هافينگتون پست: طرح ايران براي مقابله با دوره پس از اسد

اسد در نهایت قدرت را ترک خواهد کرد. ایران با کمک حزب الله لبنان و تجربه اعمال نفوذ با استفاده از نیروهای نیابتی اش در عراق، سبب ایجاد یک پایگاه شبه نظامی بزرگ در سوریه شده است که هدف از آن، تحت کنترل داشتن برخی مناطق کلیدی به ویژه دمشق به منظور دیکته کردن حضور و نفوذ خود قطع نظر از نتیجه جنگ داخلی سوریه است

به گزارش پایگاه خبری «تیک»، هافینگتون پست با اشاره به طرح ایران برای مقابله با دوره پس از اسد نوشت با ظهور ایران به عنوان یک قدرت سیاسی تعیین کننده در لبنان و عراق، این احتمال نیز وجود دارد که ایران به یک بازیگر مهم در سوریه پس از حل و فصل درگیری ها در این کشور نیز تبدیل شود.

نشریه هافینگتون پست در مقاله ای به قلم شهیر شهید ثالث نوشت هم پیمانی ایران و سوریه کمی پس از انقلاب ایران در سال هزار و نهصد و هفتاد و نه شکل گرفت. این نزدیکی که بین دو دولت به وجود آمد به سبب این حقیقت نبود که ایرانی ها شیعه بودند و دولت سوریه تحت هدایت حافظ اسد (پدر بشار اسد) - یک علوی و پیرو اسلام شیعه- قرار داشت. بلکه دلیل این نزدیکی آن بود که هر دو نظام از سوی سه دشمن مهم یعنی آمریکا، اسرائیل و عراق در معرض تهدید قرار داشتند.

با تهاجم عراق به ایران در سال هزار و نهصد و هشتاد، سوریه تنها کشور عربی بود که در کنار ایران ایستاد و متعاقبا در جهان عرب منزوی شد. سوریه در اقدامی موثر خط لوله کرکوک- بانیاس را بست و سبب شد عراق نیمی از ظرفیت نفت صادراتی خود را از دست بدهد. در عوض، سوریه نفت قابل توجهی با قیمت مناسب از ایران دریافت کرد.

چرا سوریه از اهمیتی حیاتی برای ایران برخوردار است؟

خصومت ایران در قبال اسرائیل از نگرش های آن در زمینه سیاست خارجی از زمان انقلاب ایران نشأت می گیرد. از یک سو، روابط بین سوریه و اسرائیل به سبب اشغال بلندی های جولان از سوی اسرائیل از زمان جنگ شش روزه در سال هزار و نهصد و شصت و هفت همچنان خصومت آمیز باقی ماند. ایرانی ها از این شرایط به نفع خود بهره برداری کردند و روابط خود را با سوریه تقویت کردند و در پی آن بودند سوریه را به سپری برای خود در مقابل یک رویارویی احتمالی نظامی با اسرائیل تبدیل کنند.

در همین حال، با کمک های لجستیکی و اقتصادی ایرانی ها، حزب الله لبنان در دهه هزار و نهصد و هشتاد به عنوان یک سازمان شبه نظامی ظهور کرد. این اقدام با هدف تغییر شکل توازن قدرت در سیاست لبنان به نفع اقلیت شیعیان و مقابله با استیلای بدون چالش اسرائیلی ها در این منطقه صورت گرفت. در همین حال؛ در زمینه بازدارندگی، هدف ایران بازی با کارت حزب الله بود. این بدان معناست که حزب الله نقش یک نیروی نیابتی را برای ایران ایفا خواهد کرد که می تواند یک تهدید بالقوه دایمی برای امنیت اسرائیل باقی بماند. سوریه همین دیدگاه را در ارتباط با حزب الله دارد. از این رو، موفقیت حزب الله از اهمیت به سزایی برای دولت سوریه برخوردار بود. از این منظر، سوریه به یک کریدور حیاتی اتصال از دمشق تا طرطوس در ساحل مدیترانه که تا مرز لبنان ادامه دارد، تبدیل شد. این کریدور ایران را قادر ساخت تا به ارائه تسلیحات برای حزب الله ادامه دهد. حزب الله بعدها به عنوان تنها قدرت نظامی عرب ظهور کرد که می تواند با تهاجم اسرائیل مقابله کند به ویژه طی جنگ در سال دو هزار و شش.

با سقوط صدام حسین، دشمن قاطع ایران، در سال دو هزار و سه، تنها گروه های مخالف مجهز و خوب آموزش دیده ای که می توانستند نقشی مهم در دوره پس از صدام در عراق ایفا کنند، شبه نظامیان و احزاب سیاسی شیعه بودند. ایران به مدت بیش از دو دهه به صورت قابل توجهی بر روی چنین گروه هایی سرمایه گذاری کرد و کمک های مالی، آموزش و تسلیحات در اختیار آنها قرار داد. این موضوع به همراه مشترکات ایدئولوژیکی سبب ایجاد روابطی قدرتمند بین شیعیان عراقی و دستگاه روحانیون شیعه ایران شد.

