هركسي آن دِرَوَد عاقبت كار كه كِشت ... پدرام فرزاد

تمامي مسائلي كه طي ماه‌هاي اخير و توسط اشخاص يا گروه‌هاي مختلف طي نامه‌هاي سرگشاده و سربسته براي احمد شهيد عنوان شده و دست تظلم به سوي او دراز كرده‌اند، به كرات طي ساليان گذشته و توسط بازرسان در مورد ايران در سازمان ملل مطرح شده و هيچ وقت از سوي رژيم حاكم بر ايران وقعي بر آنها نهاده نشده است ... اگر قرار است كاري كنيد، در عمل نشان دهيد و حركتي كنيد وگرنه نامه نوشتن به احمد شهيد كه ديگر از انشاي دبستان نوشتن هم راحت‌تر شده.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ویژه خبرنامه گویا

چندي است كه گزارشگر ویژه سازمان ملل متحد، برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران، درخواست رسمی خود را برای سفر به ایران ارائه کرده است. احمد شهید از رژيم جمهوری اسلامی خواسته به او اجازه بدهد برای انجام وظایف خود به ایران سفر کند. این در حالی است که مقامات جمهوری اسلامی پیش از این گفته بودند اجازه چنین امری را به «گزارشگر ویژه» نخواهند داد و تنها درصورتي ويزا براي او صادر خواهد شد كه به عنوان يك «توريست» وارد ايران شود.

بيانيه احمد شهید حاكي از امیدواری وي جهت برداشتن قدم‌هاي لازم از سوي مسئولان حاكم در ايران و نيز پايبندي آنها به مسئوليت و وظايف خويش در امور مربوط به حقوق بشر مي‌باشد.

گفتني است كه مسئولیت گزارشگر ویژه حقوق بشر سازمان ملل متحد در امور ایران از روز شنبه اول اوت 2011 (10 مرداد 1390) رسما آغاز شده است. همچنين اين انتخاب (توسط شورای حقوق بشر سازمان ملل برای بررسی وضعیت نقض حقوق بشر در ایران) استقبال گسترده نهادهای بین المللی و فعالان حقوق بشر را به دنبال داشت.

جمهوری اسلامی در 32 سال گذشته (زمان سقوط رژيم پهلوي) و حتي پيش از آن، همواره توسط نیروهای سیاسی و اجتماعی در داخل و خارج از کشور و نیز نهادهای بین المللی مدافع حقوق بشر و بسیاری از دولت های جهان به «نقض سیستماتیک حقوق اقلیت ها، زنان و دگراندیشان» متهم بوده و تاكنون نيز هست.

این انتقادها به دنبال وقایع خشونت بار دو سال گذشته (خردادماه سال 1388) و سرکوب شدید جنبش اعتراضی به نتایج انتخابات دهمین دوره ریاست جمهوری افزایش یافت. در این مدت و پس از انتشار گزارش‌های متعدد و پر شمار مبنی بر نقض حقوق بشر در ایران توسط گردانندگان جمهوری اسلامی، مجمع عمومی سازمان ملل متحد، کمیسر حقوق بشر این سازمان و دبیرکل آن بارها نسبت به وضعیت حقوق بشر در ایران ابراز نگرانی کردند.

شورای حقوق بشر سازمان ملل متحد در ماه فروردین گذشته به تعیین یک گزارشگر ویژه برای ایران رای داد و در خرداد ماه بود که احمد شهید (فعال حقوق بشر و وزیر خارجه سابق مالدیو) به این عنوان انتخاب شد. او چهارمین گزارشگر ویژه‌ای است که تاکنون توسط نهادهای زیر نظر سازمان ملل برای بررسی وضعیت حقوق بشر در ایران تعیین شده است.

این شورا که ۴۷ عضو دارد به طور خاص از سرکوب مخالفان و همچنین افزایش مجازات اعدام در ایران ابراز نگرانی کرده و خواستار همکاری مقام‌ات جمهوری اسلامی با گزارشگر منتخب آن شده بود.

مقامات جمهوری اسلامی پیش از آن، هرگونه همکاری با گزارشگر ویژه حقوق بشر را منوط به سه شرط مسلمان، مرد و غیر عرب بودن، عنوان کرده بودند كه با وجود رعايت اين شرط توسط شوراي حقوق بشر سازمان ملل، مسئولان جمهوری اسلامی باز هم واکنشی منفی در خصوص این مسئله نشان دادند.

