رادیو فردا - ساعاتی پس از توقیف فیلم «خانه پدری» به تهیه‌کنندگی و کارگردانی کیانوش عیاری، دادستانی تهران اعلام کرد که «مرتکبین و مقصرین» صدور مجوز نمایش این فیلم تحت تعقیب قانونی قرار گرفتند.
دادستانی تهران روز دوشنبه ششم آبان در اطلاعیه‌ای مدعی شد که اکران این فیلم «بازتاب بسیار منفی و گسترده‌ای در اذهان جامعه بشری به دنبال داشته» است.
در این بیانیه ادعا شده که فیلم خانه پدری به «اعتقادات مذهبی جامعه ایران» توهین کرده و «ترویج خشونت علیه زنان و زیر سوال بردن سنن، رسوم و فرهنگ ناب ایرانی-اسلامی و ارائه تصویر وارونه و کذب از خانواده ایرانی در این فیلم مشهود» است.
توقیف این فیلم که تنها ۱۰ روز از نمایش مجدد آن می‌گذشت پس از آن صورت گرفت که برخی از رسانه‌های اصولگرا بویژه روزنامه «کیهان» به آن حمله کرده بودند.
👈مطالب بیشتر در سایت رادیو فردا
در اطلاعیه دادستانی تهران همچنین ادعا شده که پخش این فیلم «سلامت روحی و روانی جامعه را به مخاطره انداخته به نحوی که با واکنش منفی اقشار و گروه‌های مختلف در جامعه همراه بوده» است.
دلیل توقیف؛ خشونت عریان یا ایران ویرانه؟
نیلوفر رستمی - ایران وایر
یکی از عوامل فیلم «خانه پدری» ساخته «کیانوش عیاری» که شش روز پس از اکران مجددا توقیف شد به ایران‌وایر گفت: «دلیل عدم حذف و تغییر در این فیلم و وجود صحنه خشن، یک بهانه است. تنها دلیلی برای موجه نشان دادن توقیف این فیلم است.»
خبرگزاری فارس وابسته به سپاه پاسداران انقلاب اسلامی با انتشار خبر توقیف «خانه پدری» به دستور دادستانی، دلیل احتمالی آن را عدم حذف یا تغییر صحنه‌های خشن عنوان کرده و نوشته است: «هنوز علت آن مشخص نیست اما گویا توقیف مجدد این فیلم این بوده صحنه‌های خشن آن تغییر یا حذف نشده است.»
این منبع نزدیک به کیانوش عیاری و مطلع از شرایط، به ایران‌وایر گفت: «آن صحنه‌ای که گفته بودند خشن است اصلاح شده بود. مسلما قضیه این نیست اما باید صبر کرد و دید علت اصلی چیست. فعلا همه در شوک هستند.»
👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر
اگر طبق آنچه خبرگزاری فارس گزارش داده دلیل توقیف مجدد این فیلم عدم‌تغییر یا حذف صحنه‌های خشن بوده، این سوال پیش می‌آید که چطور گروه بازبینی وزارت ارشاد شش روز پس از اکران آن متوجه عدم تغییرات شده‌اند.
طبق روال وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، هر فیلمی پیش از گرفتن مجوز اکران از سوی گروه بازبینی دیده می‌شود و اگر به تشخیص این گروه نیاز به اصلاح، حذف یا تغییر صحنه‌ها و دیالوگ‌ها باشد به کارگردان فیلم ابلاغ می‌شود.
از سوی دیگر، خبرگزاری‌های رسمی کشور ازجمله ایسنا پیش از اکران خانه پدری خبر داده بودند این فیلم با «اصلاحاتی جزیی» و با «رده‌بندی سنی بالای ۱۵ سال» اکران خواهد شد.
«خانه پدری» پس از نزدیک به ۱۰ سال توقیف و تنها شش روز پس از اکران محدودش از سوی شعبه ۱۶ دادسرای فرهنگ و رسانه، عصر شش مهر توقیف شد.
