نفر بعدی لیست ترور، گزارشی از دیدار و گفتگوی با یاسر عرفات، روزنامه سوئدی افتون بلادت، مترجم: علي فياض

10 آوریل 2004

[email protected]

حدود دو هفته پیش احمد یاسین رهبر حماس توسط حملاتی که به وسیله هلیکوپترهای اسراییلی صورت گرفت، در شهر غزه به قتل رسید. به فاصله کمتر از صد کیلومتر از آنجا، در شهر رام الله، رهبر اسطوره یی الفتح و رییس جمهور فلسطینی ها، یاسر عرفات در حالی که تحت محاصره قرار دارد، به سر می برد.
او در ساختمان مرکزی تشکیلات اداری خود، محدود و مقید شده، تا هنگامی می تواند زنده باشد که اسراییلی ها بخواهند.
" زندگی من مهم نیست". این چیزی است که او در این مصاحبه منحصر به فرد جهانی عنوان می دارد.
یاسر عرفات از سه ماه پیش تا کنون هیچ مصاحبه یی نداشته است. تا این هفته که روزنامه نگاران افتون بلادت متشکل از یک عکاس و یک مصاحبه گر با او دیدار کردند.
برای نخستین بار پس از قتل رقیب و همرزم خویش، یاسین، او به یک مصاحبه تن در می دهد. او خسته و درمانده به نظر می آید و لرزشی در پای راستش دیده می شود؛ با انرژی یی لرزنده و رو به اتمام...
یاسر عرفات پیر شده است. پشت میز کنفرانس دفتر، مرد خسته هفتاد و پنج ساله یی با انبوهی از کاغذ فرا رویش، قرار گرفته است. زمان به ساعت ده شب نزدیک می شود و هنگام شام است. شبی مانند دیگر شب ها. عرفات مثل همیشه یونیفرم به تن و شال چهارخانه فلسطینی بر سر دارد.
یک خدمتکار پارچه سفیدی را روی میز پهن می کند، چند شیشه پلاستیکی آب معدنی و بشقاب های حاوی غذای عربی "هوموس"، لوبیای آب پز، ذرت، سالاد و سبزی، و خورشی درست شده از لوبیا و عسل، و یک ظرف میوه.
وزیران، مشاوران و فرماندهان نظامی که در همان محله به سر می برند، برای صرف شام بر سر میز حاضر می شوند. هیچ کس حرفی نمی زند. عرفات به خوردن آغاز می کند. 14 روز از قتل رهبر حماس، شیخ احمد یاسین، که رقیب و مخالف عرفات، اما متحد وی در مبارزه علیه اسراییل بود، می گذرد. اینک شارون و مشاوران نظامی اش، چگونگی نابودی عرفات را به بحث گذاشته اند. شارون چند روز پیش گفت که عرفات نباید احساس "امنیت" کند. عرفات مقداری ذرت برمی دارد و با صدایی آرام می گوید:
" نبیل نتوانست بیاید. آنها مرز غزه - رام الله را بسته اند. به او گفتیم همینجا بماند. اما گوش نکرد و الآن در آنجا گیر کرده است."
یکی از وزرا در جواب کلماتی را بر زبان جاری می کند. عرفات بیشتر زندگی خود را با خطر سپری کرده است. اما این بار متفاوت است. او در دسترس اسراییلی ها قرار دارد. از دو سال پیش تا کنون، او نتوانسته است دفتر خود را ترک کند. اسراییل از خروج وی ممانعت به عمل می آورد.
هنگامی که ارتش اسراییل دو سال پیش رام الله را اشغال کرد، به بخش هایی از ساختمان دفتر مرکزی تشکیلات خودگردان آسیب رساندند و قسمت هایی از آن را با جرثقیل های خود ویران نمودند. دو اتومبیل بنز ضد گلوله عرفات نیز له شده در بین توده یی از بتون و سنگریزه ها در خارج از ساختمان قرار گرفته اند. اسراییلی ها با تانک های خود را آنها له کردند. همه خانه های منطقه، بخشن تخریب شده و یا آسیب دیده اند.
عرفات می گوید:
" به فاصله چند متر از من ... یک روز ما در همین اتاق نشسته بودیم که بمبی در همین نزدیکی منفجر شد. "
او با احتیاط از جا برمی خیزد و به من و همکارم، دو تیکه ذرت می دهد. سپس دوباره می نشیند و به خوردن ادامه می دهد. در حال برگرفتن غذا، می گوید:
" ابوعلا(احمد قریع نخست وزیر فلسطین) به بیمارستان رفته است تا قلبش را معاینه کند." یکی از وزرا چیزی را زیر لب زمزمه می کند.
عرفات هر روز توسط اسراییلی ها تحقیر می شود. دولت(اسراییل) تصمیم گرفته است رییس جمهور فلسطینی ها را "حذف" کند، اما زمان اتفاق آن را به طور آشکار بیان نمی دارد. یکی از دیپلمات های برجسته اسراییلی به طور ناشناس به روزنامه Jerusalem Post می گوید که در حال حاضر بهترین کار این است که عرفات را در همانجایی که الآن به سر می برد، رام الله، در انزوا نگهداریم.
چانه عرفات می لرزد. همینطور پای راستش. گفته می شود که او از بیماری پارکینسون رنج می برد. خدمتکاری کنار میز در نزدیکی او ایستاده است. هنگامی که عرفات به غذا خوردن پایان می دهد، یکی از خدمتکاران ظروف را جمع می کند و دیگری سفره سفید روی میز و شیشه ها و بشقاب های میهمانان را.
یکی از همکاران به آهستگی به ما می گوید؛ اینک می توانید پرسش های خود را مطرح نمایید.