شاهد بوديم كه در ماه‌هاي گذشته، بسیاری از فعالان حقوق بشر ضمن استقبال از انتخاب گزارشگر ویژه برای ایران با ارسال نامه‌هایی از او خواسته‌اند به مواردی همچون وضعیت زندانیان سیاسی، برخورد چكشي با اعتراض‌هاي صنفي، سرکوب اعتراض‌های پس از انتخابات و فشار بر اقلیت‌های دینی در کشور رسیدگی کند.

احمد شهید هم در بیانیه خود وعده داده است که برای تهیه گزارش خود با سازمان های مدنی ایران و مدافعان حقوق بشر همکاری نزدیکی خواهد داشت.

بد نيست نگاهي اجتمالي به نمايندگان سابق اعزامي از طرف شوراي حقوق بشر سازمان ملل به ايران افكنده و نتيجه كار آنها را ببينيم تا شايد متوجه شويم اگر اين بار پاي احمد شهيد به ايران باز شود، آيا تغييري در روند برخورد با اعتراض‌هاي مردم،‌ اعدام‌هاي پنهاني و در ملاءعام و نيز برخورد با معترضان صنفي پيش خواهد آمد يا خير؟

***

سازمان ملل متحد درخلال سال‌های 1984 تا 2002 نماینده‌هاي ویژه‌ای را برای ایران تعیین کرده بود، اما به گفته دیپلمات‌ها و مقام‌های سازمان ملل، جمهوری اسلامی از همکاری مثبت با این نهاد بین‌المللی حقوق بشر خودداری کرده است.

به گفته مقام‌های سازمان ملل، از سال ۲۰۰۵ تاکنون جمهوری اسلامی به نمایندگان این سازمان اجازه نداده كه برای بررسی اوضاع حقوق بشر به ایران بروند.

آگاهي از اين قضيه نيز بد نيست كه پیش از تبدیل «کمیسیون حقوق بشر سازمان ملل» به »شورای حقوق بشر»، رینالدو گالیندوپل طي سال‌های 1365 تا 1373 و نيز موریس کاپیتورن به صورت متناوب درخلال سال‌های 1374 تا 1380 به عنوان «گزارشگر ویژه حقوق بشر در امور ایران» فعالیت می‌کردند اما بنا به گفته موريس كاپيتورن: پس از انتشار اولین گزارش او در مورد ایران، رهبران جمهوری اسلامی چنان خشمگين شدند که دیگر به وی اجازه سفر به ایران را ندادند.

در زير نگاهي اجمالي به گزارشگران حقوق بشر در ايران و نيز نمايندگان ويژه كميسيون حقوق بشر اعزامي به ايران خواهيم انداخت و بازتاب گزارش‌هاي آنان را خواهيم ديد.

* اولاف پالمه

نماینده ویژه به ایران (و عراق) از آبان 1358 تا 1361

دستور کار: 1- دیدار از مرز ایران و عراق 2- کمک جهت پایان بخشیدن به جنگ ایران و عراق 3- تایید مذاکرات صلح بین ایران و عراق و 4- گزارش به دبیر کل جهت مطرح ساختن ملاحظات نماینده‎های ویژه در شورای امنیت.

همچنين مسائل حقوق بشری با توجه به ملاحظات حضوری، شامل:

طرز رفتار با اقلیت‌ها و تبعیض علیه گروه‌های مذهبی غیراسلامی، به ویژه طرز رفتار با بهايیان.

اولاف پالمه پنج بار بین سال‌های 1359 و 1361 از ایران بازدید داشته است.

* آندرس اگیولار

نماینده ویژه به ایران از 1363 تا 1365

دستور کار: 1- برقراری تماس با مقامات دولتی ایران 2- نظارت بر «وضعیت» حقوق بشر در ایران و مسائل حقوق بشری همچون محدودیت در آزادی بیان و عقیده.

گفتني است كه دولت ایران به درخواست‌های آقای اگیولار در این رابطه پاسخی نداد.

