هدف ایران از گفتگو با ۵+۱ رفع کامل تحریم‌ها و شناسایی حق غنی‌سازی است

معاون سعید جلیلی با اشاره به مذاکرات "آلماتی ۲" گفته که رفع کامل تحریم‌ها باید هدف اصلی گفت‌وگوهای ایران و ۵+۱ باشد.

معاون سعید جلیلی با اشاره به مذاکرات "آلماتی 2" گفت: رفع کامل تحریم‌ها باید هدف اصلی گفت‌وگوهای ایران و 1+5 باشد که می‌تواند بر اساس آمادگی طرف مقابل این هدف گام به گام صورت گیرد.

به گزارش خبرنگار انرژی هسته‌یی خبرگزاری دانشجویان ایران (ایسنا)، علی باقری، عضو تیم مذاکره‌کننده ایران با 1+5 در سخنانی تاکید کرد: امیدواریم 1+5 با پاسخ سازنده، روشن، عملیاتی و واقع‌بینانه وارد عرصه شود و از بحث‌های غیرواقعی که ما را به بن‌بست می‌کشاند جلوگیری کنند.

او ادامه داد: آن‌ها خودشان به این واقعیت رسیدند که ایران و ملت ایران بر روی حقوق هسته‌یی‌اش به طور جدی ایستاده است و رفع تحریم‌ها به طور کامل باید اصل گفت‌وگوها باشد. می‌تواند بر اساس آمادگی طرف مقابل این مساله (رفع کامل تحریم‌ها) به صورت گام به گام انجام شود.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان درباره مذاکرات "آلماتی 2"، تاکید کرد: برای آن‌ها (1+5) گفتیم که به هر حال نتیجه گفت‌وگو چه می‌خواهد باشد؛ این که ایران به طور رسمی فعالیت‌های صلح‌آمیزش را داشته باشد و تحریم‌ها به طور کامل از بین برود. اما در مراحلی که می‌خواهیم به این مساله برسیم آن‌ها موانعی را ایجاد می‌کنند. خواسته‌های ایران چیزی نیستند که آن‌ها بخواهند ردش کنند.

باقری اضافه کرد: آقای جلیلی در دور چهارم روز دوم مذاکرات "آلماتی 2" به طرف مقابل گفت "که باید برای حق غنی‌سازی ایران چارچوبی تعیین کنید که چه موضعی خواهید گرفت. اگر امروز درباره حق غنی‌سازی صحبت نکنید و به یک آینده نامعلوم آن را محول کنید اصلا مذاکرات چه سرنوشتی پیدا خواهد کرد یا درباره تحریم‌ها".

وی خاطرنشان کرد: افق تحریم‌ها باید مشخص شود یعنی این که در گامی که می‌خواهیم برداریم تحریم‌های مورد نظر ما باید برداشته شود نه آن چه آن‌ها پیش خود جمع‌بندی می‌کنند.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در پاسخ به این که نمایندگان 1+5 در مذاکره با ایران از اختیار لازم برای تصمیم‌گیری برخوردار نیستند در حالی که طرف ایرانی تصمیم‌گیر است، گفت: ما قبلا در ژنو 1 و 2 نیز به آن‌ها گفتیم که این سطح نمایندگان 1+5 تصمیم‌گیر نیستند؛ شاید تصمیم‌ساز باشند. این در حالی است که طرف ایرانی تصمیم‌گیر است. در مذاکرات مسکو آقای جلیلی این نکته را به خانم اشتون گفت و او هم پذیرفت که این معضل وجود دارد بنابراین از آن جایی که وارد عرصه مذاکرات جدی می‌شویم آن‌ها باید برای این مساله فکری کنند که بتوانند در این مذاکرات تصمیم‌گیری هم داشته باشند.