این تحول راه را برای گسترش نفوذ ایران و تشکیل «محور مقاومت» فراهم کرد که ایران را بدون این که مانعی بر سر راهش قرار داشته باشد پس از عبور از عراق و سوریه به حزب الله لبنان متصل می کند.

اما سوریه به کشوری بسیار با اهمیت برای ایران تبدیل شده است.

اعتراضات در حمایت از دموکراسی در ماه مارس سال دو هزار و یازده در سوریه آغاز شد. آنچه که به عنوان یک بهار عربی دیگر علیه یک حاکم مستبد آغاز شد به یک جنگ خونین داخلی و نیابتی تبدیل شد که سبب کشیده شدن پای قدرت های منطقه ای و جهانی به آن شد. ظهور گروه سلفی ضد شیعه داعش -که بر اساس برخی گزارش ها کنترل نیمی از خاک سوریه و یک سوم از خاک عراق را در دست دارد- یک تهدید امنیتی مهم برای ایرانی ها قلمداد می شود.

همچنین باید به موضوع مداخله کشورهای منطقه به رهبری ترکیه و عربستان سعودی در درگیری های سوریه در تلاش برای سرنگونی بشار اسد رئیس جمهور سوریه اشاره کرد. سقوط اسد ضربه ای مهم به قدرت بازدارندگی راهبردی ایران محسوب می شود.

دکترین ایران در سوریه و عراق این است که «اگر ما از پایگاه های خود در مرزهایمان دفاع نکنیم مجبوریم با آنها در داخل مرزهای خود بجنگیم.»

بر اساس این دکترین، ایران به صورت قابل توجهی در سوریه سرمایه گذاری کرده است. استفان دِ میستورا نماینده ویژه سازمان ملل متحد در امور سوریه تخمین زده است ایران سالانه شش میلیارد دلار هزینه برای دولت اسد اختصاص می دهد. برخی کارشناسان تخمین می زنند که « ایران در سال های دو هزار و دوازده و دو هزار و سیزده، بین چهارده و پانزده میلیارد دلار کمک های نظامی و اقتصادی در اختیار رژیم دمشق قرار داد.»

ایران با انجام این کار، توانسته است اسد را در مقابل گروه های مخالف مسلح سوری و سلفی های تندرو تقویت کند. برخی گزارش ها حاکی است گفته می شود «حدود هزار گروه مخالف مسلح در سوریه وجود دارند و حدود صد هزار جنگجو نیز در این کشور فعال هستند.»

به گفته مقامات سپاه پاسداران انقلاب اسلامی، بزرگترین کمک ایران به سوریه سازمان دهی نیروی شبه نظامی دفاع ملی بوده است که سبب گرد هم آمدن شمار زیادی از داوطلبان از گروه مذهبی علویان شده است.

بر اساس چندین گزارش مستقل، «در هر لحظه، حدود پنجاه هزار جنگجوی نیروی دفاع ملی در سوریه فعال هستند.»

در ماه اکتبر، محمد رضا نقدی فرمانده نیروی شبه نظامی بسیج اعلام کرد تأمین مالی نیروی دفاع ملی تحت نظارت حسین همدانی قرار داشت که در اوایل ماه اکتبر در نزدیکی شهر حلب کشته شد.
در ماه مه سال دو هزار و چهارده، سردار همدانی اعلام کرد ایران هفتاد هزار نیروی دفاع ملی را در چهل و دو گروه و صد و بیست و هشت گردان سازماندهی کرده است.

گزارش های منتشر شده حاکی است علاوه بر نیروی دفاع ملی، هزاران افغان (شیعیان هزاره)، داوطلبان شیعه عراقی و جنگجویان حزب الله لبنان برای جنگ علیه دشمنان اسد وارد سوریه شده اند.

اما اسد در نهایت قدرت را ترک خواهد کرد. ایران با کمک حزب الله لبنان و تجربه اعمال نفوذ با استفاده از نیروهای نیابتی اش در عراق، سبب ایجاد یک پایگاه شبه نظامی بزرگ در سوریه شده است که هدف از آن، تحت کنترل داشتن برخی مناطق کلیدی به ویژه دمشق به منظور دیکته کردن حضور و نفوذ خود قطع نظر از نتیجه جنگ داخلی سوریه است. این موضوعی زمان بر است. در هر صورت، با ظهور ایران به عنوان یک قدرت سیاسی تعیین کننده در لبنان و عراق، این احتمال نیز وجود دارد که ایران به یک بازیگر مهم در سوریه پس از حل و فصل درگیری ها در این کشور نیز تبدیل شود.