طرح‌های مشوق ازدواج به خانواده نگاه کالایی دارد

رئیس انجمن جامعه‌شناسان معتقد است که خانواده و ازدواج را نباید ذیل معقولهٔ دستیابی به توسعهٔ اقتصادی و سیاسی تعریف کرد این در حالیست که طرح‌ها و اسنادی برای تشویق ازدواج جوانان ارائه شده، اغلب اقتصادی است و نگاه کالایی به خانواده را نشان می‌دهد.

"محمد امین قانعی راد"، جامعه‌شناس و رئیس انجمن جامعه‌شناسان در مورد قوانین و اسنادی که در چند سال اخیر برای تقویت بنیان خانواده تدوین شده است به خبرنگار ایلنا گفت: خانواده، یک مفهوم گسترده است و امروزه شاهد هستیم که در جامعه به طور خاص فقط در اسناد سیاسی مانند سند ساماندهی ازدواج، طرح ازدواج آسان، پیش نویس قانون تعالی خانواده و افزایش جمعیت و سند‌های دیگری که بیشتر در دولت دهم نوشته شده است به مسالهٔ خانواده پرداخته شده است.

وی افزود: در این اسناد، خانواده و معقولهٔ افزایش جمعیت، سیاسی و اقتصادی تلقی شده و گویا این اسناد سعی در غیر فرهنگی و غیر اجتماعی کردن ازدواج و خانواده داشته‌اند. باید توجه داشت که خانواده و ازدواج را نباید ذیل معقولهٔ دستیابی به توسعهٔ اقتصادی و سیاسی تعریف کرد. طرح‌هایی که در این اسناد داده شده است مانند صندوق تعاونی ازدواج، بیمه ازدواج، تعیین مالیات بر مهریه و.. اغلب اقتصادی است و نگاه کالایی به خانواده را نشان می‌دهد.

قانعی راد گفت: خانواده ارزش فی نفسه دارد و نباید به عنوان یک ابزار برای رسیدن به اهداف دیگر تعبیر شود. نمی‌شود با زبان سیاست و اقتصاد در مورد خانواده صحبت کرد. اینکه به مسائل اجتماعی به صورت سیاسی نگاه کنیم یک پارادوکس بزرگ است.

وی ادامه داد: قصد این اسناد و قوانین حل بحران‌های خانواده است اما جز گسترش آسیب‌های خانواده تاثیری نخواهد داشت. خانواده در این اسناد مانند یک یک کارخانه یا شرکت تلقی شده است در حالی که خانواده به اجتماع تعلق دارد و نمی‌توان با بخشنامه و ابزارهای سازمانی با آن برخورد کرد. نتیجهٔ این کار‌ها حداکثر یک سری ازدواج‌های ابزاری و کاهش کیفیت ازدواج خواهد بود. بنابراین خانواده نا‌پایدار می‌شود و با خشونت و کمبود سرمایهٔ اجتماعی و عاطفی روبرو خواهد شد.

رئیس انجمن جامعه‌شناسان افزود: نسل پدربزرگان و مادر بزرگان با سنت و نسل پدران و مادران باعشق ازدواج کردند در حالی که نسل بعد از آن‌ها به خاطر بخشنامه‌های دولت و مسائلی از قبیل وام و استخدام، ازدواج خواهند کرد که این مساله در ۳۰ سال آینده پدیده‌های عجیب و ناشناخته‌ای را موجب خواهد شد.

وی در مورد ساده سازی ازدواج گفت: دانشگاه را که می‌تواند یکی از مکان‌ها یافتن همسر باشد تفکیک جنسیتی می‌کنند در حالی که در کنارش شاهد مراسم ازدواج‌های گروهی دانشجویان هستیم. ازدواج قرار است بخشی از حافظهٔ خانواده باشند و ساده سازی‌های نا‌مناسب مثل ازدواج‌های گروهی سبب اخلال در این مسئله می‌شود. همواره در جامعهٔ ما ازدواج‌ها فردی و در بطن خانواده بوده است. ازدواج نباید مانند بستن یک قرار داد در بنگاه معاملات در نظر گرفته شود مناسک و آیین‌های ازدواج کارکرد‌های خاص خودشان را در جامعه دارند و این کار‌ها نوعی فرهنگ زدایی است.

قانعی راد گفت: صدا و سیما اگر آیین‌های مختلف ازدواج را در سراسر کشور نشان دهد بیشتر به ازدواج جوان‌ها خدمت کرده است تا آن که ساده سازی ازدواج را نشان داده و جاذبه‌های فرهنگی ازدواج را کاهش دهند.

وی در پایان گفت: نهاد خانواده را باید اجتماعی کرد در غیر این صورت بحران‌های جبران ناپذیری شکل خواهد گرفت. رویکرد سیاسی که دولت قبل به خانواده داشت باید عوض شود.