* رینالدو گالیندوپل

نماینده ویژه به ایران طي سال‌هاي 1365 تا 1374

دستور کار: 1- ادامه نظارت بر «وضعیت» حقوق بشر در ایران 2- حفظ تماس با مقامات دولتی ایران 3-مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری، شامل: طرز رفتار با زنان، طرز رفتار با کودکان، شکنجه و دیگر مجازات‌ها یا رفتارهای تحقیرآمیز، غیر انسانی و بی رحمانه، اجرای عدالت، بازداشت‌های خودسرانه، سیستم زندان، خط مشی اعدام، طرز رفتار با مردم کرد و نارویی، محدودیت در آزادی مذهب، جفا بر بهايیان، محدودیت در آزادی بیان و عقیده، ناپدید شدن‌های اجباری یا غیراختیاری، حق زندگی، حق مالکیت و حق کار.

گاليندوپل بین سال‌های 1369 تا 1371 سه بار از ایران بازدید کرد. بعد از دیدار سوم، وي از سفر به ایران منع شد.

* عاموس واکو

گزارشگر ویژه در مورد اعدام‌های شتابزده یا خودسرانه طي سال‌هاي 1361 تا 1371

دستور کار: بررسی اعدام‌های شتابزده یا خودسرانه در ایران، بررسی تمام موارد نقض حق زندگی بر اساس اسناد متعدد بین‎المللی حقوق بشر، تهیه داروهای تجویزی، شرکت در رایزنی‎ها و ارتباطات با مقامات مربوطه.

رسيدگي به مسائل حقوق بشر شامل اعدام‌های شتابزده و خودسرانه در ابعادی وسیع بود كه ملاحظات نشان دادند بسیاری از موارد نقض حق زندگی به طور مستقیم مربوط به امور بیان و عقیده است.

شايان ذكر است كه عاموس واکو از ایران بازدیدی نداشت و صرفا به ارائه گزارش پرداخت.

* عبدالفتاح عامور

گزارشگر ویژه در مورد عدم تحمل مذهبی از سال 1372 تا 1373

دستور کار: بررسی ادعاها درمورد عدم تحمل مذهبی در ایران، بررسی طرز رفتار با اقلیت‌های مذهبی،

توصیه اقدامات اصلاحی.

مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری، شامل: عدم تحمل مذهبی در ابعادی وسیع، جفای شدید به بهايیان و جفای شدید مسیحیان پروتستان بود.

عبدالفتاح عامور برای انجام تحقیقات خود در سال 1374 از ایران بازدید کرد كه طي اين بازديد، گزارشي هم براي سازمان ملل ارسال داشت. اما دو گزارش ديگر از وي در سازمان ملل موجود است كه بدون حضور در ايران به سازمان ملل ارائه شده است. ( E/CN.4/1997/91 و E/CN.4/1999/58)

* موریس کاپیتورن

نماینده ویژه به ایران از سال 1374 تا سال 1381

دستور کار: ادامه نظارت بر حقوق بشر ایران، حفظ تماس با مقامات دولتی ایران، اعزام فوری نمایندگی‌ها و همچنین درخواست اطلاعات از دولت ایران.

مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوري كاپيتورن شامل وضعیت زنان،‌ طرز رفتار با کودکان، شکنجه و دیگر مجازات‌ها یا رفتارهای تحقیرآمیز، غیرانسانی و بی‌رحمانه، اجرای عدالت، بازداشت‌ها و وضعیت زندان، خط مشی اعدام، مسائل مردم کرد و نارویی، آزادی مذهبی و وضعیت بهايیان، آزادی بیان، عقیده و ارتباط آن با مطبوعات، ناپدیدشدن‌های اجباری و غیراختیاری (بعدها موسوم به قتل‌هاي زنجيره‌اي گرديد)، حق زندگی، ،حق مالکیت و حق كار.

کاپیتورن در سال 1375 برای نظارت بر «وضعیت حقوق بشر» از ایران بازدید کرد.

او طي سال‌هاي 1374 تا 1381، اقدام به تهيه 15 گزارش از «وضعيت موجود حقوق بشر در ايران» كرد كه ظاهرا به مذاق نظام جمهوري اسامي خوش نيامد و ديگر به وي اجازه ورود به ايران داده نشد.

* کمال حسین

گزارشگر ویژه حقوق بشر در افغانستان از سال 1377 تا سال 1382

ملاحظات حقوق بشری کمال حسين مستقیماً مرتبط با افغانستان و پاکستان بود و تنها تمرکز محدودی بر ایران داشت. وي پنج بار در سال‌های 1377 و 1381 از ایران بازدید داشت (قبل از بازدید از افغانستان و پاکستان جهت ملاحظه وضعیت حقوق بشر در افغانستان).

