زد و بند در مونيخ (با فيلمی کوتاه و صدای چمبرلين)، همنشين بهار

در تحليل حوادث و رويدادها، شبيه سازی نه تنها راهگشا نخواهد بود بلکه پژوهشگر را در فهم و درک واقعی ُرخدادها گيج و ويج می کند.
زمانه ما که همه چيز "کُن فَيکون" شده، با زمان "چرچيل" و "چيمبرلين" قابل مقايسه نيست. آن دوران هنوز سازمان ملل پا نگرفته بود، بمب های نوترونی و هسته‌ای شاخ و شونه نمی کشيد، به بهانه "جهانی شدن سرمايه"، جهانی را به جنگ و جنايت نکشيده و به نام آزادی و حقوق بشر، مردم ستمديده را رنگ نمی کردند و باران هزاران خطر بر مردم بی پناه نمی باريد.
زمانه ما هزار رنگ و وارنگ ديده، و صدها اتفاق جورواجور افتاده است، جنگ سرد را پشت سر گذاشته‌ايم.

گرچه در ويتنام و آفريقای جنوبی و...، حال متجاوزان گرفته شده و خيلی ها سر جای خود نشسته اند، امّا گُرگ های گرسنه ديگری سر برآورده اند و بر آهوان زخمی می تازند.
ديوار برلين از از نا و نفس افتاده، اتحاد جماهير شوروی َپشمش ريخته، ارزش ها وارونه شده و "کلمات" را به صليب های جور و جهل کشيده اند و ايران ما هم زير و زَبر گشته است. اما...
امّا، نتايج غم انگيزی که ُلنگ انداختن فرانسه و انگلستان در برابر هيتلر، و پيمان مونيخ در سال ۱۹۳۸ در برداشت، اين درس بزرگ را به ما می دهد که با عَمله ستم، با "اهل بيداد"، با دغلکاران، و با اشغالگران نبايد همسفره شد.
اشغالگر، اشغالگر است حتی اگر شب و روز اذان صلح سر دهد و از بام تا شام روضه دموکراسی بخواند.

***
آلمانی ها از شکست کشورشان در جنگ اول جهانی خاطره تلخی داشتند و با جنگ و آتش افروزی جديد مخالف بودند، اما هيتلر با اين توجيه که پيمان تحقيرآميز "ورسای" را که در پی شکست آلمان در سال ۱۹۱۹ ميلادی امضا شده بود، بايد به ضد خودش مُبّدل کرد" ـــ نقشه ديگری داشت.
هيتلر در ماه مارس سال ۱۹۳۸ ميلادی اتريش را به خاک آلمان وصله کرده ! و به بخش هايی از خاک کشور کوچک چکسلواکی هم چشم داشت. او اکثريت جميعت آلمانی منطقه Sudeten "سودت" (چکسلواکی) را بهانه کرده بود تا بتواند تصميمش را اجرا کند.
جمعيت سه ميليونی آلمـانـی تـبـار نـاحيه "سودت" که از سال ۱۹۱۹ ميلادی، خواستار خود مختاری بودند، طـعـمـه لذيذی برای اشتهای سيری ناپذير هيتلر به حساب می آمد.

در شانزدهم مارس ۱۹۳۸ " ُکنراد هان لين"
Konrad Henlein
از نازی های ناحيه "سودت" (چکسلواکی) و طرفدار پَر و پا ُقرص هيتلر، از مردم خواست تا به حزب وی بپيوندند. مقامات آلمان هم حسابی هوای کار را داشتند و جانب او را گرفتند.
"کنراد هان لين" از "نازی بازی"، و ادعاهای عجيب و غريب خود کوتاه نمی آمد.

در اين هنگام، تـقـاضـای هـیـتـلر مـبـنـی بر (حق تعيين سرنوشت) برای ملّت آلمانی تبار "سودت"، "قوز بالا قوز" شده و به مسئله پيچ می داد.
او مُدام شاخ و شونه می کشيد، ساز جنگ زده و همه را قلقلک می داد!

