رييس جمهوري با بيان اينكه دو گرايش اسلامي در كشور وجود داشته و دارد، گفت: به ياري خدا نفس اسلام متحجر به شماره افتاده است .
سيد محمد خاتمي كه يكشنبه شب در جمع نمايندگان گروههاي اجتماعي ، انجمنها و نهادهاي مدني ، سياسي و علمي و اهل فرهنگ و هنر در تالار بزرگ كشور سخن ميگفت، افزود: پس از دوم خرداد آن اسلام خشونت گرا، بيپرواتر و خشونت بارتر از قبل به صحنه آمد و توسل به زور و ترور و مرگ را در دستور كار خود قرار داد اما به شدت اين اسلام در جامعه ما منزوي است .
وي اضافه كرد: حركت اصلاحي ۸ساله در انزواي اين اسلام موثر بوده است زيرا هر فكري كه در حال نابودي است به زور متوسل ميشود و فكري كه به زور متوسل شد، نفس او به شماره افتاده است .
رييس جمهوري در تشريح اين دو اسلام گفت: از روزي كه انقلاب اسلامي پيروز شد، يك مبارزه سختي در گرفت براي اينكه كدام اسلام و بينش در اين نظام استيلا داشته باشد .
وي خاطرنشان كرد: آنچه فهميديم بنا بود در سايه اسلام و انقلاب ما از همه دستاوردهاي تمدن بشري استفاده كنيم و اسلام را چنان بفهميم و پياده كنيم كه در دنياي پيچيده امروز متهم به ناتواني در اداره زندگي بشر نشويم .
خاتمي تصريح كرد: بنا بود اسلامي داشته باشيم كه با تفكر، خلاقيت و زيبايي و مهرباني بيگانه نباشد و منشا امنيت ما باشد و نه سرچشمه تهديد ما . بنا بود در سايه اين اسلام خودباوري و اعتماد به نفس را تقويت كنيم و براساس آن كشور خود را بسازيم و اسلامي باشد كه زمان و مكان دو عنصر تعيين كننده در اجتهاد آن باشد و به مقتضيات زمان حرفها و راههاي نو نشان دهد.
وي اضافه كرد: بنا بود هر انديشهاي ولو متناقض با انديشه سياسي در اين نظام، در بيانش آزاد باشد مگر آنگاه كه منجر به عمل براندازي شود .
رييس جمهوري گفت: اما اين فقط اسلامي نبود كه وجود داشت حتي مخالفين هم بعد از انقلاب روي كار آمدند و خواستند بينش تاريك خود را به نام بينش اسلامي بر انقلاب تحمل كنند .
وي درباره اسلام دوم افزود: اين اسلام آزادي را در عين ولنگاري، دموكراسي را شرك و مخالف را برانداز ميدانست و براي برخورد با برانداز هر عملي را مجاز ميدانست و تحمل و مدارا را ضد دين ميدانست و با تحريم متدينان و تئوريزه كردن خشونت حتي جوانان مومن را به نابود كردن رقيب خود دعوت ميكرد .
خاتمي با بيان اينكه اين دو اسلام بوده و هست، گفت: حضرت امام (ره) در دوسال آخر عمرش شديدترين حملات را بهتفكر ارتجاعي و تحجر اسلامي انجام داد.
وي اظهار داشت، يك نوع اسلام را حضرت امام در آخر عمرش بيان كرد و نوع ديگر آن نمونه بارزش در طالبان و القاعده بود.
رييس جمهوري تاكيد كرد: تلاش كرديم از موضع دين از آزادي دفاع كنيم و گفتمان جامعه و جهاني كه سازگار با اين عقايد باشد را تحت تاثير قرار دهيم لذا معتقدم كه حركت اصلاحي شما مردم موفق بوده است .
وي با بيان اينكه جنبشي جديد پيدا شده كه كه از يك سو از اسلام خشونت گرا و از سوي ديگر از حكومتهاي خودگامه ناراضي است، گفت: امروز زمينه اسلام انقلابي در ايران و جهان بيش از ديروز وجود دارد .
رييس جمهوري با اشاره به موفقيتها گفت: ايران كشوري است كه اولا در موعد مقرر، قدرت حداقل در بخشهاي مهم آن جابجا ميشود و ثانيا هيچ عاملي براي قدرت جز راي مردم به رسميت شناخته نشده است كه اين دستاورد بزرگي است .