باقری در پاسخ به این که آن‌ها علاوه بر اعتمادسازی ایران، مساله نگرانی از فعالیت‌های هسته‌یی را مطرح می‌کنند، خاطرنشان کرد: این دو مقوله از هم جدا هستند. آن‌ها برای رسیدن به اهداف‌شان این دو را با هم یکی می‌کنند در حالی که اعتمادسازی یک بحث سیاسی است که دو طرف باید بر اساس حقوق برابر با هم مذاکره کنند اما رفع نگرانی در بحث هسته‌یی ما اصلا موضوعیت ندارد. ایران عضو ان‌.پی‌.تی است و بازرسان آژانس و دوربین‌های آن‌ها فعالیت‌های ما را رصد می‌کنند و آژانس بارها اعلام کرده که فعالیت‌های هسته‌یی ایران صلح‌آمیز است.

وی اضافه کرد: حتی 16 نهاد اطلاعاتی آمریکا هم اخیرا اعلام کردند که با توجه به حضور آژانس در ایران از انحراف برنامه هسته‌یی ایران به سمت سلاح نگرانی ندارند و اگر قرار باشد انحرافی صورت گیرد آن‌ها می‌فهمند و از آن مطلع می‌شوند، بنابراین هیچ نگرانی از این بابت وجود ندارد. نگرانی برای کشوری است که بازرسان آژانس در آن حضور نداشته باشند و یا عضو ان‌.پی‌.تی نباشد.

معاون مذاکره‌کننده ارشد ایران با 1+5، گفت: بر همین اساس آقای جلیلی در "آلماتی 2" اظهار کرد که اعتمادسازی یک جاده دو طرفه است و هر چقدر آن‌ها جلو بیایند ما هم همان مقدار جلو می‌آییم اما در بحث نگرانی‌ها از انحراف برنامه هسته‌یی ایران به سمت سلاح جای بحث نداریم.

باقری در پاسخ به این که آیا زمان مشخصی برای گفت‌وگوهای بعدی و یا گفت‌وگوهای کارشناسی در "آلماتی 2" مشخص شد و یا بر روی آن بحث شد؟ اظهار کرد: در این نشست به آن‌ها اعلام کردیم که حاضریم در سطوح مختلف گفت‌وگو کنیم تا توافق را تسهیل کنیم. جلیلی پیشنهاد برگزاری نشست کارشناسی داد و گفت که دیدگاه‌های ما درباره مابه‌ازاها در عرصه رفع تحریم‌ها ممکن است ابهاماتی ایجاد کند که حاضریم نشست کارشناسی برگزار کرده و کارشناسان‌مان درباره آن‌ها توضیح دهند. آن‌ها گفتند اصل نشست کارشناسی خوب است اما باید در عرصه سیاسی تصمیم بگیریم که به چه نحو وارد عرصه چانه‌زنی درباره مابه‌ازاها شویم و جلیلی گفت که عرصه سیاسی همین جاست و حاضریم همین الان بحث کنیم که آن‌ها کمی جا خوردند و انتظار نداشتند که ما این آمادگی را داشته باشیم. بعد از اتمام جلسه نیز بنده با خانم اشمید (معاون اشتون) صحبت کردم و گفتم حاضریم نشست کارشناسی قبل از جلسه سیاسی بعدی داشته باشیم با این حال خانم اشتون گفت که باید با وزیران خارجه شش کشور صحبت کند و تصمیم‌گیری درباره پیشنهاد ما را و زمان گفت‌وگوهای بعدی را به پس از مشورت با وزیران شش کشور موکول کرد.

او در پاسخ به این که افکار عمومی انتظار دارد که مذاکرات به یک نتیجه برسد و حداقل زمان و مکان مذاکرات بعدی مشخص شود اما این اتفاق در "آلماتی 2" نیفتاد، گفت: دلیل اصلی این مساله نبود اختیارات لازم برای تصمیم‌گیری در طرف‌های 1+5 بود. آن‌ها آمده بودند پیشنهاد تعدیل شده‌شان را به یک نتیجه برسانند. وقتی با استدلال و منطق ما روبه‌رو شدند به مشکل بر خوردند چرا که از یک طرف نمی‌توانستند جلسه را بر هم بزنند و از طرفی می‌دیدند که اگر بخواهند وارد بحث جدی شوند اختیارات لازم را ندارند؛ بنابراین آن‌ها خودشان درخواست کردند که برای جمع‌بندی و مشورت با پایتخت‌های‌شان نیاز دارند و جلیلی هم پذیرفت. آن‌ها می‌گفتند که شاید شما هم نیاز داشته باشید مشورت کنید که جلیلی گفت خیر، ما استدلال و منطق‌مان روشن است.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان درباره اختلاف‌های بین 1+5، خاطرنشان کرد: اختلاف‌نظر بین این گروه یک واقعیت است و نمی‌توان منکر آن شد. آن‌ها در گفت‌و‌گوهای دوجانبه سعی دارند به ما بقبولانند که متحد هستند.