* لوئیس جوینت

رئیس و گزارشگر گروه کاری بازداشت‌های خودسرانه. دو مرحله حضور در ايران :1- بين سال‌هاي 1370 تا 1376 و نيز سال 1380 تا 1382.

دستور کار: انجام تحقیقات درخصوص علل و پیامدهای ناشی از شرایط بازداشت خودسرانه در تمام اشکال آن، مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری، شامل: شکست ناشی از فرایند، سوء‌استعمال از «سلولهای انفرادی» در بازداشتگاه‌ها، محدودیت در آزادی بیان و عقیده و نيز جفا بر مطبوعات.

لوئيس جوینت در پی دعوت دولت ایران در سال 1382 ، همراه با گروه کاری «بازداشت‌های خودسرانه»، از ایران بازدید کرد. گزارش اين بازديد در سال 1382 به شماره E/CN.4/2004/3/Add.2 در سازمان ملل موجود است.

*آمبیی لیگابو

گزارشگر ویژه آزادی بیان و عقیده طي سال‌هاي 1382 تا 1387

دستور کار: نظارت بر ایران از جهت آزادی بیان و عقیده، مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری، شامل: محدودیت آزادی مطبوعات، محدودیت آزادی روزنامه‌نگاران، محدودیت‌های تحصیلی و آزادی بیان دانشجویان، محدودیت‌های آزادی وکلا، محدودیت‌های آزادی برای شرکت در فعالیت‌های سیاسی.

لیگابو با دعوت دولت ایران در سال 1382 از ایران بازدید کرد و گزارشش به شماره كلاسه E/CN.4/2004/62/Add.2 در سازمان ملل به ثبت رسيد.

* گابریل رودریگز پیزارو

گزارشگر ویژه حقوق بشر مهاجران از سال‌1378 تا سال 1384

دستور کار: ارزیابی سیاست های ایران در مورد کارگران مهاجر افغانی و عراقی، نظارت بر رفتار ایران با کارگران مهاجر افغانی و عراقی، مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری، شامل: فرصت‌های نابرابر برای کارگران مهاجر (به ویژه پناهندگان افغان و عراقی)، امکانات درمانی ناچیز برای گروه‌های اقلیت (به ویژه پناهندگان افغان و عراقی).

گابريل پیزارو در پی دعوت دولت ایران، در سال 1383 از ایران بازدید کرد كه او نيز گزارشي به شماره كلاسه E/CN.4/2005/85/Add.2 به عنوان گزارش كار به سازمان ملل ارائه كرد.

* یاکین ارتورک

گزارشگر ویژه خشونت علیه زنان از سال 1382 تا 1388

دستور کار:نظارت بر ساختار حکومت ایران در رابطه با زنان، نظارت بر وضعیت زنان در ایران، نظارت سازمانی درمورد خشونت علیه زنان در ایران، مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری شامل: فرصت‌های نابرابر برای زنان، تبعیض جنسیتیِ ناشی از اصول افراطی اسلامی.

ياكين ارتورک با دعوت دولت ایران در سال 1384 از ایران بازدید کرد و گزارشي به شماره E/CN.4/2006/61/Add.3 به سازمان ملل ارائه نمود.

* میلون کوتاری

گزارشگر ویژه در مورد مسکن مناسب طي سال‌هاي 1379 تا 1387

دستور کار: بررسی چارچوب حقوقی/ نهادی و سیاست‌های اصلی مسکن، بررسی مسکن مناسب با توجه به شرایط زندگی در ایران و بررسی مسکن مناسب گرو‌ههای اقلیت.

مسائل حقوق بشر با توجه به ملاحظات حضوری شامل: تبعیض مذهبی، تخلیه اجباری، تبعیض علیه زنان درمورد حق مسکن.

کوتاری پس از دعوت دولت ایران در سال 1384 از ایران بازدید کرد. گزارش او به سازمان ملل به شماره E/CN.4/2006/41/Add.2 به ثبت رسيده است.

