد اين طرح آماده تصميم بگيرد.

زمان آغاز فعاليت موسسه‌ي مرتبط با خاتمي نيز احتمالا اين هفته يا هفته‌ي آينده اعلام مي‌شود.

خبرنگاري از خاتمي پرسيد كه اگر او را در جايي پياده كنند مي‌تواند منزل خود را پيدا كند؟ وقتي رييس‌جمهور پاسخ داد كه بلد نيست و ماشين هم ندارد و (خاتمي با ابراز تاسف گفت) از سوي ديگر تا بايد مدتي بايد تحت محافظت باشد، از سوي خبرنگاران پاسخ شنيد:شما هميشه تحت محافظت ملت ايران هستيد.

خبرنگاري دو قطعه عكس از تصوير سنگ قبري كه روي آن نوشته شده بود«دولت مظلوم» به رييس‌جمهور داد كه خاتمي با خنده اي شيرين آن دو قطعه عكس را به خبرنگاران نيز نشان داد.

خاتمي در حال رفتن به سمت اتومبيل خود بود كه در ميان سوالات پراكنده‌ي خبرنگاران، از او خواسته شد تيتري بگويد؛ رييس‌جمهور به شوخي گفت: شاه رفت! وي بلافاصله توضيح داد: البته بنده هيچ شباهتي به شاه ندارم.

امروز بعضي از اعضاي دولت بودند، بعضي هم نبودند. آنان كه بودند بعضي عجله داشتند و رفتند و آنها كه ماندند به پرسش‌هاي خبرنگاران به صورت اختصاصي يا در جمع پاسخ دادند.

وزير آموزش و پرورش هنگام رفتن گفت: آب زنيد راه را ...

خبرنگار ايسنا درباره‌ي گزارش نقض حقوق شهروندي از وزير دادگستري سوال كرد كه وي پاسخ داد؛ در جريان اين گزارش نيست. وي گفت كه اظهارنظري در رابطه با اين گزارش نمي‌كند؛ چون به وزير دادگستري مربوط نيست.

وي درباره‌ي حل مشكل پرونده‌ي گنجي به صورت مصلحت‌آميز نيز گفت كه اظهارنظري نمي‌كند.

وزير دادگستري ادامه داد: اين مسايل مربوط به وزير دادگستري نيست و هيچ ارتباطي با من ندارد.

وي با گفتن اين جمله به جمع ديگر اعضاي دولت كه براي گرفتن عكس يادگاري در پايان كار دولت با رييس‌جمهور پيوست.

خبرنگار ايسنا از وزير اطلاعات درباره‌ي پيشنهاد نمايندگان مجلس درباره‌ي تعيين رييس‌جمهور به عنوان سرپرست وزارت اطلاعات در دولت آينده گفت: من اطلاع دقيقي در اين زمينه ندارم.

وقتي از وي درباره‌ي نهادهاي موازي اطلاعاتي كه در گزارش نقض حقوق شهروندي به آن اشاره شده بود، سوال شد، يونسي پاسخ داد: اين سوالات را از وزير بعدي بپرسيد.

خبرنگاران سوالات متعددي درباره‌ي ناآرامي مهاباد و غرب كشور مطرح كردند اما وزير اطلاعات براي گرفتن عكس با اعضاي دولت جمع خبرنگاران را ترك كرد.

وزيران خاتمي پس از پايان جلسه قصد رفتن داشتند كه عكاسان از آنان خواستند در كنار رييس‌جمهور بايستند تا همگي عكس يادگاري بگيرند.

خبرنگاري از آقاي خاتمي سوال كرد: «دفعه پيش به خبرنگاران گفتيد اگر از ماشين پياده‌ام كنند نمي‌توانيد به خانه خود برويد، آيا ميسر را ياد گرفته‌ايد! رئيس جمهور در پاسخ گفت: «نه تنها مسير را بلد نيستم بلكه از اين به بعد ماشين هم ندارم». اميد دارم تاكسي ها مرا برسانند.
خبرنگاري از خاتمي پرسيد «روز آخر گرفته‌ايد» كه وي پاسخ داد: «ديشب ديرخوابيدم و زود بلند شدم. نماز صبحم هم براي اولين بار قضا شد. سرم هم درد مي‌كند اما سعي كردم امروز شاداب و سرحال باشم اما اين گرفتگي ناشي از خستگي اين دولت سنگين است كه عذرخواهي مي‌كنم».

خبرنگاري از «كادوي آقاي خاتمي براي خانم خود به مناسبت روز زن» سوال كرد كه آقاي خاتمي پاسخ داد «من تمام حقوقم را به زنم مي‌دهم و روزانه دو سه هزارتومان پول توجيبي از او مي گيرم تا گير نكنم اما براي او كادويي گرفتم».

خبرنگاري پرسيد كدام يك از وزرا از همه بهتر بودند. خاتمي جواب داد : « همه خوب بودند.

خبرنگاران شغل آينده رئيس جمهور را سوال كردند كه آقاي خاتمي گفت : « مايلم هيچ سمت رسمي نداشته باشم و از دست اين محافظان هم راحت شوم .

آقاي خاتمي كمك دهنده او در سختيها و گرفتاريها , ياد خدا , حمايت مردم و مشورتهاي رهبر معظم انقلاب اعلام كرد.
خبرنگاري حال دختران رئيس جمهور را سوال كردكه پاسخ داد « ليلا چند وقت ايران بود و ديروز به ايتاليا رفت , ما دختران خود را داريم عروس مي كنيم كه زودتر كارمان تمام شود »
خبرنگاري پرسيد « آيا چهار سال بعد باز هم حاضريد كانديداي رياست جمهوري شويد » , آقاي خاتمي در پاسخ گفت : الان نمي توانم به طور قطعي انكار كنم . اما اگر الان، چند سال آينده بود و من مي توانستم كانديدا شوم، حتما كانديدا نمي شدم.»

امروز پرسش‌هاي متعددي بين خبرنگاران مطرح بود از جمله اين كه آيا اين آخرين باري است كه خبرنگاران به چنين جلسه اي دعوت مي شوند؟ آيا هفته‌ي ديگري هم خواهد بود؟ آيا دولت آينده نيرز چنين جلساتي را در اين سطح ادامه خواهد داد؟