تاپ لس؛ گزارش اشپيگل در باره گلشيفته فراهانی

گلشيفته به مدل‌هايی شبيه است که اهل مطالعه است. بر خلاف هنرپيشه‌های آلمانی يا آمريکايی او در مورد يوگا و انجمن حمايت از حيوانات صحبت نمی‌کند. او همچون يک حامی حقوق بشر که چيزی برای از دست دادن ندارد فصيح و پرشور و سليس و روان انگليسی حرف می‌زند

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

ويژه خبرنامه گويا
برگردان از منده

گلشيفته به عنوان هنرپيشه ای که در راه جهانی شدن گام بر می دارد
او تنها در يک کشور اجازه کار ندارد؛ ميهنش ايران

شماره ۴۲ سال ۲۰۱۳ مجله ی اشپيگل٬ گزارشی در مورد گلشيفته ی فراهانی با عنوان «تاپ لس» منتشر کرده است. در بالای صفحه٬ عکس زيبايی از گلشيفته در حالی که روبنده ی افغانی در دست دارد ديده می شود.
منده

هر کاری که گلشيفته به عنوان هنرمند انجام بدهد می تواند سياسی شود. هر سخنی که بر زبان جاری کند. هرعملی که انجام دهد. هر چه بازی کند. با اين آری- با آن نه- با روسری يا بدون روسری.

پر بيراه نيست اگر بگوئيم در تهران تندروها مصاحبه گلشيفته فراهانی با مجله اشپيگل آن هم درکافه هتل آمور پاريس که يک زمانی فاحشه خانه بوده است، تحريک کننده تلقی کنند.

برای گلشيفته فراهانی آزادی بدين معنی است که او ديگر نبايد مدام به اين فکر کند که از طرف پاسدارها مورد قضاوت قرار می گيرد.

گلشيفته ۳۰ ساله معروفترين بازيگر ايران است. درغرب به واسطه بازی در کنار لئوناردو دی کاپريو شناخته شد.

و به همين خاطر مورد خشم و غضب حکومت ايران قرار گرفت. او از ۴ سال پيش در پاريس چند خيابان دورتر از هتل آمور که برای توريستها و اهالی پاريس ميعادگاه است، درتبعيد زندگی می کند. گلشيفته جزو مشتريهای دائم تريای هتل آمور است.

او می گويد: " من نمی خواهم يک چهره سياسی باشم و اميدوارم که تا کنون به يک چهره سياسی تبديل نشده باشم."

او از بازجويی های اداره اطلاعات در تهران و همين طور از واکنشهای وزارت امور خارجه در واشينگتن به نقشهای او سخن ميگويد.

او از پيشرفت در کارش که به‌ واسطه آن دور دنيا را گشته است می گويد. نيويورک، برلين، ونيز، مراکش،...

به غير از تهران زادگاه والدينش که برای او بسيار خطرناک است.

گلشيفته به مدلهايی شبيه است که اهل مطالعه است. بر خلاف هنرپيشه های آلمانی يا آمريکايی او در مورد يوگا و انجمن حمايت از حيوانات صحبت نمی کند.او همچون يک حامی حقوق بشر که چيزی برای از دست دادن ندارد فصيح و پر شور و سليس و روان انگليسی حرف می زند.

برای گلشيفته روسری يک وسيله کار است که گاهی از آن به عنوان پوشش جلوی دوربين استفاده می کند. بطور مثال در فيلم "سنگ صبور" که هم اکنون در سينماهای آلمان اکران می شود. اين فيلم روايتی از افغانستان است. قهرمان داستان يک زن است. اين فيلم يک مانيفيست است با تصاوير جذاب و ديدنی.

گلشيفته نقش يک مادر با دو بچه را بازی می کند که پرستار همسر بيمارش نيز هست. همسرش که بسيار از خود او مسن تر است در بستر بيماری است با لوله ای حاوی مايع خوراکی در دهان که از يک سرم چکه می کند، تغذيه می شود. هر چند او بيهوش است، ولی چشمانش باز است و مات و مبهوت دور دست را نگاه می کند. گلوله ای به پشت او اصابت کرده و در جلوی خانه آنها دائم صدای شليک توپ و تفنگ به گوش می رسد.

"آيا صدای من را می شنوی"
زن از همسرش می پرسد ولی پاسخی دريافت نمی کند.

"دعا و نيايش برای من کافی است"
و او در ادامه از خودش حرف می زند، و از همسرش و از ازدواجی حرف می زند، که او در سن ۱۷ سالگی تجربه کرده است.

در مورد رازهايش، آمال و آرزويش و حتی سکس حرف می زند. از موضوعاتی سخن به زبان می آورد که در روابط عادی زناشوئی صحبت در مورد آن معمول نيست، حتی در غرب.

يک مرد لال و يک زن پر حرف به گمان انسانهای با تجربه در غرب می تواند ترکيب يک زوج خوشبخت باشد. حتی می تواند دست مايه طنز نيز باشد.

اما در افغانستان اگر زنی دهان بگشايد به قيمت جانش تمام می شود.

