گزارش‌گران بدون مرز: راه اندازی اینترنت ملی، تبعیض علیه کاربران

برخی از مسوولان رسمی جمهوری اسلامی، اعلام کرده‌اند که در اول مهرماه ١٣٩١ نخستین مرحله‌ی اینترنت ملی که به "اینترنت پاک" و یا " اینترنت حلال" معروف شده است، راه اندازی می‌شود. در طی سال‌های گذشته، اغاز به کار اینترنت ملی، بارها اعلام و هربار به زمانی دیگر موکول شده بود. به نظر می‌رسد، این بار دست کم بخش‌هایی از این طرح که برای آن هزینه‌ای سرسام‌آور پرداخت شده است، اجرایی شود. مرحله نخست اینترنت ملی در برگیرنده "سازمان‌های دولتی است" و در مرحله بعدی به همه مردم تحمیل می‌شود.

از سال ١٣٨٣ ایران مهندسان خود را برای اینترنت " پاک" بسیج کرده است، اما دولت احمدی نژاد، با حمایت کامل آیت‌الله خامنه‌ای رهبر جمهوری اسلامی ایران و در پی حملات متعدد به موسسات اتمی ایران، روند اجرایی آن را شتاب بیشتری داد.

گزارش‌گران بدون مرز نگرانی خود را از راه اندازی اینترنت ملی و قطع دسترسی کاربران به شبکه جهانی اینترنت اعلام می‌کند. هدف اصلی این طرح، ورای توجیه‌های امنیتی مسوولان ایرانی، مهار بیشتر اطلاع‌رسانی آنلاین و تحت‌نظر قرار دادن شهروند وب‌نگاران و به ویژه مدافعان حقوق بشر است.
اینترنت ملی‌ که از سوی سانسورگران ایرانی تهیه شده است، نمی‌تواند چیزی جز شبکه‌ای کاملا مهار شده، بی محتوا باشد. شبکه‌ای تحت کنترل شدید که از پیش ناشناخته ماندن کاربران در آن ممنوع شده است. این شبکه ارائه‌ی اینترنتی مجاز از سوی رژیم است، "پاک" شده از هر انتقاد سیاسی، اجتماعی و مذهبی، ابزاری برای نشان ‌دادن افتخارات رژیم و رهبرانش که هیچ فضایی را به مخالفان برای شنیده شدن صدای‌شان نمی‌دهند.

با آنکه مقامات رسمی اعلام کرده‌اند که دو شبکه ملی و بین‌المللی در کنار هم فعال خواهند بود، اما گزارش‌گران بدون مرز نگران است که کاربران در میان مدت و یا دراز مدت از اینترنت جهانی محروم و تنها دولت و نهادهای دولتی و اقتصادی و بانک‌ها از این امکان برخودار شوند. ایران به شبکه اینترنت جهانی برای هدایت اقتصادی و مالی کشور نیاز دارد. اما اینترنت ملی به رژیم امکان می‌دهد که در مواقع بحرانی اتصال به اینترنت جهانی را برای مردم کاملا قطع کند، بی آنکه برای تصمیم گیرندگان سیاسی و یا اقتصادی مشکلی در این زمینه به وجود آید. برای اجرایی شدن این طرح مسوولان ایرانی هزینه اتصال به اینترنت ملی را کاهش می‌دهند و از سوی دیگر هزینه‌ اتصال به اینترنت جهانی را افزایش خواهند داد، تا اینترنت پر سرعت و ارزان تنها برای شبکه داخلی میسر باشد.

اعلام رسمی و تاکید و تائید

۱۱ شهریور ١٣٩١ رضا تقی‌پور وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات اعلام کرد : " مرحله اول شبکه ملی اطلاعات که همان تفکیک شبکه است در ٢٨ استان اجرا شده و ٢ استان باقی مانده تا پایان شهریور ماه سال جاری تکمیل خواهند شد، با اجرا شدن مرحله اول شبکه ملی اطلاعات در تمامی استان‌ها، به دو شبکه مستقل اینترنت و شبکه ملی اطلاعات دسترسی خواهیم داشت." وزیر ارتباطات و فناوری جمهوری اسلامی در باره سرعت و پهنای باند این شبکه گفته است : " شبکه‌ی ملی اطلاعات با هشت مگابایت در منازل قابل استفاده خواهد بود که در حال ظرفیت‌سازی هستیم که با ۲۰ مگابایت برای کسانی که درخواست آن را داشته باشند، قابل استفاده باشد." اما در باره سرعت اتصال به اینترنت جهانی سخنی نگفت. وی همچنین با تعدیل مواضع پیشین خود در باره اینترنت ملی اعلام کرده است که :" مستقل بودن به مفهوم عدم دسترسی به اینترنت نیست بلکه آن شبکه در کنار "شبکه ملی اطلاعات" قابل دسترسی است و کماکان مورد استفاده قرار خواهد گرفت." تقی‌پور در تاریخ ٢٨ شهریور با تاکید بر " آغاز به‌کار "شبکه ملی اطلاعات" ( به جای واژه اینترنت ملی که تاکنون از سوی مقامات ایرانی بکار گرفته می‌شد) این مرحله را برای " برای دستگاه‌های اجرایی" دانست و گفت " ٤٢ هزار دستگاه دولتی تمامی ارتباطاتشان از شبکه اینترنت به شبکه ملی منتقل می‌شود. (...) عرضه پهنای باند شبکه ملی اطلاعات در این مرحله هنوز برای مردم آغاز نشده است و ارائه پهنای باند به مردم و شخصیتهای حقیقی شرایط دیگری را نیاز دارد که در زمان نهایی شدن، اعلام عمومی خواهد شد."

