«زهران علوش» دشمن داعش ، توسط روس ها کشته شد٬ حسن هاشمیان

روز جمعه گذشته با ده موشک مقر گردان «الأوسا» در شهرک اوتایا در منطقه مرج در شرق دمشق مورد هدف قرار گرفت.در این مقر علوش به همراه محافظ خود با تنی چند از فرماندهان جنگی منطقه دیدار داشت.در روزهای قبل از این دیدار جنگ های خونینی در این منطقه رخ داده بود و نیروهای بشار اسد توانسته بودند پایگاه هوائی مرج را تصرف کنند.

تبليغات خبرنامه گويا	advertisement@gooya.com

از ژولای 2014 که نیروهای بومی منطقه غوطه در شرق دمشق به رهبری «زهران علوش» تروریست های داعش را از این منطقه بیرون کردند، آتش انتقام ابوبکر بغدادی به دنبال سر علوش می گشت.جنگ زهران علوش با داعش در منطقه غوطه و به طور مشخص در «مرج» سه روز به طول کشید و انواع اسلحه سبک و سنگین در آن به کار رفت.در این زمان انتخاری های داعش مردم منطقه را به گروگان گرفتند و اعلام کردند در صورت نزدیکی نیروهای جیش الاسلام خود را منفجر خواهند کرد.با وجود چنین موانعی اما نیروهای زهران علوش خانه به خانه منطقه را از وجود داعش پاک کردند، رویدادی که ابوبکر بغدادی در جنگ های اخیر خود هرگز آن را فراموش نکرد و به دنبال آن فتوای «تکفیر» جیش الاسلام را صادر کرد و در تشبیه آنها به صحوات عراق که بر ضد القاعده با امریکا هم پیمان شده بودند، از نیروهای زهران علوش بعنوان «صحوات» سوریه یاد می کرد.بعد از شکست داعش در غوطه شرقی ،چندین بار نیروهای ویژه «دولت اسلامی»تلاش هائی برای ترور زهران علوش انجام دادند، اما هر بار کار آنها به ناکامی می گرائید و در نهایت وقتی از کشتن وی ناامید شدند رسانه های وابسته به آنها تبلیغاتی در جهت تخریب شخصیت وی به راه انداختند.یک بار او را وابسته به سازمان های اطلاعاتی و امنیتی بشار اسد معرفی کردند و بار دیگر تهمت ارتباط با سپاه قدس ایران به او بستند.اما با تمام این کوشش ها، زهران علوش و گروه وی بزرگترین نیروی مسلح مخالف رژیم بشار اسد در حومه دمشق به حساب می آید که بدون در نظر گرفتن آن هیچ تحول مهمی در سوریه اتفاق نخواهد افتاد.

در نهایت آرزوئی که داعش نتوانست برآورده کند، جنگنده های روسی آن را جامه عمل پوشاندند.روز جمعه گذشته با ده موشک مقر گردان «الأوسا» در شهرک اوتایا در منطقه مرج در شرق دمشق مورد هدف قرار گرفت.در این مقر علوش به همراه محافظ خود با تنی چند از فرماندهان جنگی منطقه دیدار داشت.در روزهای قبل از این دیدار جنگ های خونینی در این منطقه رخ داده بود و نیروهای بشار اسد توانسته بودند پایگاه هوائی مرج را تصرف کنند. پایگاهی که اکنون یک روز بعد از مرگ علوش به دست نیروهای جبهة النصره افتاد.بعد از حمله موشکی روسیه، زهران علوش را به بیمارستان شهر دوما می رسانند.او از ناحیه شکم آسیب دیده بود و قبل از رسیدن به بیمارستان مرده بود.پزشکان بیمارستان تلاش کردند خبر مرگ وی را کتمان کنند و تصمیم گیری درباره پخش آن را به عهده رهبران جیش الاسلام قرار دهند.این رهبران مایل بودند قبل از اعلام خبر مرگ علوش، جانشین وی را انتخاب کنند اما خبر به سرعت پخش شد و به خبرگزاری رویترز رسید.

