در دیدار نخست وزیر ترکیه با روحانی و رئیس اسرائیل با پوتین چه گذشت؟

روزنامه ینی شفق چاپ ترکیه نوشت: در وسط یا میان قرار گرفتن چیز خوبی نیست. مگر آنکه استثنائی وجود داشته باشد، که دارد.

به گزارش «انتخاب»، این نشریه آورده است: سرعت تحولات سیاسی منطقه ما اهمیت توانایی انطباق پذیری هر یک از کشورها با شرایط را دو چندان کرده است. اگر تعداد مسائلی که ترکیه اکنون درگیر آن است را محاسبه می کردیم، قرار گرفتن درست در "مرکز" این مثلث جدید را باید واقعا یک مهارت به شمار آوریم.

نزدیک به اواخر 2015 مقاله ای با این عنوان منتشر کردیم که "شاید اسرائیل دومین هواپیمای روسی را منهدم کند "، زیرا تل آویو نسبت به حضور روسیه در نزدیکی "مرزهایش" احساس خوبی ندارد.

آنچه اتفاق افتاد فراتر از آن بود. هواپیماهای اسرائیلی به دمشق آمدند، و اهدافی خود را بمباران کردند. نه دمشق و نه روسیه هیچ یک نمی توانستند واکنشی نشان دهند ( اسرائیل در دمشق فرمانده حزب الله را هدف قرار می دهد، 20 دسامبر 2015، میلیت).

هواپیماهای روسی در آسمان تل آویو

اگر عکس این موضوع اتفاق می افتاد چه می شد؟ فرض کنید یک جنگنده روسیه حریم هوایی اسرائیل را نقض کند و تا آنجا برود که بر فراز تل آویو برسد، اسرائیل هم مانند ترکیه این هواپیما را منهدم می کرد؟

شاید به نظر داستان بیاید، اما این طور نیست. اخیرا یک منبع بالارتبه نظامی اسرائیل گفته است که اگر یک هواپیمای روسی وارد مرزهای اسرائیل شود و به تل آویو بیاید، اسرائیل برخلاف ترکیه آن را منهدم نمی کند. (مقاله چرا اسرائیل بیشتر به پوتین نیاز دارد تا اردوغان، 7 مارس 2016، المانیتور)

شاید فکر کنید دیگر حرفی برای گفتن نمی ماند؛ اما هست، این تازه شروع داستان است. چندی پیش مسکو با رئیس رژیم صهیونیستی، روین ریولین، تماس گرفت و گفت: «16م منتظر شما هستیم». با این حال در همان تاریخ قرار بر آن بود که ریولین برای سفری رسمی به استرالیا برود و کرملین از این دیدار مطلع بود. او فورا با نتانیاهو تماس گرفت که گفت: «استرالیا برایم مهم نیست، به روسیه برو». و دقیقا هم همین اتفاق افتاد. روسیه برای اسرائیل اهمیت استراتژیک داشت. (ملاقات با رئیس اسرائیل، 16 مارس 2016، وبسایت رسمی کرملین)

عمق این رابطه را می توان از بعضی عباراتی که از گزارش های رسمی ملاقات ریولین – پوتین آمده سنجید؛ "رابطه ای بلند مدت" و ارتباطی ریشه دار در "فرهنگ و باورها" که این ارتباط را وارد "بعدی ویژه" می کند. این ها سخنان پوتین هستند.

ایران؟

دیگر این موضوع پوشیده نیست که روابط روسیه – ایران در حوزه های مختلفی رو به ضعیف شدن دارد، که از رقابت برای تاثیرگذاری در دمشق تا گرم شدن روابط تهران – واشنگتن را شامل می شود.

ایران به خوبی از این موضوع آگاه است که روابط اسرائیل – روسیه به سودش ختم نمی شود. تهران به خوبی از معنای "رابطه ای دراز مدت" و ارتباطی ریشه دار در "فرهنگ و باورها" که این ارتباط را به "بعدی ویژه" می رساند، آگاه است.

ایران به خوبی خطر نزدیک شدن اسرائیل به روسیه و داشتن حمایت نسبی آن به همراه حمایت تام آمریکا را می داند. از سوی دیگر وجود الیگارشی، نخبگان و ساکنان یهودی روسیه نیز تاثیر بسیاری بر این روابط دارد، و همچنین می داند پوتین آن ها را دست کم می گیرد.

با این وجود ایران همچنان در جهت حفظ روابط استراتژیک خود با روسیه و همچنین روابط بر مبنای فن آوری و منابع با غرب تلاش می کند.

ایران و ترکیه

روسای اسرائیل و روسیه 16 مارس ملاقات کردند. 18 مارس وزارت خارجه ترکیه اعلام کرد که ملاقاتی از تهران به ترکیه صورت خواهد گرفت. وزیر خارجه ایران روز 19 مارس وارد آنکارا شد.

ظریف پس از ورود به آنکارا دیدار و گفتگوی جامعی با وزیر خارجه، نخست وزیر و رئیس جمهور ترکیه در جلسه ای یک ساعته داشت. این رویداد منحصر به فرد بود. زمانی که داوود اوغلو، نخست وزیر ترکیه، به ایران آمد، تصمیم گرفته شد که سرنوشت منطقه را در دستان دیگر کشورها قرار ندهند.

حملات تروریستی بر این روابط تاثیر گذاشته است. خط ارتباط ایران-عربستان-سوریه تغییرات تازه ای به خود دیده است. باید صبر کرد و دید هریک از این کشورها از جایگاه تازه شان چه رویکردی نسبت به ترکیه اتخاذ خواهند کرد.

ترجمه: محمد صفری