خشکی دریاچه ارومیه سرطان پوست می‌آورد

شهروند: چند سالی می‌شود، غبارهای نمکی در حاشیه دریاچه ارومیه به تهدیدی برای سلامتی ساکنان آذربایجان‌های شرقی و غربی تبدیل شده‌اند. تهدیدی که با سوختن برگ درختانی که در فاصله چند کیلومتری دریاچه سبز بودند و افزایش سقط جنین در دام‌های منطقه خود را به نمایش گذاشت و حالا به نگرانی بزرگی در میان ساکنان حاشیه‌ای دریاچه ارومیه و مسئولان محلی تبدیل شده است.

این نگرانی، چند روزی می‌شود که پررنگ‌تر شده و به روش‌های مختلفی روایت می‌شود. آرمین نوربخش دبیر کمیته اجتماعی ستاد احیای دریاچه ارومیه، چند روز پیش با تأکید بر این‌که مسأله ریزگردهای نمکی سلامت شهروندان را تحت‌تأثیر قرار می‌دهد، گفته بود: «ریزگردها سلامت مردم را به شدت تهدید خواهد کرد و مشکلاتی مثل سوزش چشم، سرطان ریه، مشکلات پوستی، بیماری‌های تنفسی، فشار خون و... را به دنبال دارد؛ به‌طوری ‌که شهروندان روستاهای اطراف دریاچه و حتی تبریز، به علت استنشاق هوای آغشته به نمک دچار فشار خون بالا شده‌اند.»

این صحبت‌ها به سرعت با واکنش‌هایی از سوی مسئولان وزارت بهداشت روبه‌رو شد. در فاصله بسیار کمی از اعلام این نگرانی، هم رئیس اداره بیماری‌های قلب و عروق وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی و هم رئیس اداره کنترل عوامل محیطی موثر بر سلامت مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، به آن پاسخ دادند.

طاهره سماوات رئیس اداره بیماری‌های قلب و عروق وزارت بهداشت، با اشاره به این‌که ریزگردها و هوای آغشته به نمک در ابتلا به بیماری فشار خون دخالتی ندارد بلکه این عوامل، روی تنفس تاثیرگذار هستند، به ایرنا گفت: «مصرف نمک باید به میزان قابل توجهی باشد تا فرد مبتلا به فشارخون شود؛ به‌عنوان مثال ایرانی‌ها روزانه چند برابر حد استاندارد جهانی -استاندارد ٣/٢ تا ٢,٥ گرم در روز - نمک مصرف می‌کنند. باید بررسی شود که مصرف نمک به چه میزان و طی چه مدت موجب فشارخون می‌شود؛ تاکنون در هیچ جای دنیا نشنیده‌ام که مردم از راه استنشاق به فشارخون مبتلا شوند.»

پس از آن شیدا ملک افضلی رئیس اداره کنترل عوامل محیطی موثر بر سلامت مرکز سلامت محیط و کار وزارت بهداشت، اطلاعات خام بیماری‌هایی نظیر سرطان ریه یا پرفشاری خون در استان‌های آذربایجان‌شرقی و غربی، را قابل استناد به ریزگردهای ناشی از خشک شدن دریاچه ارومیه طی یکی-دو ‌سال اخیر ندانست و در این‌باره توضیح داد که «پرفشاری خون و بروز سرطان‌های ریه در ساکنان استان‌هایی نظیر آذربایجان‌شرقی و آذربایجان‌غربی نیازمند مطالعات اپیدمیولوژیک و مبتنی بر شواهد علمی است. اگر این مطالعات صورت نگیرد فاقد اعتبار می‌شود و لازم است جهت تعیین صحت و راستی‌آزمایی گزارش ارایه شده، مستندات به تأیید وزارت بهداشت، درمان و آموزش پزشکی هم برسد.»

این پاسخ‌ها، نگرانی‌ها را آرام نکرد و حدود ١٠ روز پس از آن‌که دبیر کمیته اجتماعی ستاد احیای دریاچه ارومیه از افزایش فشار خون در میان ساکنان حواشی دریاچه ارومیه خبر داده بود، این بار نوبت معاون استاندار آذربایجان‌غربی بود تا نسبت به‌خطر ابتلا به سرطان پوست شهروندان آذربایجانی به‌دلیل خشکی دریاچه ارومیه هشدار داده و از تولید اشعه‌های فرابنفش و مادون قرمز در نتیجه خشکی دریاچه ارومیه، خبر بدهد.

