محمد نوری زاد تجسم عینی هنر٬ امیر بیگلری

[email protected]
اگر هنر را تلاش برای به فعلیت رساندن ظرفیت ‌های جدید ابزار‌های گوناگون بیان (اعم از زبان و تصویر و موسیقی‌ و غیره) در نظر بگیریم، محمد نوری زاد نه تنها یکی‌ از هنرمندان سرزمین ما، بل خود هنر است. و از این رو پدیده‌ ای استثنایی‌.

آثار او انواع مختلفی‌ را در بر می‌‌ گیرند از جمله فیلم ها، نقاشی ها، مجسمه‌ ها وهمچنین نوشته ‌ها که خود اقسام متفاوتی‌ دارند، اعم از سفرنامه، گزارش و داستان‌های کوتاه. کدام داستان ‌ها ؟ همان ‌ها که خود او راوی آن‌ است و شخصیت محوری. کافیست بار سیاسی ‌اجتماعی آثار او را نادیده بگیریم، فرض کنیم که مسایل مطرح شده نه واقعی‌، بل تخیلی است. مواجه خواهیم شد با هنر و ادبیات ناب : تکنیک‌های متعدد سینمایی علیرغم امکانات بسیار محدود، تکنیک‌های ادبی‌ متنوع چون توصیف‌های وزین، شخصیت پردازی قوی، تصویر سازی تحسین بر انگیز، نثر غنی‌ سرشار از واژگان و ترکیبات اعلا و توانایی کم نظیر متن در همراه سازی خواننده با خود. به این می ‌‌گویند یک نویسنده و هنرمند درجه یک.
حال اگر بدانیم که شخصیت این داستان ‌های کوتاه نه تخیلی که واقعی‌ است، با پدیده ‌ای فراتر رو به رو خواهیم شد. در حقیقت، نوری زاد ظرفیت‌ های وجودی خود را خلاقانه بالفعل می ‌‌سازد، وی خود را به مثابه یک هنر عرضه می ‌‌دارد. اگر ابزار شاعر کلمات اند، اگر ابزار مجسمه ساز و نقاش اشکال و رنگ هایند، ابزار نوری زاد جان اوست که در هر مقطع آن‌ را به شکلی‌ نو متبلور می ‌‌سازد : سفر به مناطق مختلف کشور با تمرکز بر اتفاقات خاص، از داستان "شیلر" گرفته تا حضور بر سر مزار رضا خانی ؛ ایستادن و قدم زدن در مکان ‌های ویژه همچون مقابل ساختمان وزارت اطلاعات و لاستیک دنا ؛ طرح‌ های بدیع از فراخوان نامه نویسی به رهبر جمهوری اسلامی گرفته تا پف کردن به ابرها، از اضافه کردن ستار بهشتی‌ به سفره هفت سین گرفته تا نوع رنگ آمیزی لباس ‌ها و پرچم ‌ها در قدم گاه هایش ؛ و شاید از همه مهم تر گزارش‌های تصویری و نوشتاری اش باشد که این تجربیات نوین را در تاریخ ماندگار می‌‌ سازد.

محمد نوری ‌زاد خط قرمز‌های سیاسی و اجتماعی و فرهنگی‌ را در نوردیده است. آزاد است و آزاده. از همدردی و همراهی با داغدیدگان و آسیب دیدگان لحظه ‌ای دریغ نورزیده، از مادر ستار بهشتی‌ و پدر و مادر سعید زینالی گرفته تا نزدیکان دفن شدگان در گورستان خاوران، ازاستاد اخراج شده از دانشگاه و کودک بهایی گرفته تا عباس امیر انتظام.

محمد نوری زاد از "عاطفه ‌های سیلی‌ خورده" رنج می ‌‌برد ، از "فروکوفتن نخبگی و بر کشیدن پخمگی" در عذاب است، از "سونامی دزدی‌ ها و بی‌ قانونی ها" بی‌ تاب گشته، از "به گروگان گرفته شدن ملت" در این "سرزمین ملا زده" به خروش آمده است. او "پچ پچ‌های مردم را به فریاد تبدیل می‌‌کند"، عزم آن‌ کرده تا با "آب بستن بر قلعه اقتدار حاکمان آن‌ را بی‌ سر و صدا فرو ریزد". نوری زاد تجلی‌ مطالبات زیر پا نهاده شده یک ملت است. او بار بسیاری از ما ایرانیان را در کنار بزرگانی چون محمد ملکی‌ و نسرین ستوده و نرگس محمدی به دوش می‌ کشد. نوشته ‌هایش اقیانوسی است از شعور، بارانی است از مهر، کهکشانی است از نور که افق‌ های انسانیت را نشانه رفته است...

در زمان نگارش این متن محمد نوری زاد در پی‌ حادثه ‌ای، پس از چندین روز تحصن در جلوی زندان اوین، راهی‌ بیمارستان شده است. او به زودی باز خواهد گشت و هنرمندی خود را از سر‌ خواهد گرفت. وی نام خود را با وجود تمام تنگناها و نا‌سزا‌ها و تمسخر‌ها و تهدید‌ها در صف آزادی گستران و عدالت طلبان و نیک اندیشان و انسان دوستان ثبت کرده است. نوری زاد از راهی‌ که در آن‌ پای نهاده قصد بازگشت ندارد، راهی‌ که ایستادن بر حق را اصل اساسی‌ خود قرار داده است، راهی‌ که امتداد آن‌ آزادی سرزمینمان خواهد بود. به امید آن‌ روز.