"سيد محمد خاتمي" كه در مراسم خداحافظي اهل هنر و فرهنگ و نهادهاي مدني با وي سخن ميگفت ، افزود: ما تلاش كرديم مردم باور كنند كه ميزان راي مردم است و قدرت ، امر زميني است و مشروعيت قدرت ، منوط به حضور و رضايت و راي مردم است كه امروز اين مساله در ميان همه طبقات جا افتاده است .
وي ادامه داد: امروز در عرصههاي علمي ، تحقيقاتي و فرهنگي شاهد تحولات بزرگي هستيم كه آينده كشور را متحول ميكند .
رييس جمهوري گفت: امروز يك گام بزرگي برداشتهايم و آن استقلال بيشتر دانشگاهها، امنيت و حرمت بيشتر مديريتها و سپردن سرنوشت دانشگاهها و مراكز پژوهشي به دست هياتهاي امناي دانشگاهها و كم كردن دخالت دولت و حاكميت در دانشگاههاست .
وي با بيان اينكه در آموزش و پرورش كه مشكلات بزرگي بود چند كار انجام شد و بايد ادامه يابد ، اظهار داشت : تلاش شد آموزش و پرورش را از يك كارگاه حفظ محور به كارگاه تفكر محور تبديل كنيم و همچنين معلمان و مربيان در مديريت آموزش و پرورش نقش داشته باشند .
خاتمي گفت: در عرصه فرهنگ تلاش براي امنيت اهل فرهنگ و هنر بود هر چند هنوز آن امنيت لازم براي آنها نيست اما در اين جهت حركت كرديم .
وي افزود: امروز دست هنرمندان را در مديريت هنر باز گذاشتهايم و رييس جمهوري با اشاره به مشكلات عرصه مطبوعات گفت : خيلي از عزيزان به ناحق گرفتار شدند، خيليها به جرم بيان و گفتن محكوم شدند و برخي خبرنگاران جوان به خاطر تعطيلي مطبوعات دچار مشكل شدند، اما باز در اين عرصه پيشرفتهاي خوبي داشتيم و بذري كاشته شده كه به صورت درخت ميشود.
خاتمي با بيان اينكه در ايران و جهان سانسور است ، گفت : در عرصه كتاب سانسور معقولتر شده است .
وي افزود: امروز دولت آمريكا با كمال پررويي از درج مقالات علمي دانشمندان ايران در مجلات علمي آن كشور جلوگيري ميكند و امروز اگر مطلبي يا كتابي خوشايند صهيونيستها نباشد در غرب ممنوع ميشود و كانالهاي تلويزيوني را كه نميپسندند ، قطع ميكنند .
رييس جمهوري گفت: ما كوشيديم سانسور را ضابطهمند كرده و سليقهها را در اعمال منع به حداقل برسانيم و با تعيين روشها حدود را مشخص كنيم .
وي خاطرنشان كرد: در امر صنعت از واردكننده كالا به صادركننده خدمات تبديل شديم .
رييس جمهوري گفت: اولين خودرو در ايران طراحي و ساخته شد و در ساختن سد و سيلو ۱۰۰درصد خودكفا و در ساخت نيروگاه آبي و گازي بيش از ۷۵درصد خودكفا شديم و در كشاورزي هم تحول كيفي صورت گرفت و در توليد گندم خودكفا شديم .
رييس جمهوري گفت: در زمينه روابط خارجي در ۸سال گذشته، نگرش نسبت به ايران عوض شد و به اين علت چه تهديداتي كه از نظام جمهوري اسلامي رفع شد .
سيد محمد خاتمي با بيان اينكه در اين مدت چند مشكل نيز وجود داشت، افزود: در اين مدت تبليغات وسيع رسانههاي فراگير و منبرها و تريبونهاي عمومي نوعا مقدس، همگي عليه دولت بود .
وي افزود: همه رسانههاي موجود در جمهوري اسلامي انتقاد ميكردند، ما تخريب توسط تريبونهايي به صورت يك نواخت، حسنهاي ما را عيب جلوه ميدادند كه كار كردن در اين عرصه دشوار بود و بسياري از كساني كه حتي منتقد ما بودند و در مسير مردم گام بر ميداشتند دچار حبس و توقيف ميشدند .