باقری با اشاره به یک نشست کارشناسی از سوی یکی از نهادهای آمریکایی قبل از "آلماتی 2"، اظهار کرد: خاویر سولانا، مسوول سیاست خارجی پیشین اتحادیه اروپا و مسوول گفت‌وگوهای 1+5 با ایران در آن نشست تاکید می‌کند که 1+5 اگر تا امروز بر پا مانده است در حد یک معجزه است چرا که آن‌ها فقط در بحث هسته‌یی با هم اختلاف ندارند بلکه در مسائل دیگر از جمله سوریه اختلاف‌نظر دارند بنابراین طبیعی است که این اختلاف دیدگاه وجود داشته باشد و از سویی تلاش کنند که نشان دهند اختلافی در کار نیست.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان در ادامه به بررسی گفت‌وگوهای گذشته ایران با 1+5 و سه کشور اروپایی پرداخت و افزود: ما در عرصه هسته‌یی با سه مقوله مباحث سیاسی، فنی و حقوقی سر کار داریم. موقعی در عرصه فنی با پذیرش برخی از محدودیت‌ها از سوی سه کشور اروپایی در عمل ابزار فنی را از دست دادیم و خود را خلع سلاح کردیم که بخشی از آن تعلیق بود و آن‌ها در انتهای آن مقطع گفتند که همه چیز را باید تخریب کنید و با پررویی گفتند برای دانشمندان و کارشناسان هسته‌یی‌تان داخل ایران کار پیدا می‌کنیم. هم‌چنین در عرصه حقوقی با پذیرش برخی محدودیت‌ها ناخودآگاه به دست غربی‌ها ابزاری دادیم که از آن به عنوان یک وسیله علیه‌مان استفاده کردند. چرا پرونده ایران به شورای امنیت ارجاع شد؟ آن‌ها با این استدلال که ما تعلیق را شکستیم در حالی که پذیرش تعلیق داوطلبانه بود، ما را به شورای امنیت ارجاع دادند چرا که به هر حال ما این مساله را پذیرفته بودیم و لغو آن‌ از نظر آن‌ها امر خلاف بود.

باقری ادامه داد:‌ در عرصه سیاسی هم تقریبا چنین وضعی داشتیم و با صلابت لازم در گفت‌وگوها ظاهر نمی‌شدیم چرا که در عرصه فنی و حقوقی دست‌مان خالی بود. در یکی از ادوار گفت‌وگوها با سه کشور اروپایی، طرف غربی درباره متنی که بر روی آن صحبت می‌کرده است، متن را به سمت طرف ایرانی پرت می‌کند و می‌گوید اگر درباره این‌ها (محتوای متن) صحبت می‌کنید. ما حاضر نیستیم یک ویلگول آن را عوض کنیم. در حالی که امروز ما در گفت‌وگوها وارد عرصه دیگری شده‌ایم. ما در این مقطع دستاورد زیادی را در عرصه حقوقی، فنی و سیاسی داشتیم. ما چرخه سوخت را به طور کامل داریم و دستاوردهای هسته‌یی را مردم لمس می‌کنند و هم‌چنین تاکید داریم که در روند گفت‌وگوها، حقوق‌مان در چارچوب ان‌.پی.‌تی و آژانس باید استیفا شود، در عین حال که به تکالیف خود هم پایبندیم.