رئيس جمهور چکسلواکی از پذيرش حق خود مختاری "سـودت" سـربـاز زد، اما سُمبه پُرزور بود! و، آلمـان فـشـارهـای ديپلماتيک و نظامی خود را دو چندان کرد.
دولت های انـگـلیـس و فـرانـسـه هراس بَرشان داشت و در پـی چـاره جـویـی بـرآمـدنـد. مـوسـولیـنـی که يار غار هيتلر بود، جلو افتاد و پادرميانی کرد! و برای حل به اصطلاح بحران چکسلواکی، تـشـکـیـل کـنـفـرانـس قـدرت های اروپايی را پيشنهاد داد و بدين ترتيب کنفرانس مونيخ در دستور کار قرار گرفت که مثلا صلح و آشتی، جای جنگ و برادرکشی را بگيرد و همه چيز در امن و امان باشد!
***
روی عبارت زيربزنيد.
فيلم صدا ندارد.
فيلم کوتاهی از کنفرانس مونيخ در ۲۹ سپتامبر سال ۱۹۳۸

"چمبرلن" نخست وزير بريتانيا با خوش خيالی، تصّور می کرد با خوش و بش با هيتلر می توان صلح را حفظ کرد.
او برای اينکه به زمزمه های جنگ خاتمه دهد روز ۱۵ سپتامبر در برچسگادن و بار ديگر در ۲۲ سپتامبر (سال ۱۹۳۸) در گودسبرگ با هيتلر ملاقات می کند.
چمبرلن که به تصور خود می خواست صلح را نجات دهد، برای کنار آمدن با هيتلر مخالفتی از خود نشان نمی داد. البته صلح"ی که چمبرلين از آن دم می زد، خواب و خيالی بيش نبود و همه ديدند که هيتلر دَبّه در آورد! شايد به همين دليل از پيمان مونيخ به عنوان نماد بُزدلی و پستی سياسی ياد می شود... بگذريم...

نخست وزير فرانسه (دالاديه)، می گفت: با دادن امتياز به هيتلر، او پُررو شده و زمانی که از لحاظ نظامی به اندازه کافی قدرت يابد جنگ را عليه دموکراسی های اروپا آغاز می کند. به همين دليل با دادن امتياز به هيتلر مخالفت می نمود.
البته وی از اين موضوع هم با خبر بود که افکار عمومی فرانسه مخالف جنگ است و بعلاوه آمادگی کافی برای مقابله با ارتش آلمان وجود ندارد. همه اينها باعث شد که او و چمبرلين، با طناب موسولينی (که کنفرانس مونيخ را پيشنهاد می کرد)، به ته چاه بروند.

ناگفته نگذارم که هيتلر در آغاز، بزرگ ترين اتحادیّه ضد کمونيستی را با شرکت ايتاليا و ژاپن تشکيل داد و آنچنان که باب طبع غربی ها است، بلشويک ها را موجودات کثيفی معرفی کرد که جهان بايد از شر آنها نجات يابد.
او با چنين شعاری موفق شده بود َرگ خواب غرب را بگيرد. شايد يکی از دلائلی که «چمبرلن» نخست وزير انگلستان و «دالاديه» نخست وزير فرانسه با او کنار آمدند، همين در باغ سبز باشد. اما ديديم که در اولين فرصت، هيتلر سيل سربازان خود را به غرب سرازير کرد نه به شرق (پس از تسلط بر اتريش، چک اسلواکی و لهستان)
اينجا بود که امثال چرچيل، شصت شان خبردار شد که ای دل غافل! خطری جدی، قدرت امپراتوری انگلستان را تهديد می کند و احتمال زياد دارد هند و چاههای نفت خاورميانه در چنگال هيتلر قرار گيرد. چرچيل با شّم تيزی که داشت زودتر از ديگران زنگ خطر را شنيد و به ايستادگی در برابر هيتلر همت گماشت. البته در اين واقعيت که هر اقدام سياسی چرچيل نه برای منافع ديگران بلکه برای حفظ منافع امپراتوری انگلستان بوده، ترديد نبايد کرد.

***
خلاصه... روز ۲۹ سپتامبر سال ۱۹۳۸ ميلادی، "دالاديه" ( نخست وزير فرانسه) ، "چمبرلن" (نخست وزير انگلستان) و "موسولينی" (نخست وزير ايتاليا) بـدون حضور نمايندگان دولت چکسلواکی و اتحاد شوروی، در شهر مونيخ آلمان توافق های مونيخ را با هيتلر امضا کردند و البته از کيسه خليفه بخشيدند و کشور کوچک چکسلواکی را دو دستی به ديکتاتور نازی تقديم کردند!
فرانسه با اينکه با چکسلواکی پيمان مثلا تفاهم امضاء کرده بود، زيرش زد و با اينکه متّحد چکسلواکی بود، نارو زد و خودش را از رويارويی با تجاوز آلمان سر بزنگاه کنار کشيد، غافل از اينکه بـا به اصطلاح حّـل و فـصـل بـحـران چکسلواکی در کنفرانس مونيخ، حلقه دفاعی فـرانسه که با ارتش مجهز چکسلواکی تقويت می شد، از بين می رفت و آلمان می توانست از آن پس، نفس راحتی بکشد، کما اينکه کشيد!