نظرت درباره این گفته شارون که تو نباید احساس امنیت کنی، چیست؟
- فراموش نکنید که هنگامی که در بیروت بودم شارون سعی کرد مرا از بین ببرد. 13 بار. آنها هواپیما به سمت دفتر من در تونس فرستادند. زندگی من مهم نیست. آنچه که مهم است، این تراژدی است که مردم ما شب و روز با آن مواجه هستند. فرزندان ما، زنان ما... مردم ما. دانشجویان ما.

در راهروی بیرون نگهبانی کلاشینکوف به دست قدم می زند. در طبقه پایین سه مرد مسلح ایستاده اند. بیرون ساختمان نیز نگهبانی دیگر در تاریکی مشغول قدم زدن است. در ورودی محله نیز چند نگهبان جلوی دربی آهنی مشغول نگهبانی هستند.
چهل سال است که عرفات رهبری فلسطینی ها را بر عهده دارد. در این چهل سال او یکی از چهره های شاخص و بحث برانگیز سیاسی جهان بوده است. او به خاطر انرژی سرشار و مسافرت های هوایی متعدد به پایتخت های کشورها برای دریافت کمک به جنبش فلسطین مشهور بود. دفتر او نخست در کشور اردن قرار داشت. اما پس از نبردی خونین با ملک حسین، از آن کشور اخراج شد. ایستگاه بعدی این مسیر طولانی بیروت بود که آنجا را نیز پس از تهاجم اسراییل به لبنان، مجبور شد ترک کند. تونس پایگاه بعدی عرفات شد.
گفته می شد که عرفات هرگز دو شب در یک خانه نمی خوابید.
پس از آنکه عرفات و نخست وزیر وقت اسراییل اسحاق رابین، پیمان صلح اسلو را امضا کردند، و فلسطینی ها از حق خودگردانی در چند منطقه از سرزمین های اشغالی برخوردار شدند، عرفات توانست به فلسطین بازگردد. در درازمدت هدف این بود که فلسطینی ها به یک کشور خود مختار دست یابند. ده سال از آن روز گذشته است.

هنگامی که در ده سال پبش به فلسطین بازگشتی، چه چشم اندازی برای ده سال بعد، یعنی تا امروز داشتی؟
- فراموش نکنید که ما پس از پیمان صلح که توسط انسان های با شهامت به انجام رسید، و من با طرف مقابل، رابین، که توسط متعصبین به قتل رسید، امضا کردیم، بازگشتیم. [اسحاق رابین توسط یک راست افراطی اسراییل در سال 1995 به قتل رسید.] فراموش نکن که ما جایزه نوبل را دریافت کردیم. آنها او را به قتل رساندند. و حالا به طور آشکار شارون و دیگران می گویند که من نفر دومی هستم که باید به قتل برسد...

فکر می کردی در عرض این ده سال به چه چیزهایی دست خواهی یافت؟
- صلح در سرمین صلح، در سرزمین مقدس. اینکه مردم ما در کنار اسراییلی ها با صلح و صفا زندگی کنند. اما آنها همه چیز را به هم ریخته اند.

من 13 سال پبش در تونس قبل از اینکه او به فلسطین بازگردد، مصاحبه یی با او انجام دادم. او نشسته بود و بسیار پر انرژی و با حرارت حرف می زد. اینک اما او محاصره شده در این ساختمان قدیمی که پیش از جنگ جهانی دوم یک فرماندار انگلیسی آن را محل حکومت خویش قرار داده بود، سپس یک فرماندار اردنی و سپس یک اسراییلی، به سر می برد.
انرژی لرزان او رو به اتمام است. به فاصله چند کیلومتری، در اورشلیم، دشمن همیشگی او شارون به سر می برد. چندین دهه است که آنها در نبردی سخت رقص مرگی را نظاره نشسته اند که پایانی برایش متصور نیست.