رييس جمهوري گفت: هيچيك از مديران من نبود كه در معرض اتهام نباشد و تا در زندان پيش نرفته باشد و هر آن انتظار داشتم كه به وزير و مديرم اخطار داده شود و سانسورچي ما به خاطر دفاع از موازين بركنار شد.
وي ادامه داد: هيچ وقت نبود كه به سفري نروم كه با يك حادثه روبرو نشوم كه تمام فكر مرا مشغول به خود نكند.
خاتمي تاكيد كرد: براي اولين بار در دوران اصلاحات افتخاري كه جمهوري اسلامي داشت و در دوران حضرت امام در اوج خودش بود اينكه هيچكس را به جرم عقيدهاش محكوم نشد، يك انسان مسلمان و معتقد را به حكم ارتداد به اعدام محكوم كردند .
وي افزود: كدام مرتدي بود كه تا قبل از اين حكم به جرم اعتقاد، ارتداد و الحادش محكوم به اعدام شده باشد، چرا چنين كردند . اگر تلاش ما نبود و عنايت رهبر انقلاب و پيگيري و حسن نظر رييس قوه قضاييه، امروز به خاطر اجراي آن هم بايد هزينه سنگين ميپرداختيم .
خاتمي در ادامه گفت: بخشهايي از اصلاحات اصلا وضعيت تاريخي را درك نكردند و دچار شعار زدگي افراطي شدند و روح قهرمان پرستي را دامن زده و توقعات مردم را بالا بردند . بسياري از اصلاح طلبان ميگفتند ما شعار مي دهيم برويد بجنگيد بعد كه مشكلات رفع شد ما به عرصه ميآييم .
وي اضافه كرد: بخشهايي از اصلاحات از جامعه ديني دور شدند و مخالفان از اين مساله استفاده كردند. وقتي من گفتم كه جامعه مدني ريشه در مدينه- النبي دارد، روشنفكران مرا مرتد اعلام كردند .
در اين هنگام كسي در بين جمعيت فرياد زد براي گنجي چه كار ميكني ؟ خاتمي گفت : هيچي . دوباره كسي فرياد زد گنجي . خاتمي جواب داد: بيشتر مشكلات از ناحيه خود اين آقاست .
رييس جمهوري با بيان اينكه ايران در مرحله گذر رو به تعالي است، گفت:
معتقدم كه تلاش كردم بر اساس بينش خودم در مسير خاص تاريخي مردم حركت كنم .
سيد محمد خاتمي با تشريح حضور خود در عرصه رياست جمهوري افزود: يك اصل حضور مرا توجيه كرد اينكه بنده و دوستانم صاحب گرايشي بوديم كه در اثر تدبير و تامل و نگاه به وضعيت گذشته، حال و آينده به اين جمع بندي رسيديم .
وي انتخاب خود را در سال ۷۶غافلگيرانه خواند و گفت: به همين دليل با روي كار آمدن با مشكلات اجرايي روبرو شدم .
رييس جمهوري گفت: خواستم در جهت خواست ملت ايران كه اوج آن در انقلاب اسلامي متبلور بود، حركت كنم .
وي افزود: اصلاحاتي كه آغاز شد همچنان ادامه دارد و ادامه مييابد چون از عمق وجود جامعه برمي آيد پايدار است .
خاتمي با بيان اينكه با خواستههاي متعددي روبرو بودم ، اظهار داشت:
خواست تاريخي ملت ما در سه عنوان آزادي، استقلال و پيشرفت خلاصه ميشود و اين خواست همچنان ادامه دارد و به هرمرحله از آزادي ، استقلال و پيشرفت برسيم باز اين خواست وجود دارد .
وي تاكيد كرد: حركت اصلاحي ما به سوي استقلال، آزادي و پيشرفت با نگاه به سه عامل دين ، عدالت و آزاديخواهي به سرانجام ميرسد.
رييس جمهوري بزرگترين مشكل در راه اصلاح طلبي را استبداد زدگي خواند و گفت: استبداد زدگي از خود استبداد خطرناك تر است .
وي افزود: مشكل دوم اينكه توجه به مساله عدالت موجب غفلت از اصل آزادي شود در حالي كه بايد آزادي و عدالت با هم باشند و جامعه ما هم عدالت و هم آزادي را ميخواهد و هنر اين است كه تضاد اين دو را برداريم .