وی گفت: غربی‌ها در مقطع اخیر وقتی با ما وارد گفت‌وگو شدند با همان ذهنیت قبل وارد شدند. در هر نشست ایده و متن مورد نظرشان را روی میز می‌گذاشتند و با ما صحبت می‌کردند که اگر آن را پذیرفتیم که هیچ، اگر نه اقدام دیگری انجام می‌دهند و آن روند را مسدود می‌کنند و بعد هم می‌گویند که مذاکرات شکست خورده و مقصر ایران است چون آن چیزی که آن‌ها می‌خواستند را ما نپذیرفتیم.

این عضو تیم‌ مذاکره‌کننده ایران با 1+5 با اشاره به مذاکرات "استانبول 1"، تصریح کرد: در "استانبول 1" وقتی مذاکرات تمام شد اشتون مصاحبه کرد و گفت آنچه مدنظرمان بود محقق نشد و ناامید شدیم و بعضا می‌دیدم که برخی‌ها هم می‌گفتند مذاکرات خوب نبوده است. اما ما در پاسخ می‌گفتیم که اگر مذاکرات موجب نشده که ما به سمت دستیابی به حقوق‌مان حرکت کنیم این امر غلطی است. آن‌ها در "استانبول 1" به ما گفتند که هر وقت شما پیشنهاد ما را پذیرفتید، درهای اتاق ما باز است و تلفن‌های‌مان هم همین‌طور. تماس بگیرید و با هم صحبت کنیم و جلیلی هم گفت که هر وقت درباره حقوق مردم ما به جمع‌بندی رسیدید که آن را به رسمیت بشناسید و دشمنی‌ها با محوریت تحریم‌ها را کنار گذاشتید، تلفن‌های ما هم باز است، می‌توانید تماس بگیرید و این‌طوری بود که "استانبول 1" تمام شد.

باقری ادامه داد: چهار ماه و نیم بعد اشتون نامه‌ای به جلیلی نوشت که 1+5 حقوق هسته‌یی ایران برای داشتن فعالیت‌های صلح‌آمیز هسته‌یی را در چارچوب ان‌.پی‌.تی می‌پذیرد و این را در دو نامه بعدی‌اش تکرار کرد.

او تاکید کرد: ما سعی کردیم در مذاکرات با 1+5، آن‌ها را از رویه‌ای که قبلا به آن عادت کرده بودند باز گردانیم و برای این کار مشکلات زیادی را پشت سر گذاشتیم از این رو "استانبول 1" نقطه عطف بود که دیدند ایران بر سر حقوقش نه تنها معامله نمی‌کند بلکه به سادگی حاضر به مذاکره هم نیست.

معاون جلیلی با اشاره به مذاکرات بغداد، تصریح کرد: در بغداد طرف مقابل پیشنهادی را مطرح کرد که البته همان چارچوب پیشنهاد "استانبول 1" بود اما به خاطر تغییر شرایط که به طور عمده از سوی ایران به لحاظ فنی و میدانی صورت گرفته بود و ایران به غنی‌سازی 20 درصد و تولید صفحه سوخت رسیده بود با رویکردی دیگر وارد شدند و کمی پیشنهادات‌شان را تغییر دادند و هم‌چنین در پیشنهادات‌شان گفتند یکسری اقدامات را آن‌ها نیز انجام می‌دهند اما این اقدامات در چارچوب همکاری‌های هسته‌یی بود مثل فروش رادیودارو و یا همکاری در ساخت راکتور آب سبک. در فاصله بین بغداد و مذاکرات مسکو آن‌ها تلاش کردند پیشنهادات‌شان را به ما بقبولانند و در مقابل ما هم پیشنهاد پنج محوری را مطرح کردیم و سوالات جدی پس از آن برای‌شان مطرح شد که در نشست کارشناسی در استانبول به آن پاسخ دادیم.