پس از اين نشست و برخاست، چيمبرلين ورقه کاغذ مشهورش را که امضای هيتلر را بر خود داشت تکان می‌داد و به
مردم انگليس می‌گفت که "قرار است در زمانه‌ی ما صلح بر قرار باشد."
همه جا در کوچه و خيابان ولوله بود و خيلی ها از شادی در پوست خود نمی گنجيدند و برای "چمبرلين" هورا می کشيدند.

سران نازی قول داده بودند که پس از ضميمه کردن اتريش به آلمان و ناحيه "سودت" در چکسلواکی، در حفظ صلح می کوشند و به مبارزه با کمونيسم ادامه می دهند.

رهبران فرانسه و انگلستان هم متعهد شده بودند که از جمهوريخواهان اسپانيا حمايت نکرده و دولت ژنرال فرانکو را به رسميت بشناسند!!

دالاديه و چمبرلن در بازگشت به پاريس و لندن فرياد زدند: «صلح نجات يافت...صلح نجات يافت"، اما نيروهای ضدفاشيست، قرارداد مونيخ را هديه به هيتلر تلقی نموده، اعلام کردند:
گام تازه يی به سوی جنگ برداشته شده، زيرا اشتهای هيتلر سيری ناپذير است و او همه جهان را می خواهد.
چرچيل می‌گفت که عهدنامه‌ی مونيخ يک شکست ملی تمام عيار است و هيتلر ديکتاتوری متجاوز است که نمی‌توان به قول‌اش اعتماد کرد.
وقتی بعدها تانک‌های آلمانی به مردم در خيابان های "پراگ" چنگ و دندان نشان دادند!، همه از خواب خرگوشی بيدار شدند و چُرت شان پاره شد..

***
در حالی که جهان انتظارداشت که شوروی جلوی فزون طلبی هيتلر را بگيرد، در ۲۴ اوت ۱۹۳۹ استالين پيشنهاد قرارداد عدم تجاوز هيتلر را پذيرفت.
من دقيقا نمی دانم بندهای سّری اين توافق نامه چه بود، اما ديديم که يک هفته پس از امضای اين قرارداد، در يکم سپتامبر ۱۹۳۹ آلمان از سوی غرب لهستان به آن کشور حمله کرد و در ۱۷ سپتامبر شوروی نيز، از سوی شرق لهستان نيروهای خود را وارد اين کشور کرد و در ۲۸ سپتامبر در ميانه خاک لهستان هم مرز و هم پياله شدند.
***

روی عبارت زير بزنيد:
سخنان "چمبرلين" در مورد عهدشکنی هيتلر

نخست وزير انگلستان که با امضای پيمان مونيخ، بُر و بيائی پيدا کرده بود و به مدال هايی که بابت قرارداد مزبور گرفته بود، می نازيد ــ از اشغال لهستان و بلندپروازی های هيتلر، یِکّه خورد!

با حمله آلمان به لهستان، هر دو کشور انگلستان و فرانسه شرايط جنگی با آن کشور را اعلام کردند و جنگ دوم جهانی سلانّه سلانّه از راه رسيد. اما جای اين پرسش مهم باقی است:
آيا آنان که با حمله آلمان به آن کشور، به هيتلر اعلان جنگ دادند، دلشان برای مردم لهستان می سوخت؟
ابدا، امپراتوری انگلستان (که چمبرلن را کنار زد و چرچيل را جايگزين او کرد) و يا سران فرانسه ـــ وقتی بو بُردند آلمان، اتريش را برای خودش برداشته، چکسلواکی را نيز زير فرمان خود درآورده و با حمله به لهستان به زودی ُمّبدل به بزرگ ترين قدرت نظامی، اقتصادی و صنعتی جهان خواهد شد و خلاصه، قمر در عقرب است و رقيب خطرناکی دارد دُور بر می دارد، به خود آمدند و جنبيدند...
يعنی دعوا همه اش سر لحاف ملا است و در اين باره ترديد نبايد کرد که گربه برای رضای خدا موش نمی گيرد.

