نکات کمتر شنیده شده از پرونده اتمی ایران

اولین راکتور ایران وسط شهر تهران با سوخت ۹۰ درصد غنی شده

بی بی سی - عملیات ساختمانی راکتور ۵ مگاواتی دانشگاه تهران که استفاده از آن در آبان ماه سال ۱۳۴۶ شروع شد، در سال های پیش از انقلاب با سوخت اورانیوم با غلظت بالای ۹۰ درصد که از طرف آمریکا تامین می شد، کار می کرد.

در کنار راکتور تحقیقاتی تهران، دولت آمریکا تاسیسات مربوط به جداسازی پلوتونیوم را هم در اختیار ایران قرار داده بود. پس از انقلاب بهمن ۱۳۵۷ و تیره شدن روابط ایران و آمریکا، این کشور از ارسال اورانیوم به ایران خودداری کرد. به همین علت سوخت راکتور تهران در سال ۱۳۷۲ از غلظت بالا به درجه غنای پایینتری (حدود ۲۰ درصد) تبدیل شد. ایران در این مدت اورانیوم مورد نیاز خود را از کشورهای دیگر از جمله آرژانتین تهیه می کرد اما با بروز مجدد این مشکل ایران خود به تولید اورانیوم ۲۰ درصد دست زد.

برگزاری سمیناری درباره ادامه یا توقف ساخت نیروگاه بوشهر

به گفته فریدون سحابی اولین رئیس سازمان انرژی اتمی ایران پس از انقلاب، در جریان اختلاف نظرها درباره آینده نیروگاه اتمی بوشهر، خرداد ۱۳۵۸ به پیشنهاد مهدی بازرگان نخست وزیر موقت، سمیناری تشکیل شد و وزیر نیرو هم آن را افتتاح کرد. این سمینار در پایان قطعنامه ای صادر کرد که به گفته آقای سحابی از جمله اهم مطالب آن یکی این بود که "نیروگاه‌های هسته‌ای با توجه به پیچیدگی‌های زیادی که در کار ساخت و راه اندازی و بهره برداری آنها وجود دارد برای کشورهایی نظیر ایران که هیچ گونه محدودیت و کمبودی در زمینه منابع نفت و گاز ندارند، توجیه پذیر نیست" و دیگر این که "وابستگی شدید صنعتی بویژه در زمینه تامین سوخت هسته‌ای ادامه کار و بهره برداری منظم و مستمر نیروگاه را بسیار آسیب پذیر خواهد کرد." گزارش سمینار "ادامه یا توقف نیروگاه بوشهر" به وزیر وقت نیرو ارائه شد.

همکاری میرحسین موسوی و حسن روحانی در مذاکرات اتمی
بر اساس گفته های مقام های ایرانی، پس از آنکه تاسیسات تولید کیک زرد (یو سی اف) اصفهان علیرغم وعده قبلی در ۱۲ فروردین ۱۳۸۰ برای افتتاح آماده نشد، شورای عالی فناوری میرحسین موسوی و حسن روحانی را مامور بازدید از اصفهان و بررسی روند کار کرد.

برداشت حسن روحانی این بوده که دست کم یک تا دو سال زمان برای تکمیل تاسیسات اصفهان نیاز است اما میرحسین موسوی اعتقاد داشته که تا پایان همان سال (یعنی کمتر از یک سال) اصفهات قابل تکمیل و بهره برداری است. آقای روحانی و موسوی یک بار دیگر هم مامور بازدید از فعالیت سانتریفیوژهای ایران شدند که آن زمان در حد آزمایشگاهی فعالیت می کرد.
تشکر بازاریان تهران از کاهش تنش

پس از پذیرش پروتکل الحاقی معاهده منع گسترش سلاح های اتمی که به فروکش کردن بحران بر سر پرونده ایران در سال ۱۳۸۲ منجر شد، محمدرضا مهدوی کنی (که بعدها رئیس مجلس خبرگان رهبری شد و در مهرسال ۹۳ درگذشت) از جانب بازاریان تهران از حسن روحانی مذاکره کننده ارشد اتمی ایران به دلیل امضای این پروتکل تشکر کرده بود. آقای مهدوی کنی گفته بود "پس از مدت ها بحران و رکود و جدی نگرانی، آرامش به بازار بازگشته" و نگرانی های بازاریان رفع شده است.

