ادامه سانسور وب‌سايت‌ها در ایران به روش‌های سابق

کمپین بین المللی حقوق بشر در ایران ـ شناسايی هويت کاربران اينترنت کامی جدی در جهت نقض حريم خصوصی کاربران است و اين خطر را دربر دارد که اطلاعات شخصی کاربران و ريز فعاليت‌های آنها در اينترنت در دسترس نهادهای امنيتی و حکومتی قرار گيرد.

به رغم ادعای مقامات دولتی مبنی بر فيلتر هوشمند شبکه‌های اجتماعی که به موجب آن محتوای وب‌سايتی براساس معيارهای فيلرينگ حذف می‌شود، بررسی‌های کمپين نشان می‌دهد که بر خلاف ادعاهای مطرح شده، فيلتر کردن شبکه‌های اجتماعی همچنان با روش‌هايی که در گذشته به کار گرفته شده همچون مسدود کردن نشانی و آی.پی اعمال می شود. بررسی های کمپين همچنان نشان می دهد که دستگاه های ذيربط فيلترينگ، فاقد توانايی فنی برای اعمال فيلترينگ براساس شناسايی محتوای يک وب سايت و يا شبکه اجتماعی را دارند.

با اين وجود عليرغم ناتوانی فنی برای فيلترينگ هوشمند محتوای اينترنتی، دستگاه های ذيربط در تلاش هستند تا با اقداماتی همچون ارائه «شماره اينترنت» برای کاربران ايرانی، قادر شوند به شناسايی کاربران بپردازند و از اين طريق به کنترل محتوای توليد و بازنشر شده توسط آنها اقدام کنند. اگر چه اين اقدام همچنان با ادعای فيلتر کردن هوشمند محتوای وب سايت ها فاصله زيادی دارد، اما گام ديگری برای محدود کردن آزادی دسترسی مخاطبان به اينترنت به شمار می رود.

بر اساس گزارش وب سايت آی‌تی‌ آناليز که با هدف جمع آوری مطالب فن آوری اطلاعات ايران و ارائه آخرين آخبار و تحليل های اين عرصه فعاليت می کند، به زودی کاربران اينترنت ايرانی هر کدام يک شماره اينترنت می‌گيرند، به اين ترتيب کاربر با يک تابلو و هويت مشخص از اينترنت استفاده می کند و همانطور که شماره تلفن و موبايل به مشترکان هويت می‌بخشد، «شماره اينترنت» نيز می‌تواند به کاربری که از اين فضا استفاده می‌کند، هويت بدهد. براين اساس تمام فعاليت‌های کاربران اينترنتی با سيستم جديد فيلترينگ هوشمند تحت کنترل در خواهد آمد.

پيش از اين اعلام شده بود که فيلترينگ هوشمند بر روی دروازه‌های ورودی اينترنت به کشور نصب می‌شود و با کنترل محتوای ترافيک ورودی به ايران نسبت به فيلترکن «محتوای نامناسب و غير مجاز» اقدام خواهد کرد،‌ در حالی که محمود خسروی مدير شرکت ارتباطات زيرساخت در اخرين اظهار نظر خود پيرامون فيلترينگ هوشمند گفت: «فيلترينگ هوشمند قرار نيست در گت‌وی بين‌الملل اجرا شود زيرا پيچيدگی‌ها در گيت‌وی زياد است و از اين رو فيلترينگ هوشمند در لايه‌های دسترسی خواهد بود که ممکن است لايه دسترسی شرکت‌های ISP، اپراتورها يا استانی باشد و اين هنوز مشخص نيست.»

به گفته خسروی در فيلترينگ هوشمند سطح دسترسی کاربران به محتوای اينترنت بر اساس فاکتورهايی مانند سن، شغل و تحصيلات مشخص خواهد شد، که برای انجام اين کار سيستم فيلترينگ هوشمند نيازمند شناسايی هويت کاربران است، که به اين ترتيب سيستم فيلترينگ هوشمند به عنوان ابزاری برای شناسايی هويت کاربران عمل خواهد کرد و بعد از شناسايی کاربر نسبت به سطح دسترسی که برای او بر اساس شغل، سن و ساير فاکتورهای مورد نظر حکومت ايران در نظر گرفته شده، ميزان دسترسی به اطلاعات موجود روی اينترنت مشخص می‌شود.

طرح شناسايی هويت کاربران اينترنتی البته پيش از اين در ۲۶ تير ۱۳۹۲ توسط مهدی اخوان بهابادی دبير شورای فضای مجازی در آن زمان، مطرح شده بود. بهابادی در اين مورد به خبرگزاری مهر گفت:«راستای تغيير نظام پالايش و فيلترينگ فعلی اينترنت، کاربران قبل از ورود به اينترنت و استفاده از آن احراز هويت شوند تا امکان تفکيک فيلترينگ برای گروه‌های مختلف مردم وجود داشته باشند.»

اما در تاريخ پنجم دی ماه ۱۳۹۳ محمود واعضی وزير ارتباطات و فن آوری اطلاعات خبر از آغاز به کار طرح فيلترينگ هوشمند داد و در اين رابطه به خبرگزاری فارس گفت:«در حال حاضر طرح فيلترينگ هوشمند به صورت آزمايشی روی يکی از شبکه‌های اجتماعی در حال اجراست. فاز اول فيلترينگ هوشمند روی شبکه‌ای که بيشترين فشار (برای فيلترينگ) روی آن بود با موفقيت اجرا شد و سعی می‌شود ظرف شش ماه آتی اين طرح روی تمام شبکه‌های اجتماعی اجرايی شود.»

خبرگزاری ايسنا در تاريخ هشتم دی ماه ۱۳۹۳ اين شبکه اجتماعی را که واعضی به آن اشاره کرده بود، اينستاگرام معرفی کرد و گزارش داد که برخی از صفحه‌های اينستاگرام مسدود شده‌اند.

محمود واعظی، وزير ارتباطات و فناوری و اطلاعات در ۱۵ آذر ماه نيز اعلام کرد که «با تلاش هايی که صورت گرفته، در آينده شرايط به گونه‌ای خواهد شد که در حوزه اينترنت افراد حتما پيش از ورود به فضای مجازی احراز هويت می‌شوند و کاربری با هويت نامشخص در اين شبکه نخواهيم داشت.»

با وجود اين محمود واعظی وزير ارتباطات و فناوری و اطلاعات تاريخ ۱۶ آذرماه در نشست خبری “ارتقای سلامت اداری و مبارزه با فساد” با رد نگرانی‌هايی که در مورد به خطر افتادن حريم خصوصی کاربران وجود دارد گفت: «اسم داشتن افراد جزو حريم خصوصی نيست و لذا به نحوه کار و حريم خصوصی وارد نمی شويم اما هويت افراد را مشخص می کنيم. اگر می خواستيم در حريم خصوصی وارد شويم، اعلام نمی کرديم می خواهيم چنين کاری را انجام دهيم اما در حال انجام کارهای فنی هويت سنجی هستيم.»

شناسايی هويت کاربران اينترنت کامی جدی در جهت نقض حريم خصوصی کاربران است و اين خطر را دربر دارد که اطلاعات شخصی کاربران و ريز فعاليت‌های آنها در اينترنت در دسترس نهادهای امنيتی و حکومتی قرار گيرد.