فرضیه هائی درباره هدف قرار گرفتن علوش

نخستین فرضیه این است که حمله روس ها به گردان الأوسا و همزمان شدن آن با حضور زهران علوش در آن، به شکل تصادفی رخ داده باشد.چون طی روزهای گذشته جنگنده های روسی تمام منطقه مرج السلطان را بمباران می کردند و گفته می شود حمله به مقر گردان الأوسا در این راستا بوده باشد.

اما فرضیه دوم می گوید یکی از گروه های مسلح منطقه که با زهران علوش دشمنی دیرینه دارد، اطلاعات رفت و آمد او را در اختیار روسیه و رژیم بشار اسد قرار داده است.اما اهالی منطقه می گویند با وجود محبوبیت بالای علوش در منطقه این احتمال ضعیف است، زیرا علوش به غیر از رژیم اسد، مورد غضب داعشی ها بود و داعش خیلی وقت است که از منطقه بیرون رفته و دیگر اثری از آن نبود.
در این میان فرضیه سوم می تواند نزدیک به واقعیت باشد.طبق این فرضیه جنگنده های روسی تکنولوژی مشخص کردن چهره ها را دارا هستند.از اینرو احتمالا او را شناسائی کرده اند و به تعقیب وی پرداختند.در روزهای اخیر زهران علوش چندین بار به منطقه رفت و آمد داشت.یک هفته پیش علوش با کمیته ای به نمایندگی مردم «مرج السلطان» دیدار داشت و به آنها قول داد که مناطق تصرف شده توسط رژیم اسد در این ناحیه را باز پس خواهد گرفت.او که در منطقه نشابیه نزدیک به تل فرزات با کمیته مردمی دیدار کرده بود، اعلام کرد این دو منطقه برای جیش الاسلام خط قرمز است و اجازه نخواهد داد به دست نیروهای بشار اسد بیفتد.از اینرو وی همراه با دیگر فرماندهان منطقه جلساتی برای تدارک یک حمله گسترده علیه ارتش بشار اسد تشکیل داد که یکی از این جلسات روز جمعه گذشته در مقر گردان الأوسا بود.زهران علوش در چهار روز قبل از کشته شدنش، هر روز به منطقه می آمد و در روز مرگش امامت نماز جمعه مسجد شهرک اوتایا را به عهده گرفت.این احتمال خیلی قوی است که بعد از نماز جمعه تعقیب وی به راحتی صورت گرفته باشد.

زندگی زهران علوش

زهران علوش متولد 1971 در شهر دوما در غوطه شرقی است.او فرزند شیخ محمد زهران یکی از مشایخ معروف منطقه دوما است.علوش همانند پدرش مبلغ اسلامی شد و دو بار توسط رژیم بشار اسد به زندان افتاد که آخرین آنها در سال 2009 بود و در اوائل 2011 با عفو عمومی از زندان رهائی یافت.علوش در رشته شریعت اسلامی در دانشگاه دمشق تحصیل کرد و کارشناسی ارشد خود را در همین رشته در دانشگاه مدینه عربستان تکمیل نمود.او با خروج از زندان به صف مخالفان رژیم پیوست و با افزایش خشونت رژیم حاکم، نخستین گروهان خود تحت عنوان «سریة الاسلام» را همراه با «عصام بویضانی» معروف به ابوهمام که اکنون بعد از مرگ علوش جانشین وی در رهبری جیش الاسلام شد،برای حمایت از تظاهرکنندگان تشکیل داد. این گروه کوچک بعدها به گردان اسلام، سپس لشکر اسلام و در نهایت جیش الاسلام تبدیل نام داد.زهران علوش مستقیما با دولت عربستان سعودی ارتباط دارد و بارها به شکل اسرارآمیزی از منطقه جنگی و محاصره شده غوطه شرقی خارج شد و به عربستان رفت و دوباره به این منطقه بازگشت.از نظر فکری، علوش دیدگاه های متناقضی از خود نشان داده بود.درباره مفهوم آزادی اعلام کرد که این مفهوم هیچ تناسبی با اسلام ندارد و سکولاریسم را «زیر پای خود» له می کند.اما در این اواخر غیر دینی بودن شکل نظام سیاسی آینده سوریه را تأیید کرد و به فرآیند مذاکرات ریاض پیوست.همچنین گروه وی حملات پاریس را محکوم کرد و آن را با تعالیم اسلامی مغایر دانست.