برگرديم به چکسلواکی و نقشه سران نازی در آلمان،
چـکـسـلواکـی، کـشـوری تـازه تاسيس بود که با قرارداد "صلح ورسای" پا به عرصه وجود گـذاشـت. ایـن کـشور از لحاظ جمعيت، با تنوع ملّيت رو به رو بود، بويژه از لحـاظ صـنـعـتـی از هـمه همسايگان خود در اروپای شرقی برتر بود و ارتشی مجهز و بزرگ بـرای تـامـیـن و حـفـظ اسـتـقـلال خـود تشکيل داده بود. فـرانـسـه از مـتـحـدانـش بـه شـمـار مـی رفـت و اتـحـاد شـوروی نـیـز قـرارداد اتـحـاد دفـاعـی را بـا ایـن کـشور به امضا رسانده بود.

ُحب، بيائيم ببينيم نتيجه پيمان مونيخ و زد و بند با آلمان چه بود؟
پـیـمـان مـونـيخ به ادعای آلمـان بر چکسلواکی (ناحيه سودت ) صّحه گذاشت و با اقدامات بعدی هيتلر، فاتحه چکسلواکی مستقل، خوانده شد.
البته "سـودت"، بـهـانـه ای بـیـش نـبود و هيتلر سودای تصرف تمامی چکسلواکی و خيلی جاهای ديگر را در سر می پـرورانـد که خواهيم ديد.
براساس توافق مونيخ، چکسلواکی می بايست ظرف مدت ۱۰ روز سرزمين "سودت" را تخليه کرده و کليه استحکامات مرزی خود را منهدم سازد.
در روز اول اکتبر سال ۱۹۳۸ ميلادی ارتش آلمان وارد خاک چکسلواکی می شود و سرزمين "سودت" را به خاک آلمان می دوزد!
پس از تجزيه چکسلواکی، "اسلواک ها" (قوم کوچکی که از نظر زبان و فرهنگ با چک ها نزديک بوده اما از آنها فقيرتر بودند)، از حمله نظامی آلمان سود می جويند و تقاضا می کنند آنچه از خاک کشور باقی مانده، به يک کشور فدرال مبدل شود...

با تحريک نازی ها، مقامات "اسلواک" در روز ۱۴ مارس سال ۱۹۳۹ استقلال خود را اعلام می کنند.
هيتلر در همان روز رييس جمهور چک را به برلين احضار می کند و با توپ و تشر از او می خواهد سرنوشت کشور و ملت چک را به دست آلمان بسپارد در غير اين صورت شهر پراگ به خاکستر تبديل می شود.
فاشيست ها بی آنکه ديگر نيازی باشد نظر پاريس و لندن را جويا شوند، پايشان را از گليم قرارداد مونيخ هم درازتر می کنند!

آنان ابـتـدا زير پای لهستان و مجارستان نشستند تا ادعّاهای ارضـی خـود بـر چـکـسـلواکی را مطرح کنند.
لهستان در روز دوم اکتبر ۱۹۳۸ ميلادی، منطقه (تشن) و دولت مـجـارسـتـان در روز دوم نـوامـبـر هـمـين سال، جنوب اسلواکی را تصرف کردند. اسلواکی هم جـدایـی خود را از چک، اعلام نمود و ضمن اعلان استقلال، تحت الحمايه آلمان قرار گرفت، روز پـانـزدهـم مـارس ۱۹۳۹ ميلادی، ارتـش آلمان، خودش هم وارد چکسلواکی شد و ايالات (بوهم) و (مراوی) را به اشـغـال خـود در آورد.
اين نخستين بار بود که يک کشور اروپايی از هم پاشيده و عملا به يک مستعمره تبديل می شد. با اشغال چکسلواکی توسط آلمان، ايتاليا نيز خيز برداشت و کشور آلبانی را در کرانه دريای آدرياتيک قاپيد!
-------------------------------------------------------
زيرنويس:

کنفرانس وُرسای
The Versai treaty
ـــ در هجدهم ژانويه سال ۱۹۱۹ ميلادی با حضور نمايندگان بيست و هفت کشور جهان در پاريس آغاز شد.
شرکت کنندگان در کنفرانس وُرسای عبارت بودند از:
"ويلسون" رييس جمهور آمريکا ، "لويد جورج" نخست وزير انگلستان، "کلمنشو" نخست وزير فرانسه و "ارلاندو" نخست وزير ايتاليا

