هر روز که می گذرد وخامت اوضاع اقتصادی امکان بروز شورش از جانب مردم را افزايش می دهد. روز ۱۲ خرداد خبر رسيد که با پخش خبر کمبود چای، قند و شکر مردم به مغازه ها و فروشگاه ها هجوم آورده و اين مواد به سرعت کمياب شد. قيمت اين مواد در برخی شهرها ناگهان صدرصد و يا بيشتر افزايش يافت. (۱) اين امر در شهرهای استان ايلام، کرمانشاه، و لرستان ديده شده است و بيم آن می رود که در ساير استان ها نيز رواج يابد. اين خبر هم چنين در مورد ساير استان ها و شهرها و نيز ساير مواد مانند نمک نيز مطرح شده است. کسانی که با اقتصاد اجتماعی وروانشناسی اجتماعی آشنايی دارند خوب می دانند که بروز اين گونه رفتارها به ناگهان در چندين استان يک کشور بزرگ مانند ايران و آن هم در شرايط بحران ساختاری اقتصادی و اجتماعی به هيچ وجه امری تصادفی نيست و حکايت از موضوعی جدی و ريشه ای دارد. بايد درنظر داشت که در حال حاضر گرانی مواد غذايی، خاموشی های برق، قطع آب، افزايش عمومی قيمت کالاها و مسکن و هجوم مالياتی دولت به مردم برای جبران کمبودهای مالی خود می روند که از محدوده های تحمل پذيری مردم در گذرند و شرايط را طوری شکل دهند که حتی وحشت از سرکوب نيز به عنوان آخرين ابزار کنترل اجتماعی ديگر تاثير گذار نباشد. مديريت پاسداران راس قدرت نمی توانست نتيجه ای بهتر از اين داشته باشد.
علائمی از اين دست تاييد کننده ی اين فرضيه هستند که جامعه ی ايرانی درآستانه ی يک انفجار قرار دارد و اينکه اين انفجار نه به صورت يک جنبش سازمان يافته و دارای مديريت، بلکه به صورت يک شورش کور روی خواهد داد.
برخی ويژگی های شورش اجتماعی
شورش در جامعه شناسی سياسی عبارت است از يک حرکت اعتراضی ناگهانی که ناشی از وخامت اوضاع اقتصادی و اجتماعی جامعه است و آينده ی آن قابل پيش بينی نمی باشد. (۲) برخی از ويژگی های شورش عبارتند از:
۱- زمان، مکان و چگونگی آغاز شورش چندان مشخص وقابل پيش بينی نيست،
۲- شورش به صورت ناگهانی روی داده و بسياری را غافلگير می کند،
۳- هر بهانه ای برای بروز شورش می تواند کافی و وافی باشد،
۴- شورش به سرعت فراگيرشده و گسترش می يابد،
۵- شورش در مدت زمانی کوتاه روی می دهد، عمر آن بستگی به پارامترهای فراوانی دارد از جمله:
a. گستره ی شورش و تنوع نيروهای شرکت کننده در شورش. بدين معنا که هر چه شورش گسترده تر باشد و قشرهای اجتماعی متنوع تری را شامل شود شانس دوام آن بيشتر است.
b. هرچه ريشه های شورش قويتر، قديمی تر و عميق تر باشد شورش طولانی تر خواهد بود.
c. هر چه شورش راديکال تر باشد برخوردهای شديدتری را می آفريند.
هيچ شورشی، به اين عنوان، نمی تواند دوام آورد و منجربه يک تغيير مهم شود. زيرا شورشيان با چنين منظوری به صحنه نمی آيند و پس از وارد ساختن خسارات شديد و فروکش خشم خود صحنه را خالی می کنند. البته اين امر در مورد شورش هايی که با انگيزه ی سياسی انجام می شود بيشتر مصداق دارد. در شورش هايی که به دنبال وخامت جدی اوضاع اقتصادی واجتماعی روی می دهد شانس تداوم شورش و تبديل آن به حرکتی وسيع تر و مهم تر بيشتر است، زيرا دلايل شورش بر سر جای خود باقی هستند و اينگونه نيست که با يک استعفا، يا عزل يک مقام يا پس گرفتن يک تصميم شورش فرو نشيند و يا دليل وجودی خود را از دست دهد. به همين دليل درباره ی بروز شورش در ايران بايد اين احتمال را داد که خيزش اعتراضی مردم بتواند خصلت های تبديل شدن به يک حرکت درازمدت تر را داشته باشد. ليکن بايد توجه داشت که تبديل شورش يا خيزش به جنبش امری خودکار و جبری نيست و نيازمند دخالت ارادی نيروهای آگاه و سازماندهی شده دارد. به عبارت ديگر در کنار شورشيان، که به خاطر خشم و اعتراض گری در صحنه هستند، بايد نيروهايی وجود داشته باشد که برای بهره بری از اوضاع بحرانی از قبل تهيه و تدارک ديده اند و آمادگی حضور «هدفمند» در صحنه را دارند.