این عضو تیم‌ مذاکره‌کننده ایران با طرح این سوال که چرا بعد از مسکو مذاکرات 9 ماه متوقف شد و طرف مقابل پیشنهادی "تجدیدنظر شده" به ایران ارائه کرد؟ گفت: "آلماتی 1" در تاریخ مذاکرات نقطه عطف بود چرا که برای اولین‌بار آن‌ها متنی را ارائه کرده بودند که تغییراتی در آن اعمال شده بود. از گفت‌وگوهای تهران و بیانیه سعدآباد تا امروز امکان نداشت که آن‌ها متن‌شان را تغییر دهند چرا که می‌گفتند متن پیشنهاد، خروجی مذاکرات است و نکته مهم دیگر این است که تعدیل‌ها در متن پیشنهاد 1+5 زمانی انجام شد که آن‌ها ملت ایران را برای 9 ماه تحت فشار شدید تحریم‌ها قرار داده بودند. تشدید تحریم‌های مالی و بانکی در این 9 ماه صورت گرفت و طبیعی بود که اگر قرار باشد تعدیلی صورت گیرد باید از طرف کسی باشد که فشار به او وارد می‌شود در حالی که برعکس شد.

باقری گفت: آن‌ها فشارهای اقتصادی را برای رسیدن به دو هدف علیه ما انجام دادند؛ اول این که می‌خواستند در محاسبات رهبران ایران درباره موضوع‌های راهبردی از جمله موضوع هسته‌یی تغییر صورت گیرد و دوم این که مردم ایران را فلج کنند اما به اذعان خودشان و گزارش‌های سالانه 2013 آمریکا، در رسیدن به این دو هدف ناکام ماندند و همین باعث شد پیشنهاد تجدیدنظر شده‌ای را ارائه کنند که به لحاظ شکلی و محتوایی تغییراتی در آن صورت گرفته بود با این حال این تغییرات در "آلماتی 1" باعث نشد که دو طرف به توافق برسند.

وی با اشاره به پیشنهادهای تجدیدنظر شده 1+5 در "آلماتی 1"، تصریح کرد: آن‌ها در پیشنهادهای‌شان درباره اقداماتی که باید در مقابل ایران انجام دهند تغییراتی را داده بودند و هم درباره کارهایی که به عنوان مابه‌ازا باید انجام دهند و برای انجام این امور هم یک مقطع زمانی تعیین کرده بودند. بر این اساس در "آلماتی 1" در پیشنهاد آن‌ها، 1+5 در مطالباتش از ایران، مابه‌ازاهایی که در برابر انجام مطالبات صورت می‌گیرد و بازه زمانی تغییراتی داده بود.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: در "آلماتی 1" به صراحت گفتیم که پیشنهادات‌تان را رد نمی‌کنیم و قابل بررسی است و با این واکنش طرف مقابل ترغیب شد که در روند گفت‌وگوهای خود جدی باشد. بعد از "آلماتی 1"، کارشناسان ما و طرف مقابل در استانبول بیش از 10 ساعت با هم گفت‌وگو کردند و ایران اشکال‌ها، ابهام‌ها و نقایص پیشنهاد طرف مقابل را تبیین کرد و دیدگاه‌هایش را هم نیز توضیح داد. در این نشست بر دو سه نکته تاکید شد؛ اول این که اگر می‌خواهید به توافق برسیم پیشنهاد‌های‌تان را غنی کنید، دوم این که اگر می‌خواهید توافقی صورت گیرد ما آماده هستیم اما این سطح توافق بستگی به آمادگی آن‌ها هم دارد و سوم اگر می‌خواهید توافق محدود باشد ما هم در آن چارچوب توافق می‌کنیم و مابه‌ازای متناسبش را تعریف می‌کنیم اما اگر می‌خواهید توافق کلی باشد در آن صورت باید کیف تحریم‌های‌تان را به طور کامل با خود به آلماتی بیاورید.

