علی افشاری - دیدگاه نو

واکنش‌های مقامات اتحادیه اروپا و تروئیکای اروپایی به آغاز مرحله سوم کاهش تعهدات برجامی جمهوری اسلامی وارد مرحله جدیدی شده است. در این مرحله کماکان هدف حفظ برجام است اما اعلام کنار گذاشتن محدودیت‌ها در حوزه تحقیقات هسته‌ای از سوی حسن روحانی باعث شده است تا اتحادیه اروپا صریح‌تر ناخرسندی و مخالفت خودش را نشان دهد. مقامات اروپایی تصریح کردند که آنها در صورت رعایت کامل تعهدات برجامی از سوی جمهوری اسلامی، به برجام و وظایف خودشان پایبند خواهند بود.

آنها از مقامات تهران می‌خواهند که مراحل سه‌گانه توقف تعهدات برجامی را کنار بگذارد و به اجرای کامل آن برگردد در غیر این صورت آنها نمی‌توانند امتیازی بدهند. در واقع مقاومت آنها در برابر آمریکا مشروط به رعایت مفاد برجام از سوی جمهوری اسلامی است. جمهوری‌اسلامی اقدامات اروپا از جمله کانال مبادله‌ای اینستکس و پیشنهادهای کلی اعطای خط اعتباری برای خرید نفت و تسهیل مبادلات بانکی برای دور زدن تحریم‌های آمریکا را کافی نمی داند و می‌خواهد از طریق فشار آنها را به تحرک بیشتر برای تحقق انتظارات وادار کند. بررسی واقعیت‌ها هم نشان می‌دهد وعده های اروپا تاکنون نسیه بوده و بدون آمریکا عملا توانایی برآورده سازی توقعات ایران را ندارد.

اگر جمهوری اسلامی در کاهش تعهدات برجامی و بلاموضوع کردن آنها اصرار بورزد و آنگونه که رئیس کمیسیون قضائی مجلس گفته است مرحله چهارم کاهش تعهدات خروج از برجام خواهد بود، آنگاه اروپا فقط به توصیه و ابراز ناخرسندی بسنده نخواهد کرد و وارد اقدامات عملی خواهد شد. گسترش تحقیقات هسته‌ای با نادیده گرفتن محدودیت ها و تولید وتست سانتریفوژهای پیشرفته که تولید سوخت هسته ای را سریعتر کرده و هدف ۱۹۰هزار سو را با زنجیره های کمتر سانتریفوژ تحقق بخشد، برای اروپا قابل تحمل نیست بخصوص اگر غلظت اورانیوم غنی شده به بیش از بیست درصد برسد که ایران را در آستانه دستیابی به فناوری تولید سلاح هسته ای قرار می دهد.

در این صورت نقطه گریز هسته ای که قبلا در دوران تصویب برجام از سوی مراجع کارشناسی و امنیتی غرب یک ساله ارزیابی می شد، می تواند به زمان چندماهه تقلیل یابد. ان اتفاق دیگر توجیه توافق هسته ای زمانمند و با حفظ امکان غنی سازی اورانیوم با درجه زیر ۵ درصد را ضعیف می کند و حساسیت های غرب نسبت به برنامه هسته ای جمهوری اسلامی به مرحله ماقبل برجام بر می گردد. در این شرایط احتمال نزدیکی اروپا به سیاست غنی سازی صفر آمریکا افزایش می یابد.