حال سوال اين است که اين نيروهای تغيير گر چه آمادگی هايی بايد به دست آورند و اينکه درزمان بروز شورش چه بايد بکنند. نگارنده چندی پيش در مقاله ای آمادگی های مشخصی را که نيروهای تغييرگر، يعنی نيروهايی که می خواهند تماميت رژيم را به کنار بزنند، بايد به دست آورند برشمرده بود. (۳) در اينجا بهتر است به کنش های مشخصی بپردازيم که می تواند در شرايط فعلی در تسريع بروز شورش و به ثمر رسيدن آن نقش ايفا کند.
زمينه سازی هدفمند برای شورش
يکی از سوالات مهمی که در حال حاضر مطرح است اين است که چگونه می توان جو شورشی جامعه را دامن زد و زمينه های شکستن نظم حاکم را فراهم کرد. در اين باره بايد بدانيم که برخی فعاليت ها هستند که می توانند در از ميان بردن جو ترس و سرکوب نقش آفرينی کنند و با ايجاد روحيه ی جنگندگی و شجاعت در نيروهای بالقوه مستعد جامعه، آنها را برای رويارويی با سرکوبگری که مهمترين مانع بروز يک قيام برانداز پس از يک شورش ناگهانی است آماده سازند. بايد در نظر داشت که با کار بر روی اين جنبه از پديده ما قادر خواهيم بود انبوهی از افراد منتظر در جامعه را داشته باشيم که چون ترس در وجودشان جای خود را به شجاعت داده است آماده اند تا به محض بروز يک شورش با نيروهای سرکوبگر رژيم درگير شده و آنها را تار ومار کنند.
کنش ها و فعاليت هايی که می تواند نظم اجتماعی را شکسته و به سرعت جوی آماده برای خيزش اعتراضی آماده سازد عبارت است از:
۱) خرابکاری: هيچ چيز برای فروپاشی نظام حاکم خطرناکتر از آسيب زدن به امکانات مادی و اقتصادی آن نيست. در اين باره می توانيم به طور مشخص به کارخانه ها، انبارها و موسسات اقتصادی در اختيار بازاريان، روحانيون و پاسداران و آقازاده ها اشاره کنيم. با شناسايی اين مراکز و آسيب زدن به آنها از طريق آتش سوزی، انفجارهای تخريب گرايانه، از کار انداختن سيستم های ايمنی و يا قطع برق آنها و به طور کلی هر نوع عملی که منجر به وارد آمدن خسارت های مهم و کارآ بر ثروت ها و دارايی های اين افراد شود گام مهمی در فلج کردن چرخه ی اقتصادی ضد مردمی و استثمارگرانه ی طبقه ی حاکم برداريم.
۲) برانگيختن مستمر حرکت های اعتراضی، تجمعات، تحصن ها، اعتصاب و وارد عمل شدن برای اقدامات اعتراضی مانند بستن جاده های اصلی و فرعی، بستن راه های ورودی به کارخانه، هجوم به ساختمان هايی که محل دفتر مديريت هستند، به گروگان گرفتن مديران و مسولان، مختل کردن روند کار از هر طريق ممکن.
۳) بردن اقدامات اعتراضی از درون محيط بسته ی کارخانه ها به محيط باز خيابان های شهر. بايد حرکت ها را به سرعت به سمت مرکز شهر و خيابان های مهم هدايت کرد و با ايجاد ترافيک و اختلال در عبور و مرور، شهر را فلج کرد. در اين موارد معمولا به آتش کشيدن ماشين ها و قرار دادن آنها در ميان خيابان و يا تخريب بناهايی مانند کيوسک های نيروی انتظامی نيز قابل استفاده است.
