مذهب ؛ ابزار حکومت و پاشنه آشیل اپوزیسیون، مجتبی واحدی

حکومت جمهوری اسلامی را عده ای اداره می کنند که از نظر میزان فساد و بی کفایتی، در بالاترین سطوح ممکن قرار دارند. ابتلای سران حکومت به انواع رذایل اخلاقی و در راس آنها دروغ نیز موضوعی نیست که از چشم ایرانیان مخفی باشد. همین ویژگی ها تا کنون موجب جدایی بسیاری از یاران اولیه نظام از آن شده است. هر یک از ضعف های فوق الذکر کافی است تا یک حکومت را با مشکلات بزرگ مواجه و حتی موجب سرنگونی آن شود .اما ظاهراً این قاعده کلی ،خطری متوجه جمهوری اسلامی نکرده و البته کسی هم به دنبال شناسایی دلیل اصلی نیست. عده ای تلاش می کنند پایداری نسبی نظام را به حمایت های خارجی نسبت دهند و گروهی هم سرکوب های شدید و بی رحمانه را دلیل آن می دانند. اینگونه دلیل تراشی ها درست است اما همه ماجرا نیست . به نظرم بزرگترین دلیل قوام نظام ،شناخت دقیق آن از نگاه بخش قابل توجهی از جامعه ایران به مقوله مذهب است. سران نظام که اکثریت آنها در نیمه دوم عمر خود به سر می برند تجربیات نیمه نخست عمر را به خوبی به کار گرفته و با "مذهب سواری" موجبات پایداری حکومت را فراهم نموده اند. هنوز گروهی از ایرانیان ،همچنان دروغ های حکومت در مورد نیابت ولی فقیه از امام عصر را باور دارند . گروهی دیگر ، بدون آنکه نیابت خاص برای ولی فقیه قائل باشند تحت تاثیر تبلیغات مذهبی - حکومتی ،نهاد روحانیت را جانشین عام "پیامبر و ائمه "می دانند و اطاعت از آنان را لازم. اما معتقدم گروه دیگری از قشر مذهبی ایران ،بیش از آنکه به جایگاه مذهبی حکومت اعتقاد و اعتماد داشته باشند از نقش ضد مذهبی اپوزیسیون وحشت دارند. البته تا جایی که عده ای از اپوزیسیون به جدایی نهاد دین از حکومت اصرار داشته باشند نه تنها جای نگرانی وجود ندارد بلکه تلاش برای این جدایی، هم به نفع دین خواهد بود هم مردم و کشور را از آسیب های تجربه شده در سی و هفت سال حکومت ولی فقیه ،مصون خواهد ساخت. همچنین بی اعتقادی اپوزیسیون به مذهب خاص و خدا باوری عام و حتی "خدا ناباوری" نیز واجد اشکال اساسی نیست. اما اگر بخواهیم با خود صادق باشیم تلاش بخشی از اپوزیسیون برای اعلام "ضدیت با مذهب" پاشنه آشیل مخالفان نظام و هدیه ای بزرگ برای حکومت است. می گویید چرا ؟ به میان دوستان و بستگان خویش بروید و ببینید هنوز چند درصد آنها برای انواع مظاهر و نمادهای مذهبی ،ارزش قائل هستند :از عزاداری محرم و قیمه ظهر عاشورا تا چراغان نیمه شعبان و برقراری مراسم فاتحه در مساجد و گوش سپردن به وعظ و خطابه در مجالس ترحیم.

اشتباه نشود . من هم بسیاری از نمادهای الصاق شده به مذهب را بخشی از "دکان دین فروشان " می دانم.پیرایش دین از خرافات و نیز به روز ساختن برخی احکام فرعی نیز ضرورتی اجتناب ناپذیر است. حتی ممکن است کسی از اساس ،وجود دین را مخرب بداند. معتقدم مبلغان مذهبی و نظریه پردازان دینی باید شجاعت کافی و توانایی لازم برای پاسخ‌گویی به انواع شبهات و پرسش ها را داشته باشند. اما روشی که عده ای از مخالفان نظام فاسد جمهوری اسلامی در پیش گرفته اند وحشت و نگرانی روز افزون بر قشر مذهبی ایران مستولی نموده است. اگر از سر و صداها در فضاهای مجازی فاصله بگیریم هنوز اقشار مذهبی از موثرترین اقشار در جامعه ایران هستند. آمادگی برای ایثار و فداکاری به خاطر آرمان تا حد بذل جان ، بیش از سایر طیف ها، در میان مذهبی ها وجود دارد . حکومت دروغ پرداز و دین فروش که در اعتقاد سران آن به خدا و اصول مذهبی تردید اساسی وجود دارد در بسیاری از زمینه ها بی کفایتی خویش را آشکار ساخته اند اما آنها در زمینه ایجاد دو گانه "مذهبی -اپوزیسیون " به موفقیت هایی دست یافته اند. این موفقیت بیش از آنکه ناشی از توان حکومت باشد متاثر از ضدیت های حساب نشده بخشی از اپوزیسیون با مذهب است .متاسفانه رفتار بخش پر سر و صداتر اپوزیسیون، به حکومت کمک کرده تا در دو گانه فوق الذکر، خود را نماینده مذهب -ولو نماینده خطاکار و قابل سرزنش - و همه اپوزیسیون را دشمن قسم خورده مذهب،معرفی نماید.

