اسکات شین، رونن برگمن نیویورک تایمز
ایران وایر - یک گروه مطالعاتی در دانشگاه تورنتو حلقه‌ای در هم تنیده از وبسایت‌هایی را یافته است که مشغول تولید و توسعه اخبار جعلی بوده و از قرار معلوم با ایران در ارتباط است.
علی الاحمد از منتقدان باسابقه دولت سعودی است اما وقتی یک سال پیش پیامی در توییتر از بانویی مصری دریافت کرد که در لندن زندگی می‌کرد و خود را مخالف دولت عربستان معرفی کرد، شک‌اش برانگیخته شد. به گفته آقای الاحمد که در واشنگتن زندگی می‌کند این خانم که خود را مونا رحمان معرفی کرد به نظر واقعی نمی‌آمد. او به یاد می‌آورد: «عکس‌اش خیلی ساختگی بود، مانند عکس یک مدل بود. زبان عربی‌اش هم کامل و بی‌غلط نبود و در میان پیام‌هایش یکی از حرف‌هایی که فقط در کیبورد فارسی موجود است به چشم خورد. »
بعد این خانم لینکی برای علی فرستاد که درباره تغییرات نابه‌هنگام در سیاست اسرائیل بود و به نظر می‌رسید تحقیقی از طرف مرکز دانش و امور بین‌الملل بلفر در هاروارد است. مقاله در سایتی بود که دقیقا لوگو و رنگ‌های سایت خود دانشگاه هاروارد را داشت ولی آدرس آن belfercenter.net بود و نه آدرس واقعی این مرکز: belfercenter.org وخود مقاله که ادعا می‌کرد وزیر دفاع اسرائیل به دلیل مامور روسیه بودن اخراج شده است، به کل ساختگی بود.
آقای الاحمد در واقع هدف حمله‌ای سایبری بود که در گزارش سیتزن‌لب از دانشگاه تورنتو بررسی شده است، این گزارش معتقد است این گروه‌ها حامی دولت ایران هستند و با ساخت سایت‌های ساختگی و شبه‌واقع و تولید اخبار کذب، سعی در گسترش و پخش آنها در شبکه‌های مجازی دارند تا از این طریق به دشمنان ایران حمله کنند. این عملیات یک ابتکار منحصر به فرد دیگر نیز داشت، وقتی هر کدام از خبرهای آنها محبوب و پربیننده شده و به سازمان‌های خبری معتبر راه می‌یافت، آنها خبر مذکور را از وبسایت‌های خویش حذف می‌کردند تا ردیابی اخبار دروغ سخت‌تر شود.
گابریل لیم، یکی از اعضای سیتزن‌لب و نویسنده اصلی گزارش می‌گوید: «به محض این که اخبارشان کمی داغ می‌شد آن را از سایت خود حذف می‌کردند. به ویژه برای کاربران عادی، این استراتژی ردیابی اصل خبر را مشکل می‌کرد و کاربران نمی‌توانستند بفهمند واقعیت ماجرا چیست.» خانم لیم این عملیات حامی رژیم ایران را «خط تولید خبرپراکنی دروغین» نامید که حداقل از سال ۲۰۱۶ مشغول به کار است.
مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
او اضافه می‌کند: «آنها اخبار کذب درباره اسرائیل، عربستان سعودی و ایالات متحده را در سایت‌های شبیه‌سازی‌شده منتشر کرده و با کمپین‌های هدفمند آنها را در شبکه‌های اجتماعی پخش می‌کردند.» یکی دیگر از استراتژی‌های این گروه ایجاد شخصیت‌های دروغین است مثل همان مونا رحمان که آقای الاحمد را هدف قرار داده بوذ، است آنها از طریق این شخصیت‌های ساختگی، سعی در گسترش اخبار کذب و جا زدن آنها به جای اخبار معتبر و واقعی بودند.
گزارش سیتیزن‌لب فعالیت‌های این گروه را به خاطر تولیدات فراوان و عمر کوتاه‌شان به پشه تشبیه کرده که در دسته‌های بی‌شمار متولد شده و برای مدت کوتاهی به آزار انسان‌ها می‌پردازد. سیتزن‌لب می‌گوید نمی‌توان به قطع معتقد بود که این عملیات توسط دولت ایران هدایت شده است ولی اشاره می‌کند که فیسبوک و توییتر نیز طی ماه‌های گذشته حساب‌های کاربری و پیج‌های بسیاری را از شبکه‌های خود حذف کردند که همه به این عملیات مرتبط بودو به اعتقاد فیسبوک و توییتر تحت هدایت صداوسیمای ملی ایران قرار داشت
اتین مینیر، یکی دیگر از نویسندگان گزارش می‌گوید: «نظرات و پست‌های این گروه هموراه مطابق با نقطه نظرات و سیاست‌های رژیم ایران بود.»