عتيق رحيمی (نويسنده) کارگردان سنگ صبور متولد کابل است و هم اکنون ساکن پاريس می باشد. او در سال ۲۰۰۸ موفق به دريافت معتبرترين جايزه ادبی فرانسه -گنکور- به خاطر رمان سنگ صبور شد.

عتيق رحيمی در مورد نقش گلشيفته‌ در فيلم سنگ صبور می گويد "در ابتدا زيبايی گلشيفته برای من نگران کننده بود."نگرانی از اين لحاظ که قصه فيلم تحت الشعاع زيبايی گلشيفته قرار گيرد. در اين رابطه گلشيفته می گويد: "اين حتما يک شوخی است. لابد او نمی تو‌اند من را يک زن تصور کند. اين دردآور است."

او هميشه يک سرکش سنت شکن بود. زمانی که او دانش آموز بود به علت سرد بودن کلاسهای درس يک حرکت اعتراضی را در مدرسه سازماندهی و رهبری کرد. در سن ۱۶ سالگی موهايش را مثل پسرها کوتاه کرد، تا بتواند در خيابانهای تهران دوچرخه سواری کند.

خانواده گشيفته همگی هنرمند هستند. پدرش بهزاد فراهانی (بازيگر) مديريت يک تئاتر رابه عهده دارد.
مادر، خواهر، برادر گلشيفته همگی در کار بازيگری يا کارگردانی هستند.

در اين رابطه درحالی که می خندد می گويد: " تنها شغلی که نمی توانستم انتخاب کنم هنرپيشگی بود."
او تصميم داشت نوازنده پيانو بشود. به همين خاطر به هنرستان هنرهای زيبا رفت و آثارموتزارت، شوبرت، باخ پرلود و فوگ را نواخته است.

او يک سال تمام آلمانی ياد گرفت تا خود را برای تحصيل در وين آماده کند. کمی پيش از عزيمت به وين به پدر و مادرش اعلام می کند برای زندگيش تصميم ديگری گرفته است.

زمانی که او ۱۶ ساله بود علی رغم مخالفت پدرش ايفای نقش در يک فيلم را می پذيرد. در سن ۲۰ سالگی ازدواج می کند. يکی پس از ديگری فيلمهای مختلفی را بازی می کند.

بعضی از فيلمهای او اجازه اکران پيدا نمی کند ولی در عوض دی وی دی های آن فيلم ها در بازار سياه به وفور يافت می شد، و اين فيلمها در فستيوالهای بين المللی بيش از پيش محبوب می شد.

فيلمی که زندگی گلشيفته را دگرگون کرد، فيلم "مجموعه دروغ ها" بود. يک فيلم جذاب هاليوودی که بريت ريدلی اسکات کارگردان آن بود و نقش اول مرد به عهده لئوناردو دی کاپريو و راسل کرو بود. ريدلی اسکات برای نقش مکمل زن در خاورميانه بدنبال بازيگری می گشت که بتواند نقش پرستاری را بازی کند که با مامور سيا رابطه عاشقانه ای پيدا می کند. چند هفته بعد مقامات ايرانی بصورت شگفت انگيزی همکاری کردند و گلشيفته برای بستن قرار داد به لس آنجلس پرواز کرد.

گلشيفته نخستين بازيگری بود که از انقلاب سال ۱۳۵۷ و بعد از جريان گروگان گيری در سفارت آمريکا برای ايفای نقش در يک فيلم هاليوودی دعوت به همکاری می شد. اين موردی بود که مديران وارنر بروس را دچار سردرگمی کرده بود. به خاطڕ تحريمها هر گونه همکاری با ايران ممنوع بود. ريدلی اسکات از گلشيفته حمايت کرد و همچنين وزارت امور خارجه را در جريان اين همکاری گذاشتند.

دست آخر اين توافق حاصل شد که نمايندگی وارنر در لندن با گلشيفته قرارداد را منعقد کند. فيلم در مراکش فيلم برداری شد. در صحنه ای از فيلم گلشيفته بدون حجاب در کنار لئوناردو لب ساحل نشسته است و تمامی آداب سنتی و مذهبی را فراموش می کند و دست دی کاپريو را نوازش می کند.اين روال در فيلم تکرار نمی شود و گلشيفته در فيلم با روسری يا کلاه مخصوص پرستاری ديده می شود. البته در فيلم تبليغاتی گلشيفته را بدون روسری چند ثانيه نشان می دهند.

همين برای ماموران امنيتی درايران کافی بود که بخواهند او را متهم و برايش پرونده سازی کنند.
بعد از اين وقايع گلشيفته می خواست به لندن پرواز کند. اين بار برای بستن قرارداد و بازی در يکی از محصولات ديزنی جالب اينکه اين فيلم شاهزاده ای از ايران نام داشت.

ولی گذرنامه گلشيفته را در فرودگاه ضبط می کنند به دليل اينکه در دادگاه يک پرونده قضايی دارد. اين سر آغاز کابوسی هولناک بود. گلشيفته در ادامه می گويد که بارها برای بازجويی و بازخواست به دادگاه و اداره اطلاعات احضار می شد.

