اعدام يعقوب مهرنهاد و عبدالناصر طاهری صدر در زاهدان، گفتگوی کيواندخت قهاری با هادی قائمی، از کمپين بين‌المللی حقوق بشر برای ايران

به حکم دادگستری سيستان و بلوچستان روز دوشنبه (۱۴ مرداد ماه) يعقوب مهرنهاد و عبدالناصر طاهری صدر را در زاهدان اعدام کردند. اتهام اين دو نفر را همکاری با گروه جندالله ذکر کرده‌اند. اين در حالی است که يعقوب مهرنهاد به عنوان فعال حقوق مدنی شناخته شده بود.

از هويت عبدالناصر طاهری صدر اطلاعی در دست نيست. اعدام يک فعال مدنی برای فعالان حقوق بشر ايران هشداردهنده است. مصاحبه با دکتر هادی قائمی، از کمپين بين‌المللی حقوق بشر برای ايران.

دويچه‌وله: آقای دکتر قائمی، کمپين بين‌المللی حقوق بشر برای ايران چه شناختی از آقای يعقوب مهرنهاد دارد؟
هادی قائمی: آقای يعقوب مهرنهاد جوان ۲۸ ساله‌ای در سيستان و بلوچستان در شهر زهدان بوده‌اند که به عنوان يک فعال شناخته‌شده‌ی مدنی، فعاليت‌های گسترده‌ای‌ می‌کردند و در حقيقت با مقامات دولتی بسيار رابطه داشتند. آقای مهرنهاد مدير يک تشکل غيردولتی به اسم «انجمن جوانان صدای عدالت» بودند و همچنين مسئول روزنامه‌ی «مردم‌سالاری» در سيستان و بلوچستان، وقتی که آن روزنامه منتشر می‌شد. در وبلاگ خودش هم به عنوان يک وبلاگ‌نويس نوشته‌های بسياری در مورد وضعيت سيستان و بلوچستان داشتند. ايشان در تهران و در ميان فعالان مدنی شناخته‌شده بودند و اتهاماتی که به ايشان زده شد بسيار غيرمترقبه و غيرقابل توجيه بود.

دويچه‌وله: آيا از کس ديگری که با آقای مهرنهاد اعدام شده، عبدالناصر طاهری صدر، از ايشان اطلاعی داريد؟ يعنی می‌شناسيد ايشان را؟
هادی قائمی: نه. ما تحقيقاتی کرديم، ولی متاسفانه هيچ‌گونه اطلاعاتی را نتوانستيم کسب کنيم. نکته‌ی عجيب در اين تحقيقات اين است که زهدان و کلا سيستان و بلوچستان آنقدر جدا از بقيه‌ی ايران نگه داشته شده و منزوی هست، که حتا در خود ايران ارتباطات با اين منطقه و با اين استان بسيار محدود است. اهالی محلی آنقدر در ارعاب و ترس به سر می‌برند که هيچ کس حاضر به گفت‌وگو و سخن گفتن در اين زمينه‌ها نيست. در مورد آقای مهرنهاد هم بسيار مشکل بود. اگر او نيز فعاليت‌های گسترده نداشت، و در سطح استان و کشور شناخته‌شده نبود، احتمالا همينطور گمنام باقی می‌ماند. ولی در مورد اين شخص ديگر درحال حاضر ما نتوانستيم هيچ اطلاعاتی کسب کنيم.

دويچه‌وله: و چگونه از اعدام آقای مهرنهاد شما باخبر شديد؟
هادی قائمی: اين خبر را اول چند خبرگزاری محلی و سپس «ايسنا» منتشر کردند. از قرار معلوم قوه قضاييه سيستان و بلوچستان خبری را ارسال می‌کند مبنی بر اعدام اين دو نفر که از طرف خبرگزاری‌های ايران متاسفانه بدون هيچ گونه نقد و بدون هيچ گونه کندوکاو پخش می‌شود. خود آژانس خبری رسمی ايران، «ايرنا» هم اين را تاييد کرده و بعد ما توانستيم از اهالی محل هم تاييديه بگيريم.

دويچه‌وله: کلا ارزيابی شما از اين اعدام چه هست، آن را در رابطه با چه می‌دانيد؟
هادی قائمی: حکم اعدام مهرنهاد چندماه پيش صادر شده بود و تلاش‌های بسياری شده بود که اين اعدام لغو بشود. حتا تقاضای عفو شده بود و بنابه گفته‌هايی که ما هنوز نتوانستيم تاييد کنيم، حتا دادگاه محلی با عفو ايشان موافقت کرده بود. اما از قرار معلوم تعدادی در قوه قضاييه اصرار بر اجرای اين حکم داشتند. اين حکم بسيار تکان‌دهنده بود، برای اين که يک شخص غيرنظامی را در دادگاهی غيرعلنی، بدون ارائه‌ی هيچ مدرکی متهم به همکاری با گروه تروريستی «جندالله» کردند. اين که چرا در حال حاضر اين اعدام انجام شده، از يکطرف می‌بينيم اين جزيی از اعدام‌های بسيار گسترده در چند هفته‌ی اخير در ايران بوده، و ازطرف ديگر می‌بينيم که دولت ايران در ناتوانی نظامی در مواجه به «جندالله» قرار دارد. تعدادی از سربازهای ايران گروگان گرفته شده‌اند، «جندالله» ادعای قتل بعضی از آنها را کرده است. گرچه دولت ايران قبول نمی‌کند و می‌گويد اين کار انجام نشده، ولی شکی نيست که اين يکنوع انتقامجويی از اهالی محلی هست در مقابله با اقدامات تروريستی‌ که «جندالله» انجام می‌دهد. ولی اين که يک جوان فعال مدنی قربانی اين نوع انتقام‌جويی‌ها بشود، بسيار غمناک و غيرعادلانه است. مسئله‌ی مهم اين است که خشونت خشونت به‌بار می‌آورد و اين يک فاجعه است که حکومت با ترويج رسمی خشونت و با اعدامهای گسترده، در حقيقت جامعه را تشويق به اعمال خشونت می‌کند. اطلاق اسم «تروريست» به يک فعال اجتماعی در يک دادگاه غيرعلنی، غيرشفاف، بدون ارائه‌ی هيچ مدرک و مستنداتی خود يک عمل تروريستی به‌شمار می‌رود.

دويچه‌وله: آيا اين را می‌شود به عنوان هشداری تلقی کرد که الان جان برخی از ديگر فعالان مدنی هم در خطر است؟
هادی قائمی: بله، صددرصد! همين ده روز پيش در تهران ۲۹ نفر اعدام شدند، ولی فقط اسامی ده نفر از آنها اعلام می‌شود. هيچ اطلاعی نداريم که اين ۱۹ نفری که اعدام شده‌اند چه کسانی بوده‌اند. ازطرف ديگر يعقوب مهرنهاد که فعال شناخته‌شده‌ی مدنی است اعدام می‌شود. همزمان ما الان حداقل با حکم اعدام سه فعال ديگر روبرو هستيم که يکی‌شان فرزاد کمانگر معلم کرد است، دو نفر ديگر عدنان حسن‌پور و هيوا بوتيمار. نگرانی‌ عميقی وجود دارد که اين احکام اعدام نيز اجرا بشود و اگر چنين شود، با مرحله‌ی جديدی در پرونده‌های فعالان مدنی و اجتماعی روبه‌رو می‌شويم. مخصوصا در مورد آقای کمانگر و اين که بيايند اين احکام را اجرا کنند، بسيار بسيار نگران‌کننده است.

مصاحبه‌گر: کيواندخت قهاری