اعتراضات در همان روز اول اکران فیلم
روزنامه کیهان وابسته به نهاد رهبری در دومین روز اکران این فیلم، اکران آن را «غفلت مسوولان سینمایی» عنوان کرد: «فیلمی که در قالب یک خانه قدیمی، تصویری موهن و متوحش از ایرانیان نمایش می‌دهد، پس از یک دهه توقف، با غفلت مسوولان سینمایی روی پرده سینما رفت.»
«احمد سالک»، نماینده مجلس در همان اولین روز اکران این فیلم از وزیر ارشاد خواست تا هرچه سریع‌تر جلوی اکران این فیلم را بگیرد؛ وی آن را فیلمی «ضد خانواده» و «ضدارزشی» نامید.
او اکران این فیلم را به جریان نفوذی و پشت پرده سینما ربط داده بود و گفته بود: «من نمی‌دانم چه طرح و نقشه و جریان نفوذی پشت این قضایا است که هر دفعه جامعه را با مشکلات ضدارزشی روبرو می‌کند.»
این نماینده گفته بود: «باید باکمال تاسف عرض کنم چه جریانی پشت پرده مسایل سینمایی کشور است که هرچند وقت یک‌بار با تایید یک فیلم جامعه را به تشنج وا‌می‌دارند.»
کیانوش عیاری، کارگردان فیلم چند ساعت قبل از دریافت خبر قطعی توقیف فیلمش در گفت‌وگویی با خبرگزاری انصاف‌نیوز گفته بود: «تا زمانی که به‌صورت رسمی به من اعلام نشود، دلیلی برای جدی گرفتن این مسایل ندارم.»
ساعتی بعد روابط عمومی سازمان سینمایی کشور این خبر را تایید کرد.
در طی سال‌های گذشته، آقای عیاری حذف یا تغییر سکانس‌های جنجالی فیلمش را «اصلاحات ویرانگر» خوانده و گفته بود که مخالف هرگونه تغییر است.
«خانه پدری» محصول سال ۱۳۸۹ است و داستان اتفاق‌های یک خانه قدیمی را از سال ۱۳۰۸ (اواخر دوره قاجار) تا ۱۳۷۹ روایت می‌کند. این فیلم با صحنه‌ای که در سینمای ایران جدید است شروع می‌شود، صحنه‌ای از قتل دختر جوانی توسط پدر و برادرش به این دلیل که آبروی آن‌ها را لکه‌دار کرده و سپس دفن او در زیرزمین خانه. فیلم خانه پدری درباره قتل‌های ناموسی و عمدتا خشونت علیه زنان است.
این فیلم نهایتا در دی ۱۳۹۳ و در دوره اول دولت «حسن روحانی» اجازه اکران به‌صورت محدود در سینماهای کشور را یافت اما با مخالفت‌های عده‌ای، همان روز اول از پرده‌های سینما پایان کشیده شد. در همان سال «مرتضی آقاتهرانی»، نایب‌رییس کمیسیون فرهنگی مجلس با انتقاد از اکران خانه پدری در گفت‌وگو با خبرگزاری فارس گفته بود: «این چه منطقی است که وقتی چنین فیلمی تاریخ یک ملت را به این شکل نمایش می‌دهد امکان اکران عمومی پیدا کند.»
پنج سال بعد، مجددا در اول آبان ۱۳۹۸ این فیلم اجازه اکران گرفت اما بلافاصله پس از اکران آن از سوی برخی گروه‌های افراطی موردانتقاد قرار گرفت؛ ازجمله «جواد شمقدری»، کارگردان فیلم‌های ارزشی سینمای ایران روز سوم آبان و دو روز پس از اکران این فیلم، آن را «جنایت فرهنگی» خواند.
موضوعی که از سوی منتقدان فیلم بیشتر مطرح می‌شود تعمیم آنچه در فیلم می‌گذرد به کشور ایران است. خانه پدری روزبه‌روز ویران می‌شود و مراحل انحطاطش در این فیلم به تصویر کشیده می‌شود. گفته می‌شود مقایسه این فیلم با کشور ایران دلیل اصلی انتقاد از سوی اصول‌گرایان و توقیف این فیلم است.