هادی بهادری با اشاره به مشکلات بهداشتی شهروندان در اثر بحران خشکی دریاچه ارومیه به ایسنا گفت: «مشکلات بهداشتی مثل بیماری‌های آسم، آب مروارید، سرطان و فشار خون بیماری‌هایی است که جوامع محلی را در معرض خطر قرار داده است.»

او به خطراتی که متوجه احشام و دام‌های اطراف دریاچه ارومیه شده، اشاره کرد و ادامه داد: «اگر چه دانشگاه علوم پزشکی و وزارت بهداشت آمار و اطلاعات دقیقی در این زمینه ارایه نداده است، اما در چند ‌سال اخیر سقط جنین دام‌ها افزایش یافته و سایر امراض نیز در آنها دیده می‌شود.»

معاون استاندار آذربایجان‌غربی در ادامه از خطر ابتلای شهروندان آذربایجانی به سرطان پوست در نتیجه خشکی دریاچه خبر داد و گفت: «وقتی بلورهای نمکی کف دریاچه در معرض تابش آفتاب قرار می‌گیرد، باعث تولید اشعه‌های فرابنفش و مادون قرمز در این محدوده می‌شود که برای شهروندان بسیار خطرناک است. این اشعه‌ها امکان ابتلا به سرطان پوست را در میان ساکنان منطقه افزایش می‌دهد.»
او، به تبعات زیست‌محیطی حیات‌وحش این استان به‌عنوان آثار مخرب بحران دریاچه ارومیه اشاره کرد و گفت: «در این جزایر حیواناتی نظیر قوچ، کل، میش، یوزپلنگ، پلنگ و خرس بود که عمده آنها از بین رفته‌اند و تنها تعدادی از قوچ و میش‌ها باقی مانده‌اند و حتی هیچ خبری از آرتمیای داخل دریاچه نیست.»
بهادری با اشاره به گسترش ماسه‌های روان و ریزگردها به‌عنوان یکی از تبعات خشکی دریاچه گفت: «اگر امروز به منطقه جبل بروید احساس می‌کنید در صحرای آفریقا هستید و متوجه می‌شوید که تپه‌های رملی شکل گرفته درحال پیش‌روی به سمت جاده‌های سلماس است و کانون‌های ریزگرد در مناطق سلماس، میاندوآب، جبل، ارومیه، تبریز، عجب‌شیر و آذرشهر و... شکل گرفته است.»

معاون استاندار آذربایجان غربی با تأکید بر این‌که لازم است در مسأله خشکی دریاچه ارومیه دولت و حتی جوامع بین‌المللی به این مسأله دقیق‌تر بپردازند، یادآوری کرد که «باید از سیاسی‌کردن، محلی و بخشی نشان دادن این بحران اجتناب کرد و به‌عنوان یک بحران فوق ملی درصدد حل آن برآمد.»

او در ادامه برای نشان دادن تأثیر خشکی دریاچه بر زندگی مردم محلی به شهر قوشچی اشاره کرد و گفت: «شهر قوشچی با توجه به تعداد جمعیت آن تبدیل به شهر شده بود، اما اکنون دچار کاهش جمعیت شدید شده است. کوچ اجباری در اطراف دریاچه ارومیه و خالی از سکنه شدن روستاها ازجمله تبعات بحران دریاچه ارومیه است و اگر این روند ادامه یابد ٥‌میلیون نفر و در شعاع وسیع‌تر ١٣، ١٤‌میلیون نفر از سکنه اطراف دریاچه مجبور به کوچ خواهند بود.»

نگرانی‌های خشک شدن دریاچه درحالی هر روز پررنگ‌تر می‌شود و هشدارهایی را در میان مسئولان محلی و مسئولان ستاد احیای دریاچه ارومیه با خود همراه کرده که مدیران و معاونان وزارت بهداشت این نگرانی‌ها را قبول ندارند و آنها را بدون پایه و اساس می‌دانند.

این در حالی است که به گفته معاون استانداری آذربایجان‌غربی این وزارتخانه هنوز آمار و اطلاعات دقیقی در این زمینه ارایه نداده و حال آن‌که افزایش سقط جنین دام‌ها و سوختن برگ درختان بر اثر نمک در سال‌های اخیر، می‌تواند نشان‌دهنده تهدید سلامتی انسان‌ها بر اثر غبارهایی باشد که هنوز تاثیرشان مورد تأیید وزارت بهداشتی‌ها نیست.