باقری خاطرنشان کرد: در "آلماتی 2" به نظر من از یک جهت نقطه عطف جدی صورت گرفت. این که طرف مقابل دید چاره‌ای جز وارد شدن به مذاکره جدی با ایران ندارد و این که صرف گذاشتن یک پیشنهاد روی میز نمی‌تواند چیزی را حل کند هر چند که در روز اول مذاکرات "آلماتی 2" تلاش کردند این کار را انجام دهند اما طرف ایرانی با منطق روشن و متکی بر مبنای حقوقی وارد شد و گفت که برخی از محورهای پیشنهادی آن‌ها را می‌پذیرد اما مشروط به این که مابه‌ازارهای متناسب با آن را ارائه کنند. طرف مقابل گفت که نظر ما این است که همه آن‌ها با هم دیده شده و پذیرفته شود. ما به آن‌ها گفتیم که برخی از پیشنهادات شما اشکالات فنی دارد و برخی هم مغایر و ناقض و مخدوش کردن حقوق ماست که اصلا وارد بحث درباره آن‌ها نمی‌شویم. اگر می‌خواهید به طور کلی مساله حل شود آمادگی داریم اما شرطش این است که شما (1+5) درباره حق غنی‌سازی ما گام جدی و روشن بردارید.

وی در پاسخ به این که منظور شما این است که آنها باید بنویسند روی کاغذ و یا اعتراف کنند که حق غنی‌سازی ایران را به رسمیت می‌شناسند، مگر ایران طبق ان‌.پی‌.تی چنین حقی ندارد؟ گفت: ما این حق را از 1+5 یا کس دیگری نمی‌خواهیم بگیریم و نگرفتیم. این حق را در چارچوب ان‌.پی‌.تی و آژانس داریم که غنی‌سازی از جمله این حقوق است اما غربی‌ها در این سال‌ها برای این که حق ما تثبیت شود مانع‌تراشی کردند و بعد می‌گویند بیاییم مذاکره کنیم، خب ما هم استقبال می‌کنیم چرا که منطق داریم و می‌خواهیم در این مسیر حق‌مان تثبیت شود. اگر خیال‌پردازی می‌کنند که این حق در این مسیر مخدوش می‌شود و یا از بین می‌رود امکان‌پذیر نیست. جلیلی در مذاکرات تبیین کرد که اگر حق‌ غنی‌سازی را به رسمیت بشناسید و تحریم‌ها را رفع کنید این مساله (هسته‌یی) قابل حل است و به فرمایشات مقام معظم رهبری در نوروز سال 92 در مشهد مقدس اشاره کردند که اگر غربی‌ها می‌خواهند این مساله حل شود راه‌حل آسان، سریع و در دسترس است اما آن‌ها نمی‌خواستند که وارد چنین مسیری شوند. ما گفتیم در این مساله هر چقدر که شما پیش بیایید ما هم جلو می‌آییم. جلیلی گفت که چند محور از پیشنهاد شما (1+5) را انتخاب کردیم و می‌گوییم قابل انجام است به شرط این که مابه‌ازای متناسب آن را ارائه کنند چون می‌خواهیم به یک توافق برسیم.

معاون دبیر شورای عالی امنیت ملی کشورمان ادامه داد: جلیلی به آن‌ها گفت که دو گزینه داریم؛ اول این که بر چند محوری که پیشنهاد آن‌ها بوده است و ارائه مابه‌ازای متناسب اتفاق‌نظر کنیم هر چند که این حرکت به نظر آن‌ها کوچک و اندک باشد و دوم این که اساسا حرکتی صورت نگیرد. با این حال نظر ایران این است که حرکت ولو کوچک، صورت گیرد.

باقری خاطرنشان کرد: برخلاف اظهارات وزیر خارجه آمریکا، توپ در زمین 1+5 است. ما چارچوبی که می‌توانست دو طرف را به توافق برساند ارائه کردیم و در آن چارچوب محورهای مورد پیشنهاد آن‌ها هم قرار دارد اما با این نکته که آن‌ها باید مابه‌ازای متناسبش را که منجر به رفع تحریم‌های موثر شود ارائه کنند.

وی در پایان این مصاحبه که با بخش گفت‌وگوی ویژه خبری شبکه 2 سیما انجام می‌شد، درباره نشست "آلماتی 2"، تاکید کرد: در "آلماتی2"، ایران طرف مقابل را وادار کرد تا وارد عرصه گفت‌وگو و مذاکره شود و از این منظر این گفت‌وگوها یک نقطه عطف بود. در "آلماتی 2"، 1+5 وارد عرصه چانه‌زنی شد.