برای ساخت این وبسایت‌های تقلبی، گروه مذکور از روشی شناخته شده در عرصه هک استفاده کردند: ثبت وبسایت‌هایی با نامی مشابه با وبسایت‌های معتبر ولی کمی متفاوت، یک یا شاید دو حرف اضافه یا کمتر از سایت اصلی. برای مثال این گروه سایت theguaradian.com را تاسیس کرد تا به جای theguardian.com جا بزند و یا آدرس theatlatnic.com به جای سایت معتبر theatlantic.com
اولین رویارویی محققان سیتیزن‌لب با فعالیت‌های این گروه در آوریل ۲۰۱۷ بود، وقتی کاربران سایت ردیت در زمان صخبت از برگزیت با خبری مواجه شدند که به نظر از سایت انگلیسی معروف ایندپندت بود ولی با کمی دقت معلوم می‌شد که آدرس آن سایت املای متفاوتی داشت، اما وقتی همان کاربران بعدتر دوباره خواستند به سایت مذکور برگردند لینک‌های موجود آنها را به سایت اصلی ایندپندنت هدایت می‌کرد. در این مثال اعضای گروه نه تنها خبر کذب را بعد از دیده شدن حذف کردند، بلکه با دستکاری کردن لینک‌های خود و هدایت کاربران به سایت ایندپندنت قصد داشتند ایشان را مطمئن سازند خبری که دیده‌اند متعلق به همین سایت معتبر و نه یک سایت دروغین بوده است.
بر اساس گزارش ستیزن‌لب در کل ۷۳ وبسایت، ۱۳۵ مقاله و ۱۱ شخصیت دروغین، مانند مونا رحمان، توسط گروه خلق شده است. بعضی از این مقاله‌ها پیشتر توسط کاربران فضای مجازی به عنوان اخبار کذب شناسایی و به سایرین معرفی شده بودند ولی در آن زمان هم نوک پیکان اتهامات به سمت روسیه بود که پشت چنین فعالیت‌هایی باشد. به هر صورت اما پیش از این هرگز چنین فعالیت‌هایی در ارتباط با رژیم و منافع ایران دیده نشده بود.
طبق گزارش، گرچه بخش عمده‌ای از فعالیت‌های گروه مسدود و تعطیل شده است، این گروه هنوز فعال است. جان اسکات-ریلتون، یکی از محققان ارشد سیتزن‌لب می‌گوید: «در حال حاضر این گروه مانند کمپین تبلیغاتی ناموفقی در عرصه آنلاین حضور دارد.»
ولی مقاله ساختگی درباره سیاست اسرائیل یکی از مقام‌های ارشد اطلاعاتی سابق اسرائیل که خواست گمنام بماند، شگفت‌زده کرده است. این مقاله ساختگی می‌گوید تمیر پاردو، فرمانده سابق موساد، در سخنرانی خویش در دانشگاه هاروارد گفته است که بنجامین نتانیاهو، نخست‌وزیر اسرائیل، اویگدور لیبرمن وزیر دفاع این کشور را اخراج کرده است بعد از این که فهمیده است وی جاسوس روسیه است. این مقاله ساختگی از طریق یک اکانت توییتری به نام بینا ملامد، یک نام معمول در اسرائیل، در تاریخ ۱۴ نوامبر ۲۰۱۸ پخش شد.
در واقع، در همان زمان آقای لیبرمن به خاطر اعتراض به پایان یک آتش‌بس که به جنگ در غزه خاتمه می‌داد از منصب خویش استعفا داده بود و آقای پاردو هم در مرکز بلفر دانشگاه هاروارد سخنرانی داشت. بقیه مقاله همه ساختگی بود. ولی مقام سابق اسرائیلی از این شگفت زده است که چقدر سریع و یک شبه سایتی شبیه به سایت واقعی دانشگاه هاروارد تاسیس کرده‌اند و به اخبار مرتبط واکنش نشان داده‌اند. او می‌گوید: «واقعا باید درک آنها از دنیای مجازی را تحسین کرد.» اکنون که چند ماه از این واقعه می‌گذرد، هنوز یک جست‌وجوی ساده در اینترنت در این‌باره چندین خبر کذب و بی‌پایه بر اساس همان مقاله را برای مخاطب فهرست می‌کند.
به عقیده آقای الاحمد، منتقد سعودی ساکن واشنگتن، گزارش سیتیزن‌لب خطر فعالیت این گروه برای کنشگران مجازی را دست‌کم گرفته است. در مورد مشابه دیگری که به نظر جدا از عملیات‌های گروه مذکور می‌آید، در سال گذشته آقای الاحمد با خانم دیگری که خود را خبرنگار بی‌بی‌سی معرفی کرده بود نیز روبه‌رو شده بود که درخواست مصاحبه از او داشته ولی هویت او هم جعلی بوده است.
بر اساس همین تجارت، وقتی مونا رحمان با آقای الاحمد تماس گرفت او اول فکر کرد که این خانم مامور دولت سعودی است و قصد به دام انداختن او را دارد، اما وقتی دریافت که عملیات ایران بوده است نیز چندان متعجب نشد. او می‌گوید: «من هدف انواع و اقسام حملات بوده‌ام. افراد مختلفی دنبال من بوده‌اند، فقط شیوه‌شان تغییر می‌کند.»
غفار عباسی، عارف یا عنصری مشکوک؟
تهدید پناهجویان ایرانی مخالف حکومت ایران در اسکاتلند