تلاش جمهوری اسلامی آنست که حکومت بعد از خود را یک دیکتاتوری تمام عیار علیه مذهب و مذهبی ها نشان دهد و از این طریق بسیاری از مذهبی را بر سر دوراهی حمایت از خود یا خداحافظی همیشگی با مظاهر مذهبی قرار دهد. در این میان کسانی که می خواهند این دو گانه را بشکنند و مجازی بودن دوراهی ترسیم شده به دست ولی فقیه را آشکار کنند با دشمنی مضاعف مواجهند. این افراد از یکسو مورد طعن مذهب ستیزید و از سوی دیگر مورد کینه عمیق جمهوری اسلامی هستند چون ثمره تلاش های آنها کاهش رونق در " بازار دین فروشی حکومت " خواهد بود . نظام ولایت فقیه به دنبال آنست که خود را مظهر حفظ دین و مخالفان خود را نماد "مذهب زدایی " حتی در احوال شخصی معرفی نماید. در این میان ظهور روحانييون سنتى ( كه عموما در زندان ولايت فقيه ويا خانه نشين هستند) و غیر روحانیونی که ضمن پایبندی مذهبی ،مخالف دخالت نهاد دین در حکومت هستند بازی خامنه ای و آخوندهای درباری او را بر هم می زند . همین امر موجب افزایش فشار بر دین دارانی شده که با هدف نجات کشور و مذهب ،به مبارزه با دیکتاتوری ولی فقیه برخاسته اند. نمونه ای از کینه ورزی عمیق حکومت با "اپوزیسیون مذهبی "را می توان در رفتار دوگانه نظام جمهوری اسلامی با شبکه های ماهواره ای مشاهده کرد. هم اکنون دهها شبکه ماهواره ای در ایران قابل دسترس است که همه آنها نمادهایی از آزادی های شخصی و اجتماعی را تبلیغ می کنند. حکومت جمهوری اسلامی در تمام سی و هفت سال گذشته ،با اینگونه آزادی ها مقابله کرده و حتی مبلغان حکومتی در تریبون های رسمی، یاوه سرایی می کنند و این آزادی ها را نشانه فساد اخلاقی می دانند. در عین حال ،همان شبکه ها به انحا مختلف از جمله از طریق پخش آگهی های تجاری ، با برخی فعالان اقتصادی در داخل کشور ارتباط دارند بدون آنکه کوچک ترین مزاحمت برای آنان فراهم شود. اما برخی شبکه های ماهواره ای مذهبی تنها به دلیل عدم همراهی با نگاه رسمی نظام با انواع تهدید مواجه هستند و هر کس از مرتبطان آنها که در داخل کشور شناسایی شود تحت شدید ترین فشارها قرار می گیرد.

قبلا نیزنوشته ام که علیرغم پایبندی های مذهبی شخصی، با نگاه مذهبی برخی مخالفان و منتقدان حکومت، احساس قرابت نمی کنم و منتقد جدی آنها هستم. اما علیرغم همه انتقاداتی که به آنان وارد است گمان می کنم حضور و فعالیت های ایشان از موثرترین راهها برای خارج ساختن ابزارموثر مذهب از دستان ولی فقیه و یاران اوست. البته می دانم که رفتار خودخواهانه و ضد مردمی سران حکومت اسلامی و سکوت یا همراهی اغلب روحانیون نسبت به آنان ،نوعی نگرانی دائمی در خصوص اعتماد به طبقه روحانیون - از همه طیف - ایجاد نموده و احتمال حضور نمادها و نهادهای مذهبی در حکومت بعدی ،عده زیادی را وحشت زده می نماید. اما راه خلاصی از این تهدید،رفتاری نیست که موجب وحشت اقشار مذهبی جامعه و نزدیکی ناخواسته آنان به حکومت شود.