خاتمي گفت: مشكل سوم در راه اصلاحات قهرمان پرستي است كه حاصل استبداد زدگي است . در حالي كه براي تداوم اصلاحات بايد مردم خود را باور كرد و خود را قهرمان بدانيم و مسوولان، خدمتگزاران مردم و نه قهرمانان به حساب آيند .
رييس جمهوري گفت: كسي كه مسووليت دارد علاوه بر خواستهاي سياسي آن هم بخشي از آنها، صدها وظيفه ديگر هم دارد كه يك لحظه نميتواند از آن غفلت كند.
وي افزود: در كنار برخي مسايل و ناكاميها در اين ۸سال موفقيتهاي بزرگي نيز داشتهايم .
در حاشيه مراسم "سلام خاتمي"
*اين مراسم باحضور نمايندگان گروههاي مختلف فرهنگي، هنري، نهادهاي مدني و علمي يكشنبه شب در فضايي بسيار صميمي برگزار شد.
* تعداد زيادي از اعضاي كابينه دولت خاتمي در اين مراسم حضور داشتند كه چند نفر از آنها به دليل كمبود صندلي سر پا ايستاده بودند و چند نفر از مسوولين نيز بر روي پلهها نشسته بودند.
* در طول برنامه حاضرين بارها از سخنراني افراد به وجد آمده و با كف زدنهاي طولاني به ابراز احساسات ميپرداختند.
* چند تن از سخنرانان از جمله "سيد حسن خميني" به دليل ضيق وقت موفق به سخنراني نشدند.
* سيد محمد خاتمي رييس جمهور چندين بار نتوانست خود را كنترل كند و اشك ريخت.
* سيد حسن خميني، محمدرضا عارف، مجيد انصاري، موسويلاري، محمدرضا خاتمي، علي خاتمي، صفدر حسيني، مصطفي معين، محسن ميردامادي، اشرف بروجردي، رسول منتجب نيا، آيتالله توسلي، عزتالله سحابي، شريعتمداري، مرتضي حاجي، محمدعلي ابطحي، موسوي بجنوردي، خالقي، سعيد حجاريان و چند تن از استانداران در اين مراسم حضور داشتند.
* زماني كه سعيد حجاريان وارد سالن شد، به شدت مورد تشويق حاضران قرار گرفت و مجري گفت: اندك اندك جمع ياران ميرسند.
* عطاء تهرانچي يكي از اعضاي مجلس دانشآموزي به رسم يادبود دسته گلي به خاتمي تقديم كرد و مورد نوازش او قرار گرفت.
* دو كودك نيز خود را در مراسم به رييسجمهوري رساندند و خاتمي در هنگام نوازش آنها به شدت مورد تشويق حاضرين قرار گرفت.
* يك گروه موسيقي در ابتداي مراسم دو قطعه "نيايش يزدان" و "آزادي" را اجرا كردند و به شدت مورد تشويق حاضران قرار گرفتند.
* سخنراني هوشنگ مرادي كرماني در قالب قصهاي با عنوان "شباهت اتومبيل راني و سخن راني" حاضران را به شدت به وجد آورد و چندين بار مورد تشويق قرار گرفت.
* اشكان آوازه طلب جوانترين سخنران مراسم بود كه در پايه سوم راهنمايي تحصيل ميكند، وي عضو مجلس دانش آموزي است.
* از طرف حاضرين هداياي بسياري براي رييس جمهور آورده شده بود كه قرار شد به موزه رياست جمهوري اهدا شود.
* نرگس كريمي، همسر شهيد و خواهر شهيد حاج داوود كريمي يكي از سخنرانان مراسم بود.
* فاطمه راكعي در سخنراني خود شعري را كه در زمان راي اعتماد دولت دوم خاتمي سروده بود قرائت كرد.
* رييس جمهور در اين مراسم با لباسي كاملا روشن وبسيار آراستهحضور يافت.
* مجري (خانم صادقيان) از ابتداي مراسم تا زمان سخنراني رييس جمهور پشت تريبون ايستادهبود و ننشست، خاتمي در ابتداي سخنراني خود از وي تمجيد كرد و حاضرين نيز او را تشويق كردند.