قتل شیخ یاسین چه تاثیری بر مقاومت فلسطینی ها خواهد گذاشت؟
- جرم بزرگی است. شیخ یاسین، هنگامی به قتل رسید که مسجد را ترک می کرد. جلوی در مسجد. به چه منظوری این کار صورت گرفت؟

بخشی از پاسخ های این مرد کهنسال ، عرفات سال های پیش را به یادمان می آورد: یک صفحه گرامافون با پاسخ های اتوماتیک، که گاه ارتباط چندانی با واقعیت ندارند. چنین به نظر می آید که کلمات از او می گریزند؛ چنان که گویی نقش عرفات در این بازی بزرگ پایان یافته است.
شاید تنها پیروزی او، این باشد که زنده مانده است و به عنوان سمبل مقاومت فلسطینیان به حیات خود ادامه می دهد.

این قتل چه تاثیری بر مقاومت فلسطینی ها می گذارد؟
- آنها به تهاجم نظامی خود علیه مردم ما شب و روز ادامه خواهند داد. از جنینگراد تا رفحگراد و همه مناطق میان آنها. [اشاره عرفات به جنین گراد و رفح گراد، به منظور مقایسه با جنگ جهانی دوم و استالینگراد است] برای نمونه، امروز صبح زود دو نفر در در تولکرم کشته و 17 نفر زخمی شدند. آنها به این کار ادامه خواهند داد... این درام را ... علیه مردم ما. در همه جا. چه کسی می تواند چنین چیزی را بپذیرد؟

چگونه از پس دو سال محاصره برآمده یی؟
- فقط دوسال؟ الآن تقریبا سه سال شده است. آسان نیست. هنگامی که وزیر خارجه آفریقای جنوبی برای دیدار با من به اینجا آمد، گفت: "آنچه ما در اینجا مشاهده می کنیم، هرگز در آفریقای جنوبی و یا کشور آفریقایی دیگری اتفاق نیفتاده است. " این [توضیح] برای شما کافیه؟ برای فهمیدن [شرایط]؟

آیا می توانی به بیرون ساختمان بروی؟
- کار آسانی نیست. برای آنها ... من زیر ... آنها...
یکی از مشاورین مداخله می کند:
- برای او بیرون رفتن از ساختمان کار آسانی نیست. چون که اسراییلی ها از بالا کنترل می کنند. آنها اینجا را زیر نظر دارند و می توانند او را ببینند.
عرفات :
- یک روز هنگامی که برادرم ابوعلا[نخست وزیر فلسطین] با دولتش برای ملاقات با من آمد، گفت: چرا اینجا بنشینیم؟ برویم بیرون و در آفتاب بنشینیم. من گفتم باشه، بریم. کمتر از نیم ساعت بعد هلی کوپترها بر فراز ما ظاهر شدند.

اگر به عقب بازنگری، در چه چیزی ناموفق بوده یی؟
- انجام اشتباه غیر عادی نیست. و ... این تنها فلسطینی ها نیستند که با بحران مواجه هستند. تمامی منطقه دچار بحران است. ما تنها ملتی در جهان هستیم که تحت اشغال به سر می برد. چه کسی می تواند چنین چیزی را بپذیرد؟ و ما کجا هستیم؟ در سرزمین صلح، سرزمین مقدس. آیا[چنین چیزی] قابل قبول است؟ یادتان می آید هنگامی که طالبان در افغانستان مجسمه های بودا را نابود کردند؟ جهان اعتراض کرد. مریم مقدس با 13 بمب مورد هدف قرار گرفت... و در سراسر جهان، کسی چیزی نگفت. [اشاره عرفات به مجسمه یی در بیت لحم است که اسراییلی ها دو سال پیش در تهاجم خود هدف قرار دادند.] هیچ کسی به آن اهمیتی نداد. چگونه می توان چنین چیزی را پذیرفت؟ هیچ کس چیزی نمی گوید.

هنگامی که ما عرفات را ترک می کنیم، یک کارمند انبوهی از اسناد را روی میز قرار می دهد. او عینک درشت خود را به چشم می گذارد و قلمی در دست می گیرد. گفته می شود، هیچ تصمیمی از سوی تشکیلات فلسطینی، بدون دخالت عرفات انجام نمی پذیرد. هیچ برگه کاغذی بدون امضای عرفات اعتبار ندارد. با اینکه یاسر عرفات بر همه چیز کنترل دارد، اما او فاقد قدرت لازم می باشد.
بیرون شبی صاف با هوایی سرد است. نگهبان دست در جیب، سر پست خود ایستاده است. ما از کنار چند پشته سنگربندی شده که از بتون و شن - که از بقایای خانه یی هستند که دو سال پیش توسط اسراییلی ها تخریب شد - و توسط مردان عرفات در ورودی ساختمان ایجاد شده، عبور می کنیم. همین باقی مانده قدرت عرفات است؛ پشته شن و بتون هایی که از عرفات محافظت خواهند کرد، هنگامی که تانک های اسراییلی دوباره هجوم بیاورند.