* فیلیپ آلستون

گزارشگر ویژه درمورد اعدام‌های فراقضایی، شتابزده و خودسرانه طي سال‌هاي 1383 تا 1389

دستور کار: بررسی ادعاهای اعدام‌های فراقضایی، شتابزده و خودسرانه در سطح جهان.

مسائل حقوق بشری شامل: بالا بودن تعداد اعدام‌های فراقضایی، شتابزده و خودسرانه و نيز موفق نبودن ایران در همکاری با دستور کار سازمان ملل جهت رعایت استانداردهای بین‎المللی درمورد مجازات اعدام.

به دليل ارسال اين دو گزارش (A/HRC/11/2/Add.1 و A/HRC/14/24/Add.7) فيليپ آلسون توسط دولت ایران از بازدید مجدد از ایران محروم شد.

***

كافي است اندكي دقت كنيم تا متوجه شويم تمامي مسائلي كه طي ماه‌هاي اخير و توسط اشخاص يا گروه‌هاي مختلف طي نامه‌هاي سرگشاده و سربسته براي احمد شهيد (گزارشگر ويژه‌ي حديد سازمان ملل درخصوص رعايت حقوق بشر در ايران) عنوان شده و دست تظلم به سوي او دراز كرده‌اند، به كرات طي ساليان گذشته و توسط بازرسان در مورد ايران در سازمان ملل مطرح شده و هيچ وقت از سوي رژيم حاكم بر ايران وقعي بر آنها نهاده نشده است.

سوالي كه اينجا مطرح مي‌گردد اين است: از طرح اين نامه‌ها و مصاحبه‌ها چه منظوري داريم؟ آيا فكر مي‌كنيم احمد شهيد تخم دوزرده‌اي در اين زمينه قرار است بگذارد يا شق‌القمر كند يا حتي قدم كوچكي جهت بهبود وضعيت حقوق بشر در ايران بردارد؟ اصلا آيا به او اجازه ورود به ايران داده خواهد شد كه بتواند پاي خود را در خاك ايران ببيند؟

وقتي رئيس مجمع دفاع از حقوق بشر از طرف دولت ايران به عنوان يكي از بزرگ‌ترين زمين‌خواران اطراف ورامين معروف و شهره عام و خاص است، نيازي به ديدن «پيچش مو» نيست كه اين رژيم نه تنها خود را مقيد به رعايت اصول اوليه حقوق بشر نديده و نمي‌بيند، بلكه حتي از نقض حقوق بشر در ديگر كشورها نيز انتقاد مي‌كند و با فرافكني قصد در رد اتهام عليه خود و گرفتن انگشت اشاره به سمت ديگران دارد. پس اين همه سوز و گداز و پيغام و پسغام براي احمد شهيد چه معنايي دارد؟

جالب اينجاست بيشتر كساني كه نويسندگان اين نامه‌ها بودند و هستند،‌ زماني در همين نظام جمهوري اسلامي صاحب منصب بودند و اكنون كه دچار برعكس چرخيدن چرخ روزگار شده‌اند و آفتاب طالعشان غروب كرده، دست به افشاگري‌هاي خاص ما ايرانيان زده‌اند و هيچ كس هم نيست از اين حضرات بپرسد پس زماني كه شما سمت اجرايي داشتيد، چرا لب از لب باز نكرديد و سعي كرديد مملكت را گل و بلبل نشان دهيد؟

توبه‌نامه و ندامت‌نامه تاج‌زاده را كه يادتان هست؟ همين نوري‌زاد كه الان «حر زمانه» مي‌خوانندش مگر كم در مدح و ثناي اين نظام و رهبرش (كه بارها در نامه‌هاي اعتراضي‌اش او را «پدر» خطاب كرده) مگر كم مجيزگوي اين نظام (به اصطلاح ولايي) و رهبرش بودند؟

اشتباه خودمان، اين دفعه يقه خودمان را گرفته و اگر به تريج قباي كسي برنخورد بايد گفت حقمان است كه بدين گونه تقاص روزهايي كه «مي‌توانستيم كاري جهت بهبود امور انجام دهيم،‌اما نخواستيم و نكرديم» پس بدهيم.

پس لطفا گله موقوف. اگر قرار است كاري كنيد، در عمل نشان دهيد و حركتي كنيد وگرنه نامه نوشتن به احمد شهيد كه ديگر از انشاي دبستان نوشتن هم راحت‌تر شده.

Pe.farzad@gmail.com