او با شيطان بزرگ چه کار دارد؟

آيا فيلم مجموعه دروغها يک فيلم تبليغاتی برای سيا است؟

اين اتهام که او امنيت ملی را خدشه دار کرده است هنوز مسجل نبود.

گلشيفته توضيح می دهد اين می تواند دليلی باشد که‌ تو را حلق آويز بکنند. او هر موقع که برای بازجويی احضار می شد دو تا لباس زير می پوشيد. " اين کار را برای اين انجام می دادم که اگر من را از همان جا به زندان منتقل می کردند، لااقل لباس زير تميز داشته باشم."در طول زمانی که گلشيفته در اداره اطلاعات بازجويی می شد همسرش (همسر سابق) جلوی ساختمان منتظر گلشيفته می ماند تا مطمئن شود که او بيرون می آيد.

در لندن فيلم برداری بدون گلشيفته انجام شد. گلشيفته به توصيه يکی از مقامات رژيم به دادگاه شکايت کرد. با اين دادخواست که ازآنجا که نقش او به يک بازيگر اسرائيلی داده شده است ايران متضرر شده است. در اصل نقش مذکور به يک هنرپيشه انگليسی بنام گما آرترتون داده شد.

بازجويی ها ۷ ماه طول کشيد. در همين اثنا گلشيفته در فيلم "درباره الی" به کارگردانی اصغر فرهادی به ايفای نقش می پردازد. اصغر فرهادی در سال ۲۰۱۲ به خاطر فيلم "جدايی نادر از سيمين" موفق به دريافت جايزه اسکار شد. وزارت ارشاد به تهيه کننده دستور داده بود که به گلشيفته اين نقش داده نشود ولی با اين وجود گلشيفته اين نقش را بازی کرد. فيلم "درباره الی" جايزه خرس نقره ای برليناله را دريافت کرد.

گلشيفته همچنان که لبخندی تصنعی برلبانش بود روی فرش قرمز راه می رفت، چون يک قاضی مهربان از روی دلسوزی به گلشيفته توصيه کرده بود، هر چه زودتر ايران را ترک کند. از آن زمان گلشيفته تابعيت فرانسه را دارا می باشد. در ضمن زمان اعتبار گذرنامه ايرانيش منقضی شده است. زندگی زناشويی اش از هم پاشيد و در کار پيشرفت چشمگيری داشته است.

گڵشيفته همچنين در فيلم "خورش آلو مرغ" ساخته مرجان ساتراپی که خود او نيز يک تبعيدی است، به ايفای نقش پرداخته است. "سنگ صبور" در مراکش فيلم برداری شد فقط چند صحنه آن در خيابانهای افغانستان دوباره فيلم برداری شد که درآنجا گلشيفته يک برقع بر تن داشت.

گرچه گلشيفته می تواند نقشش را به اختيار انتخاب کند امکان دارد اين يک اتفاق باشد و شايد هم نه که او غالبا در نقش يک زن سرکش در ممالک اسلامی ظاهر می شود.

در کردستان عراق در فيلمی بنام My Sweet Pepper Land که شبيه فيلمهای وسترن است، بازی کرد که در ماه مه در کن معرفی شد. او در little brides نقش کارمند يک موسسه خيريه را بازی می کند که بر عليه ازدواج اجباری در يمن فعاليت می کند.

طبيعتا او پيگير مسائل داخل ايران است. او به انتخاب رئيس جمهور جديد حسن روحانی خوش بين است. ولی ممکن است اين مماشات صرفا يک بازی سياسی باشد.

"شما روسای جمهور پيشين را ملاحظه کنيد. رفسنجانی، خاتمی، احمدی نژاد، روحانی؛ متوجه سياست شل کن سفت کن می شويد قدرت اصلی در دست رهبر (خامنه ای) است."

مقامات ايرانی همه فعاليتهای گلشيفته را به دقت رصد و ثبت می کنند. بعد از آنکه او در يک فيلم تبليغاتی برای سزار (مراسم سينمايی ملی فرانسه) پستان سمت راستش را عريان می کند، مقامات قضائی ايران با‌ پدر و مادر گلشيفته تماس می گيرند، و اعلام می کنند به عنوان مجازات پستانهای گلشيفته را خواهند بريد.

گلشيفته می گويد" من نمی توانم تصور بکنم که در ايران بتوانم زندگی بکنم. آدمی زمانی که يک درخت را از ريشه از خاک جدا کند، اين درخت را مشکل بتوان دوباره همان جا کاشت".

اسلحه قدرتمند او فيلمهايش هستند. هم اکنون او در يکی ديگر از توليدات سينمای آمريکا بنام رزن واتر مشغول به فعاليت است. کارگردان اول اين فيلم جان ستوارت است. او يکی از مهمترين مجريهای تلويزيون ليبرال چپ آمريکا است.

رزن واتر در مورد يک خبرنگار است که زندانی است و شديدا تحت بازجوئی قرار دارد. اين فيلم در مورد ايران است.