بااین‌حال، خانه پدری برنده تندیس بهترین فیلم، بهترین فیلم‌نامه و بهترین کارگردانی از هشتمین جشن انجمن منتقدان سینمایی است و موردتوجه بسیاری از فیلم‌سازان مطرح قرار گرفت.
کیانوش عیاری در گفت‌وگویی با کمپین حقوق بشر در ایران در مرداد ۱۳۹۴ درباره اینکه فیلمش فقط یک صحنه خشن دارد، توقیف آن را «بهانه» خوانده و گفته بود: «در فیلم فقط یک صحنه چندثانیه‌ای وجود دارد که کوبش سنگ توسط پسر نوجوان به دستور پدرش به سر خواهر جوانش را نشان می‌دهد. این تنها صحنه خشن فیلم است که در قیاس با صحنه‌های خشنی که بدون هیچ مشکلی در سینماهای ایران عرضه می‌شود قطعا بهانه‌ای بیش نیست. به نظر می‌رسد تعابیر دیگری این فیلم را به محاق توقیف کشانده است.»
این کارگردان سینما گفته بود: «عنوان شد که جهت‌گیری این فیلم به سمت نقض رفتارهای اسلامی است که من چنین نگاهی را نمی‌پذیرم و به نظر استنباطی کاملا غلط است. وقتی چنین تعبیری باشد مسلما فیلم فقط به دلیل یک صحنه خشن به توقیف نمی‌رود و با حذف آن‌هم موفق به اکران نمی‌شود. البته من هیچ علاقه‌ای نداشتم که به خاطر نمایش داده شدن فیلم، بن‌مایه یا فریاد اصلی فیلم که همان صحنه کوبش سنگ بر سر دختر است حذف شود. من بارها گفته‌ام این صحنه اهمیت ویژه‌ای در کلیت فیلم دارد، این صحنه آن‌قدر حیاتی است که اگر حذف شود بهتر است کلا فیلم دیده نشود.»
کیانوش عیاری یکی از مطرح‌ترین فیلم‌سازان پس از انقلاب است که اکنون فیلمش پس از ۹ سال ساخت اجازه اکران نیافته و حتی هزینه ساخت آن نیز تامین نشده است. این تنها فیلم عیاری نیست که با توقیف مواجه می‌شود. فیلم‌های او بارها قربانی توقیف و سانسور شده‌اند.
«آن‌سوی آتش» سومین ساخته عیاری فقط در یک سینما اکران شد، «دو نیمه سیب» باوجود فروش بالا، با توقف اکران روبه‌رو شد. «آبادانی‌ها» از رفتن به جشنواره کن منع شد و اکران محدودی داشت. «بیدارشو آرزو» پس از ۱۳ سال در گروه هنر و تجربه اکران شد، فیلم «کاناپه» هم به دلیل استفاده بازیگران زن از کلاه‌گیس تاکنون در محاق توقیف قرار گرفته است.
عیاری در گفت‌وگویی با روزنامه ایران گفته بود: «از نخستین فیلمی که ساختم تا به امروز، وقتی زمان اکران رسید، مشکلاتی گریبانم را گرفته است. فکر می‌کنم بیشتر از آنکه به من ربط داشته باشد به سیستم سینمایی کشور مرتبط است. «دو نیمه سیب»، «روز باشکوه»، «آبادانی‌ها»، «شاخ گاو»، «بودن یا نبودن»، «بیدار شو آرزو»، «خانه پدری» و حالا «کاناپه»، سر هر یک از فیلم‌ها مشکلات و مسایلی را در اکران به وجود آورده و دو فیلم اخیرم که برخوردها و تصمیمات به بدترین شکل صورت گرفت. این برخوردها ناراحت‌کننده است که فیلم‌ها توسط افرادی که به نظر دچار سوتفاهم، تنگ‌نظری یا تصمیمات سلیقه‌ای هستند، به بایگانی می‌رود.»