علوش در زندگی شخصی سه بار ازدواج کرد و هفت فرزند دارد.

پیامدهای قتل زهران علوش

در داخل جیش الاسلام دو جناح فکری تندرو و معتدل وجود دارد که علوش با شخصیت تأثیر گذار خود تلاش کرده بود میان آنها تعادل و هماهنگی صورت گیرد.اما اکنون با از بین رفتن وی ممکن است یک بار دیگر رویاروئی میان دو جناح بروز کند.اگرچه عصام بویضانی جانشین علوش از میان معتدلین انتخاب شده است اما به نظر می رسد جناح تندرو در پیامی که بعد از مرگ رهبر خود صادر کرد، نشان می دهد که به ائتلاف با گروه هائی چون جبهة النصره تمایل دارد.این رویکرد حکایت از آن دارد، جیش الاسلام که نیروئی بین 30 تا 50 هزار جنگجو در اختیار دارد، مایل است سیاست خود را در دو طرف قضیه به پیش ببرد.هم با گروه های تندرو همکاری کند و هم به فرآیند سیاسی بپیوندد.البته داعش همچنان دشمن جیش الاسلام باقی خواهد ماند.

در شیوه اداره جبهه های جنگ نیز تغیراتی حاصل خواهد شد.در گذشته با در نظر گرفتن ملاحظاتی، جیش الاسلام از حمله مستقیم به نیروهای روسی پرهیز می کرد.اما بعد از قتل زهران علوش نیروهای روسی یکی از اهداف نظامی این گروه مسلح خواهد شد.در این میان کشورهای حامی آن که در گذشته از دادن سلاح های ضد هوائی به این گروه پرهیز می کردند، اکنون ممکن است در پی این باشند که چنین سلاحی را برای آنها تهیه کنند به خصوص که جنگنده های روسی بر بمباران منطقه غوطه شرقی تمرکز اساسی کرده اند.منطقه ای که در آن نیروهای داعش وجود ندارند.

در آن سو، نیروهای بشار اسد که قتل علوش را نشانه فروپاشی جیش الاسلام قلمداد کردند، به منطقه جوبر دمشق حمله کردند اما پیشرفت قابل توجهی به دست نیاوردند و با نفوذ تیم های عملیاتی جیش الاسلام در پشت خطوط خود مواجه شدند که در اثر آن تلفات سنگینی به جا گذاشتند.اما در منطقه ای که علوش در آن کشته شده بود یعنی مرج السلطان، جبهة النصره با ناباوری نیروهای بشار اسد پایگاه هوائی این منطقه را در تصرف خود گرفت و بدین ترتیب تأثیر منفی قتل علوش بر جبهه های جنگ آن طور که رژیم اسد انتظار داشت، تحقق نیافت.
از نظر سیاسی قتل فردی مثل علوش که به فرآیند مذاکرات پیوسته بود، انتقادات تندی را بر ضد روسیه برانگیخت.هم ائتلاف ملی سوریه و هم شورای عالی مذاکرات این اقدام روسیه را محکوم کردند. این شورا نتیجه مذاکراتی است که در ریاض شکل گرفت و قرار است در ماه آینده با هیأتی که از سوی رژیم اسد تعیین می شود، گفتگو کند.«ریاض حجاب» سخنگوی این شورا قتل زهران علوش را نقض قطعنامه 2254 شورای امنیت تلقی کرد که اخیرا درباره سوریه صادر شد.اما با وجود چنین اعتراضاتی به نظر نمی رسد که روسیه در مذاکرات بین المللی خود درباره سوریه با مشکلاتی مواجه خواهد شد، زیرا اکثر کشورهای غربی درباره قتل زهران علوش سکوت کرده اند.اگرچه دی میستورا نماینده دبیرکل سازمان ملل تلاش دارد در سایه قتل رهبر جیش الاسلام یک بار دیگر با مخالفان بشار اسد درباره مذاکرات آینده گفتگو کند اما به نظر نمی رسد چیزی جز تکرار دعوت خود برای مشارکت در فرآیند مذاکرات بیرون بیاید.