نخستین دیدار بارزانی از ترکیه در بیست سال گذشته

رجب طیب نخست‌وزیر ترکیه در شهر کردنشین دیاربکر٬ جایی که عبدالله اوجالان در آن از هواداران خود را به مشارکت در روند صلح فراخواند٬ از مسعود بارزانی، رئیس اقلیم کردستان عراق استقبال کرد. بارزانی این دیدار را "تاریخی" خواند.

مسعود بارزانی٬ رئیس اقلیم کردستان عراق٬ شنبه (۱۶ نوامبر/۲۶ آبان) برای اولین بار در دو دهه‌ی گذشته از ترکیه دیدار کرد. رجب طیب اردوغان٬ نخست‌وزیر ترکیه٬ در دیاربکر که مهم‌ترین شهر کردنشین ترکیه است٬ از آقای بارزانی استقبال کرد.

پیش از این یک منبع نزدیک به دولت ترکیه در گفت‌وگو با خبرگزاری فرانسه انتخاب این محل برای دیدار نخست‌وزیر ترکیه و رئیس کردستان عراق را "اقدامی نمادین" خوانده بود. وی گفته بود: «دولت ترکیه می‌خواهد تعهد خود را به پایان دادن به درگیری‌ قهرآمیز با کردها نشان دهد، هرچند که در حال حاضر وضعیت چندان مطلوب نیست.»

به گزارش رویترز، آقای بارزانی روز گذشته از کردهای کشور ترکیه خواست تا از فرایند صلح با آنکارا حمایت کنند.

دیدار اردوغان و مسعود بارزانی در دیاربکر در جنوب شرقی ترکیه پس از آن انجام می‌شود که چندین ماه تلاش برای صلح عملا در ماه سپتامبر امسال متوقف شد. این دیدار همچنین در میان نگرانی دو طرف از وضعیت سوریه صورت می‌گیرد.

هزاران نفر در دیاربکر برای شنیدن سخنان اردوغان و بارزانی تجمع کردند. آقای بارزانی این دیدار را "تاریخی" خواند و گفت که سخنرانی‌در این شهر تا ۱۵ تا ۲۰ سال گذشته "غیرممکن" بوده است. بخشی از جمعیت گردآمده پرچم‌های سرخ کردستان را تکان می‌دادند.

به گفته آقای بارزانی٬ نخست‌وزیر ترکیه "گام شجاعانه‌ای" به سوی صلح برداشته است. وی تاکید کرد که از "برادران" ترک و کرد می‌خواهد که از فرایند صلح حمایت کنند.

گفته می‌شود کردها بزرگ‌ترین گروه اقلیت بدون سرزمین هستند. حدود ۳۰ میلیون کرد در بخش‌هایی از ترکیه٬ ایران٬ سوریه و عراق ساکن‌اند.

آقای اردوغان نیز این دیدار آقای بارزانی را نقطه اوج تلاش‌هایی خواند که برای پایان گرفتن سه دهه تقابل میان دولت ترکیه و حزب کارگران کردستان (پ.‌ک.‌ک) در جریان است. این رویارویی ده‌ها ساله تا کنون به کشته شدن ۴۰ هزار نفر انجامیده است.

اما تلاش‌ها برای برقراری صلح با پ.‌ک.‌ک در یک سال و نیم تا دو سال گذشته و با زبانه کشیدن آتش جنگ در سوریه که قدرت بیش‌تری به کردهای سوریه برای دنبال کردن طرح سرزمین مستقل خود داده، از فوریت برخوردار شده است.

حمله پ.‌ک.‌ک به یک کاروان نظامی در آستانه دیدار بارزانی

در آستانه دیدار آقای بارزانی از دیاربکر٬ پلیس ترکیه اعلام کرد که شبه‌نظامیان کرد در نزدیکی مرز سوریه به یک کاروان نظامی آتش گشوده‌اند و زیر حملات خمپاره گرفتند. این جدی‌ترین نقض آتش‌بس از زمان انعقاد آن در هشت ماه پیش است.

آقای اردوغان در این باره گفت که خمپاره‌ها علیه صلح شلیک شدند. وی گفت: «ما چنین اجازه‌ای نخواهیم داد.» او در این سخنرانی برای اولین بار از لفظ "کردستان عراق" استفاده کرد.

او گفت که شک نداشته باشید که ما روزی را می‌بینیم که جنگجوهای پ.‌‌ک‌.‌ک از کوه‌ها به زیر می‌آیند و زندان‌ها خالی می‌شوند. او در هنگام ادای این جملات به کوهستان شمال عراق که گفته می‌شود پایگاه‌های پ.‌ک.‌ک در آن قرار دارد اشاره کرد.

با این‌همه دیدار مسعود بارزانی در شهر دیاربکر انجام شد که هشت ماه پیش در آن پیام نوروزی عبدالله اوجالان، رهبر زندانی حزب پ.ک.ک. در برابر صدها هزار نفر قرائت شد.

اوجالان در آن پیام خاطرنشان کرده بود: «وقت آن فرا رسیده که سلاح‌ها خاموش شوند.» او در این پیام تأکید کرده بود: «من اعلام این موضوع را پایانی برای مبارزه نمی‌دانم بلکه آغازی است برای یک مرحله نوین مبارزه. اکنون زمان آن فرا رسیده است که سلاح‌ها خاموش شده و اندیشه‌ها و افکار ما به سخن درآیند.»

تلاش‌ها برای برقراری صلح از ماه مارس (اسفند) با صدور اعلامیه آتش‌بس آغاز شد. حزب پ.‌ک.‌ک در مقابل پیشنهاد آتش‌بس، خواستار اجرای اصلاحات سیاسی با هدف افزایش حقوق سیاسی و فرهنگی کردها شده است. اما پ.‌ک.‌ک ماه گذشته اعلام کرد که انتظارات پیش‌بینی شده از اصلاحات هنوز برآورده نشده است.

"مسئله کردها" از زمان تدوین قانون اساسی ترکیه مدرن در سال ۱۹۲۳ به معضلی جدی برای دولت ترکیه تبدیل شده است. قانونی اساسی این کشور حقوق کردها را به عنوان یک اقلیت قومی به رسمیت نمی‌شناسد.