تمایل اردوغان برای میانجی‌گری میان ایران و عربستان

یک کارشناس مسائل منطقه می‌گوید چنانچه بحران سوریه و یمن حل شود امکان بهبود روابط ایران و عربستان در سال ۹۵ افزایش می‌یابد. اردوغان ترکیه را "بهترین گزینه" برای میانجی‌گری میان تهران و ریاض خوانده است.

دویچه وله ـ رئیس جمهور ترکیه در حاشیه نشست امنیت هسته‌ای در واشنگتن، در همایشی که در موسسه بروکینگز برگزار شد خاطر نشان کرد که آمادگی و تمایل این کشور برای کمک به رفع تنش‌های موجود میان تهران و ریاض را به آگاهی مقام‌های ایران رسانده است.

خبرگزاری دولتی ایرنا، جمعه (۱۳ فروردین/ ۱ آوریل) به نقل از رجب طیب اردوغان نوشت: «بر این باورم که در این فرآیند، سالم‌ترین میانجی برای رفع ناملایمات سیاسی بین دو کشور ایران و عربستان می‌تواند ترکیه باشد، چرا که منطقه به یک حوزه صلح نیاز دارد، ولی رهیافت‌های مذهبی مشکل‌آفرین شده که باعث تاسف است.»

اختلاف بر سر سوریه

اردوغان در همایش «آزمون‌های جهانی و اهداف ۲۰۲۳ ترکیه» گفت که وزیران خارجه ایران و عربستان برای کاهش تنش‌ها تماس‌هایی با یکدیگر دارند و او در سفر اخیر محمد جواد ظریف به ترکیه دیدگاه‌هایش را به صراحت بیان کرده است.

بحران سوریه و یمن از مهم‌ترین موضوع‌های مورد اختلاف میان ایران و عربستان به شمار می‌روند و مواضع آنکارا در مورد این کشور به ریاض نزدیک‌تر است.

تلاش‌های ترکیه و ایران برای تفاهم بر سر برخی بحران‌های منطقه تا کنون بی‌نتیجه بوده است. اردوغان در این باره گفت: «آرزوی ترکیه این بود که دو کشور بتوانند با یکدیگر در تامین صلح عراق و سوریه حرکت کنند.»

صباح زنگنه، کارشناس مسائل خاورمیانه می‌گوید بحران سوریه تاثیر زیادی در "تخریب روابط و ایجاد فاصله میان ایران و عربستان" داشته است.

جمهوری اسلامی از معدود حامیان رژیم بشار اسد در منطقه محسوب می‌شود و عربستان و ترکیه از مخالفان دولت سوریه پشتیبانی می‌کنند.

خوش‌بینی‌های اردوغان

درگیری‌های داخلی در یمن نیز یکی دیگر از محورهای اصلی اختلاف میان تهران و ریاض است. عربستان علت دخالت نظامی در یمن را سرکوب شورشیان عنوان کرده و ایران را متهم به آموزش و تجهیز شبه‌نظامیان می‌کند.

زنگنه روز چهارشنبه، ۱۱ فروردین با بیان این که تنش میان ایران و عربستان ذاتی نیست به سایت خبری "فرارو" گفت: «اگر موضوع سوریه به راه حل نزدیک شود و تجاوز عربستان به یمن متوقف شود امکان کاهش تنش بین دو کشور وجود خواهد داشت.»

او در عین حال اعتقاد دارد که ترکیه در حال بازنگری در روابط خود با ایران است و "عربستان با این تغییر نگرش ترکیه همساز نخواهد بود".

به گزارش ایرنا، اردوغان در همایش یاد شده با اشاره به سفر چند هفته پیش احمد داوداوغلو، نخست وزیر ترکیه به تهران، درباره گسترش روابط با ایران گفت: «ما در چند سال گذشته به‌ویژه در اوایل دوران ریاست جمهوری دکتر روحانی شاهد ارتقای مبادلات اقتصادی و تجاری هستیم و هدف ۳۰ میلیارد دلاری برای مناسبات تعریف کردیم.»

کاهش ۲۳ درصدی واردات از ترکیه

برخلاف خوش‌بینی‌ها، تازه‌ترین آمار گمرک ایران حکایت از کاهش ۲۳ درصدی ارزش دلاری واردات ایران از ترکیه در سال ۹۴ نسبت به سال قبل دارد.

خبرگزاری ایسنا روز جمعه، ۱۳ فروردین با استناد به این آمار گزارش داد که کالاهای وارداتی از ترکیه در سال گذشته به لحاظ وزنی نیز حدود ۲۷ درصد کمتر از سال ۹۳ بوده است.

ارزش کالاهای وارداتی از ترکیه در سال گذشته اندکی بیش از ۳ میلیارد دلار بود و حجم کل مبالات بازرگانی میان دو کشور حدود ۱۰ میلیارد دلار برآورد می‌شود.

در جریان سفرداوداوغلو به تهران که همراه با شماری از مسئولان و شخصیت‌های عالی‌رتبه سیاسی و اقتصادی ترکیه انجام شد، رسانه‌های ترکیه از برنامه‌هایی برای سه برابر شدن میزان مبادلات دو کشور طی دو سال آینده خبر دادند.

امید شکری کارشناس امور ایران و ترکیه ماه گذشته در گفت‌وگو با دویچه‌وله پیش‌بینی کرد که تحول در مناسبات دو کشور پس از تشکیل مجلس دهم با اکثریت اصلاح‌طلبان و حامیان دولت حسن روحانی کلید بخورد.

تهران و آنکارا از مدت‌ها پیش بر سر واردات گاز با هم اختلاف داشتند. به تازگی دیوان بین​المللی داوری در پرونده شکایت گازی از ایران حق را به ترکیه داد. گفته می‌شود ایران محکوم به پرداخت ۲ میلیارد دلار غرامت به ترکیه شده است.