۴) بايد مراکز و نيروهای سرکوب مانند گارد ضد شورش، سپاه، بسيج و نيروی انتظامی را به طور جمعی و با شدت عمل تمام مورد حمله و هجوم قرار داد و به آنها نشان داد که قرارگرفتن درمقابل اراده ی مردم مستوجب بدترين مجازات هاست.
۵) ارسال نامه ها و پيام های تهديد آميز برای مقام های دولتی و آمران و عاملان سرکوب و به اجرا درآوردن سرکوب.
۶) تحريم وسيع رسانه های دولتی،
۷) طغيان گری روزانه از طريق سرپيچی از زورگويی های ماموران دولتی، درگير شدن با ماموران و گشت های رژيم. دعوت از مردم برای دخالت ورزی به هنگام بازداشت ها و هجوم به نيروهای سرکوبگر و وارد ساختن آسيب های جسمی سنگين به آنها
۸) سازماندهی برای به چنگ آوردن ثروت های دزديده شده ی مردم از طريق مصادره مسلحانه ی آنها در بانک ها، صندوق های قرض الحسنه، جواهر فروشی ها و يا بنگاه های اقتصادی بازاری ها و...
۹) تنبيه همدستان و همکاران رژيم در تمامی عرصه ها و صحنه ها: يک سرمايه دار و يا يک بازاری که در شرايط کنونی به ثروت اندوزی مشغول است به همان اندازه لايق سخت ترين مجازات هاست که يک فرمانده ی جنايتکار پاسدار يا نيروی انتظامی.
۱۰) هجوم از هر طريق ممکن به مناطق ثروت مند نشين در مناطق مختلف و به آتش کشيدن يا تخريب ويلاها، کاخ ها، قصرها، برج ها و «بهشت» هايی که در زمين با استثمار جان، ريختن خون و غارت ثروت های ميليون های ايرانی ستمديده به دست آورده اند. فراموش نکنيم که مبارزه ی طبقاتی زمانی شانس موفقيت دارد که کمترين ترحمی نسبت به دشمنان توده های رنجديده نداشته باشد، چرا که هر ترحمی بی شک راه را برای تداوم استثمار و استبداد باز می گذارد.
۱۱) با تخريب نمادهای استحمار و بهره کشی فکری و روحی از مردم مانند صندوق های خيريه، مساجد، مراکز تربيت آخوند، تکايا و يا تصاوير منحوس سران رژيم در گوشه و کنار شهر بايد به ساختارهای جهل سالاری هجوم آورد.
۱۲) سازماندهی هجوم های دسته جمعی به فروشگاه های بزرگ و غارت کالاهای آنها برای خود يا برای توزيع در ميان مردم محروم يکی ديگر از بهترين اقدامات ممکن در شرايط کنونی است.
در يک کلام بايد از هر فرصت، کوچک يا بزرگ، برای مخالفت ورزی، عصيان گری و شورش گری بهره برد و کاری کرد که پايه های نظم حاکم درهم فروريزد.
به عنوان نتيجه گيری می توان گفت که رودرو شدن با رژيمی که به دليل بافت ضد انسانی و ضد عقلايی خويش تمامی محاسبات سنتی سياسی را در مبارزه گری به هم می ريزد و تنها با زبان خشک و بی رحم سرکوب سخن می گويد، اين تنها در سايه ی به چالش کشيدن مستمر نظم ضد مردمی موجود است که می توان شرايط را برای بروز شورش رهايبخش فراهم ساخت. از زمانی که شورش مردم آغاز شد می توان با حضور از پيش تدارک شده ی خود در صحنه، توان اعتراضی مردم را به گونه ای سازماندهی شده به سوی مراکز نظامی و سياسی و نمادهای قدرت هدايت کرد و امکان سرنگون سازی رژيم را از طريق جهت دهی هدفمند خيزش مردمی فراهم ساخت. رسيدن به اين مرحله نيازمند کار جدی و سازماندهی شده نيروهای براندازاز حالا می باشد.
www.korosherfani.com
۰۳/۰۶/۲۰۰۸
ــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــــ
۱- http://www.tabnak.ir/pages/?cid=11757
۲- Marshal, Gordon – A dictionary of Sociology, pp.568-569, Oxford University Press, 1998
۳- http://www.booltan.com/files/May2008/0205/erfani.pdf