مرحله نخست اینترنت ملی، از سال پیش با انتقال سایت‌های ایرانی به سرورهای داخلی آغاز شده بود. برای نمونه سایت مجلس شورای جمهوری اسلامی ایران که بر روی سروری در ایالات متحده امریکا بود، به ایران انتقال داده شد. اما هنوز بسیاری از سایت‌های "حساس" دولتی بر روی سرورهای خارجی قرار دارند، از جمله سایت فارس نیوز خبرگزاری نزدیک به سپاه پاسدران انقلاب اسلامی بر روی سروری در ترکیه قرار دارد.

سامانه‌ای برای پست الکتریکی ملی نیز راه اندازی شده است، در میانه شهریور سال جاری وزارت ارتباطات و فناوری اطلاعات ایران با ارسال پیامکی از کاربران دعوت کرده است، که از پست الکتریکی ملی استفاده کنند. برای ثبت نام و داشتن ای‌میل ملی دادن اطلاعاتی مانند : نام، نام خانواده‌گی، کد ملی، کد پستی محل زندگی، آدرس و شماره تلفن ثابت، برای کاربران اجباری است. در این سایت تاکید شده است : " فعال‌سازی پست الكترونيكی ايران ٢٤ ساعت پس از ثبت نام صورت می گيرد" که زمانی کافی برای بررسی اطلاعات داده شده است، مسوولان اینگونه ناشناخته بودن هویت کاربران را که در شبکه بین‌المللی اینترنت اصلی پذیرفته شده است، نقض می‌کنند.

توجیه امنیتی و دلایل سیاسی

مقامات مسوول ایران یکی از دلایل راه اندازی اینترنت ملی را "خطر استفاده از شبکه بین‌المللی" می‌دانند که "هیچ کنترلی بر روی آن ندارند"، از جمله برای "داده‌های ذخیره شده " و "حفاظت از حملات سایبری" که به خصوص در دو سال گذشته برنامه‌های اتمی ایران را هدف قرار داده‌اند. مقامات ایران، امریکا و اسرائیل را متهم به انجام این حملات می‌کنند. جدا شدن از شبکه اینترنت بین‌المللی اما به جمهوری اسلامی اجازه می‌دهد که ابزار دور زدن سانسور را که عمدتا در خارج از کشور تهیه می‌شوند، محدود کنند و مسدود سازی پرداخته شده در کشور را به راحتی اجرا کند.

مقامات ایرانی " آمد و رفت" بر روی شبکه اینترنت را "نالازم" می‌دانند. وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات در این باره می‌گوید" در ٩٥ درصد موارد برای استفاده از اینترنت نیاز به شبکه بین‌المللی نداریم، چرا برای ارسال ای‌میلی به یک مرکز اقتصادی در سر خیابان باید نخست به شبکه بین‌المللی وارد شویم و دوباره به همان مرکز در نزدیکی خود بازگردیم؟"

راه اندازی اینترنت ملی در عین حال ابزاری برای تحمیل نظرات سیاسی و مذهبی جمهوری اسلامی نیز هست. رژیم تهران همواره اینترنت و شبکه‌های اجتماعی را متهم می‌کند که " در خدمت غرب " هستند و این کشورها از آنها برای ترویچ" ارزش‌های" خود در جهان استفاده می‌کند. قطع ارتباطات ایران با اینترنت جهانی حتا به شکلی موقت برآورده کردن خواست مقامات ایرانی برای مهار " ارزش" هایی است که بر روی این شبکه در گردشند.

اینترنت ملی و ایرانی‌ها

یکی از روزنامه‌نگاران ایرانی به گزارش‌گران بدون مرز در باره اینترنت ملی می‌گوید :" اینترنت ملی در کنار شبکه بین‌المللی اینترنت "خدعه‌ی" تازه رژیم است. "نمی‌دانم چرا باید کاربران ایرانی‌ شبکه ملی اطلاعات یا همان اینترنت ملی را بپذیرند. شبکه ملی اطلاعات، شبکه‌ای است با سرعت بالا اما تنها برای بازدید از سایت‌های رسمی و مجاز در ایران، که در کنار آن اینترنت واقعی با سرعت اتصالی پائین و محتوایی پالایش شده را گذاشته‌اند. رژیم الان بیش از هر زمانی به پول نیاز دارد و فکر نمی‌کنم، فعلا اینترنت را کامل قطع کند، و خود را از امکانی درآمدزا محروم کند. شاید ملاهای حاکم در مورد غنی سازی معقول نباشند، اما برای خالی کردن جیب مردم در این جا بسیار آینده‌نگر هستند."

یک وب‌نگار ایرانی نیز در این باره معتقد است :" رژیم تحت فشار است و نمی‌تواند به شکل کامل اینترنت را قطع کند. اما بازی دوگانه‌ای را با سرعت و هزینه اینترنت آغاز کرده است. آنهایی که می‌خواهند به شبکه بین‌المللی اینترنت دسترسی داشته باشند، باید هزینه بیشتری بپردازند. در عوض برای اینترنت ملی هزینه کم‌تر است و سرعت بیشتر. این رفتار، بکارگیری روش تبعیض‌آمیز "نرم" است برای محروم کردن کاربران از حق خود، بدون تحریک نهادهای بین‌المللی و متهم شدن به قطع اینترنت."

گزارش‌گران بدون مرز یادآور می‌شود جمهوری اسلامی ایران یکی از کشورهای سرکوبگر در عرصه اینترنت است و در فهرست کشورهای "دشمن اینترنت" قرار دارد. هم اکنون در این کشور ٢٤ روزنامه‌نگار و ١٨ وبنگار زندانی در زندان بسر می‌برند.