'پس گردنی' به وزیر خارجه بریتانیا در تهران

در پایان مذاکرات سعدآباد با سه وزیر اروپایی در تهران که در مهرماه ۱۳۸۲ انجام شد، شماری از دانشجویان بسیجی با تجمع مقابل کاخ سعدآباد به پذیرش پروتکل الحاقی از سوی ایران اعتراض کردند. مقام های ایرانی نقل می کنند که جک استرا وزیر خارجه وقت بریتانیا به خنده به کمال خرازی وزیر امور خارجه ایران گفته بود "چقدر به اینها پول داده اید که به اینجا آمدند؟" آقای خرازی اخیرا گفته که در عکس العمل این برخورد "با دستم زدم پشت گردنش استرا اول خیلی سرخ شد و بعد فهمید شوخی بوده و من به او گفتم شما بلدید از این کارها و صحنه آرایی ها بکنید. هم با کلام و هم با عمل به او تفهیم کردم صحنه آرایی نبوده و نباید چنین برداشتی شود."

'سران کشور با همه پرسی مخالف نبودند'

حسن روحانی، دبیر اسبق شورای عالی امنیت ملی ایران و مسئول مذاکرات اتمی ایران پیش از ریاست جمهوری محمود احمدی نژاد، گفته است که برگزاری همه پرسی درباره ادامه غنی سازی اورانیوم در ماه های پایانی دولت محمد خاتمی مطرح بوده و مخالفان مهمی هم در حکومت نداشته است. به گفته آقای روحانی برگزاری این رفراندوم و رای مثبت شهروندان به آن به تقویت مذاکره کننده گان ایرانی در برابر کشورهای اروپایی منجر می شد اما بر اساس اظهارات آقای روحانی، به دلیل نزدیکی انتخابات ریاست جمهوری سال ۱۳۸۴، عملا اجرای این پیشنهاد، ممکن نشد: "سران کشور با آن مخالف نبودند اما همزمان با انتخابات ریاست جمهوری (سال ۱۳۸۴) مناسب نمی دانستند."

در سال ۱۳۹۱ عبدالله نوری، وزیر کشور ایران در دولت محمد خاتمی هم با هشدار درباره عواقب پافشاری بر ادامه برنامه اتمی، پیشنهاد کرده بود که درباره ادامه برنامه غنی سازی اورانیوم در ایران رفراندوم (همه پرسی) برگزار شود. پیش از او میرحسین موسوی، از رهبران معترض به نتایج انتخابات سال ۱۳۸۸ هم که اینک در بازداشت خانگی است، پیشنهاد مشابهی برای برگزاری یک همه پرسی با موضوع ادامه برنامه غنی سازی اورانیوم داده بود.

درخواست آیت الله خامنه ای از ظریف

محمدجواد ظریف وزیر امور خارجه ایران خاطره ای از دیدارش با آیت الله علی خامنه ای در اواخر بهمن ۱۳۹۳ تعریف کرده است. آقای ظریف گفت "سعادت داشتم خدمت مقام معظم رهبری شرفیاب شوم. پریروز هم ایشان یک بار دیگر محبت کردند. فرمودند منطقی صحبت کنید... دعوا نکنید. یک بار یکی از دوستان گفته بود بعضی وقت ها که ظریف در جلسه با کری صدایش بالا می رود محافظان سرشان را داخل اتاق می‌کنند. دفعه بعد که آقا را دیدم گفتند چرا در جلسه داد می زنی؟ همین جوری لبخند بزن و حرفت را بزن."

قول بریتانیا و فرانسه به ایران

در مذاکرات سعدآباد که در مهرماه ۱۳۸۳ در تهران میان ایران و وزرای خارجه بریتانیا و فرانسه انجام شد و طی آن ایران برای اولین بار تعلیق غنی سازی اورانیوم را پذیرفت، بریتانیا و فرانسه (دو کشور دارای حق وتو در شورای امنیت) به ایران وعده داده بودند که طرح احتمالی آمریکا را برای ارسال پرونده ایران به شورای امنیت را وتو کنند.