در کنفرانس صلح ورسای متفقين مستعمرات آلمان را ميان خود تقسيم نمودند و بخشی از قلمرو آن را به اضافه بندر دانزيک به لهستان دادند. در اين کنفرانس قرار شد که آلمان ۲۰ ميليارد مارک طلا به متفقين به عنوان خسارت پرداخت نمايد.
در واقع کـشـور آلمـان کـه در جـنـگ جـهـانـی اوّل شکست خورده بود، ناچار شد با امضای "ديکته ورسای"!، پـیـامـدهـای آن را بـپـذیـرد.
ایـن کـشـور مـغـلوب، بـه دلیـل پـذیـرش مسئوليت جنگ، طبق ماده ۲۳۱ معاهدهِ صلح وُرسای، تمام متصرفّات مستعمراتی اش را از دسـت داد، بـخـش قـابل توجهی از سرزمين و مردمش را به همسايگان واگذار کرد، ارتش مـتـفـقـیـن بـرای ضـمـانـت اجـرای مـعـاهـده صـلح در خـاکـش مـانـدگـار شـد و حـقـوق یـک دولت مـسـتـقـل ـ از جـمـله تـاءسيس ارتش ـ از آن سلب گرديد.

چنين تحميلاتی در حکم تحقير ملت آلمان بود، ملّتی که با وجود توانايی های بسيار، اينک ناچار بود به عنوان يک دولت ضعيف، تحقير شـده و شـکـسـت خـورده، نـقـش بـازی کـنـد. هـیـتـلر و حـزب نازی (نـاسـیـونـال سـوسـیـال) از چنين محيط مساعدی بهره گرفته و سوار بر اسب قدرت شدند.

ـــ فزون طلبی فاشيست ها که "پيمان مونيخ" تنها يک چشمه اش بود، به اشغال چکسلواکی و لهستان و...ختم نشد. در آوريل ۱۹۴۰ ارتش نازی بی توجه به بی طرفی دانمارک و نروژ، به هردو کشور حمله کرد.
يک ماه بعد در ماه مه ۱۹۴۰، هلند و بلژيک و لوگزامبورگ را گرفت که هجوم به فرانسه را هم در پی داشت. در ۲۴ ژوئن ۱۹۴۰ نيروهای نظامی آلمان وارد پاريس شدند. در بهار ۱۹۴۱ يوگسلاوی و يونان نيز بی نصيب نماندند و ارتش آلمان، بالکان را ضبط کرد.
در ۲۲ ژوئن همين سال، ارتش آلمان ناگهان سر از شوروی در آورد... و مسکو و لنينگراد را در محاصره گرفت و تا سرزمين قفقاز هم پيش رفت ...
اينکه بعد چه شد؟ داستان ديگری است...
سوز سرما و زمينگير شدن نيروهای آلمان در شوروی،
مقاومت يکپارچه مردم در برابر فاشيست ها،
ورود ژاپن به صحنه جنگ در هفتم دسامبر ۱۹۴۱، و حمله ناگهانی اين کشور که در کنار ايتاليا، متحد آلمان بود، به بندر "پورل هاربور" (پايگاه نظامی ـ دريايی امريکا )،
پيروزی نيروهای انگليس و امريکا بر نيروی نظامی آلمان در شمال افريقا،
فتح "سيسيل" در جنوب ايتاليا در سال ۱۹۴۳ توسط نيروهای آمريکايی و حرکت به سوی شمال،
گشوده شدن جبهه دوم در شمال فرانسه در ششم ژوئن ۱۹۴۴،
پس راندن ارتش آلمان و متحدينش توسط نيروهای فرانسه، انگلستان و امريکا از سوی غرب و توسط قوای شوروی از سوی شرق، و سرانجام...
فرو ريختن بمب اتمی آمريکا بر هيروشيما و ناکازاکی در اوت ۱۹۴۵ ، ...

پيامدهای "پيمان مونيخ"، آن "خشت کج"، و زد و بند نکبت بار، يکی دوتا نيست، و به قول حکيم ابوالقاسم فردوسی:
يکی داستانی پُر آب چشم...

---------------------------------------------------------
روی عبارت زير بزنيد:

اسناد پيمان ۱۹۳۸ مونيخ