آنا بورشه چسکا، همکار ارشد موسسه سیاست‌های خاورمیانه واشنگتن، گفت: آخرین چیزی که پوتین می‌خواهد این است که مجبور شود در خاورمیانه طرف یکی را بگیرد و به نوعی از سیاست بی طرفی‌اش عدول کند. وی همچنین افزود: ایده‌آل ترین چیز برای رئیس‌جمهوری روسیه ایفای نقش یک واسطه است و به همین خاطر هم او در جریان تنش ایران و آمریکا نقش تماشاگر را داشت. بدون تردید اگر روسیه کاری اساسی انجام دهد، این امر به صورت دیپلماتیک خواهد بود. بزرگترین نگرانی روسیه از ترور سردار سلیمانی در فرودگاه بغداد هم شاید همین بود که روسیه مجبور شود طرف یکی را بگیرد.

روز چهارشنبه، پوتین برای دیدار با رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه عازم این کشور شد و درباره تشدید تنش ها در خاورمیانه با همتای ترک خود گفتگو کرد. علی رغم اینکه اردوغان و پوتین در مورد آینده با هم توافق نظر کامل ندارند اما این دو تا به حال چندین بار موفق شدند با هم به توافق برسند. یکی از این نمونه‌ها سال گذشته در جریان عقب نشینی ترامپ از سوریه رخ داد که دو کشور در مورد شمال شرق سوریه به توافقاتی دست یافتند. روز شنبه، پوتین برای مذاکره درباره بحران‌های اخیر، از آنگلا مرکل صدراعظم آلمان در مسکو استقبال می‌کند. روسیه و آلمان از جمله کشورهایی هستند كه به دنبال خروج آمریكا از برجام در سال 2018 همچنان به دنبال حفظ آن هستند.

روسیه و ایران در سال‌های اخیر روابط عمیقی برقرار کرده‌اند و در سوریه برای ایجاد توازن قدرت به نفع اسد همکاری می‌کنند. علی‌رغم منافع مشترک مسکو و تهران در سوریه، روس‌ها همزمان روابط عمیقی هم با اسرائیل و عربستان سعودی، دشمنان شماره یک تهران و همچنین سایر بازیگران منطقه دارند.

جولیا سوشنیکووا، از متخصصان حوزه خاورمیانه در این ارتباط گفت: مسکو در تلاش است تا نقش کشوری قابل اعتماد و با ثبات در خاورمیانه را ایفا کند و چنین رویکرد دوستانه‌ای در قبال تمام کشورهای منطقه قطعاً به این امر کمک می‌کند. وی همچنین افزود: البته مسکو نیز از این وضعیت بسیار نگران است و به دنبال این خواهد بود تا حد ممکن از این تنش خودش را دور نگه دارد.

تصمیم دولت ترامپ مبنی بر ترور یک مقام عالی رتبه ایرانی، بسیاری از کشورهای جهان را به واکنش وا داشت و اعتبار آمریکا در خاورمیانه را تضعیف کرد، اتفاقی که قطعا به نفع مسکو خواهد بود و روس‌ها روی آن حساب کردند. كرملین مدت‌هاست كه از سوء استفاده از بحران‌ها در سراسر جهان برای پیشبرد اهداف استراتژیك خود از اوکراین تا آفریقای شمالی و سوریه بهره می‌برد و در این زمینه مهارت خود را به اثبات رسانده است.

واشنگتن به خاطر مداخله خود در شرق اوکراین و الحاق کریمه، روسیه را تحریم کرده، اما کرملین مدت‌هاست که با اشاره به جنگ در عراق و افغانستان، آمریکا را سرزنش می‌کند و حالا هم به احتمال زیاد از ترور سلیمانی و توییت ترامپ در مورد هدف قرار دادن اماکن فرهنگی ایرانی بهره‌برداری خواهد کرد.

در حالی که بسیاری از متحدان منطقه‌ای آمریکا ممکن است در خفا از ترور سلیمانی استقبال کنند، همزمان بسیاری از این بیم دارند که احتمال دارد انتقام ایران دامان آن‌ها را هم به نوعی بگیرد. اکنون احتمالاً این نگرانی‌ها اندکی کاهش یافته زیرا ایران در پاسخ به ترور فرمانده خود ده‌ها موشک به سمت پایگاه‌های آمریکایی در عراق شلیک کرد. گزارش‌ها حاکی از آن است که آمریکایی‌ها در این حمله متحمل تلفات انسانی نشده‌اند و هر دو طرف نشانه‌هایی از خود بروز دادند که بیانگر عدم تمایلشان به تشدید تنش‌ها بود. متحدان آمریکا در منطقه شاید اکنون نفسی به راحتی بکشند، اما در آینده نزدیک اگر نتیجه بگیرند که واشنگتن آنها را در معرض انتقام ایران قرار داده، ممکن است دست به دامان روسیه شوند تا برایشان میانجیگری کند.

ماه‌های آخر سال 2019 با موجی از اعتراضات در عراق و لبنان همراه بود و اینطور به نظر می‌رسید که احتمالاً نفوذ تهران در منطقه رو به افول است، تا اینکه حمله هوایی سوم ژانویه بار دیگر احساسات ضد آمریکایی در منطقه را تشدید کرد، اتفاقی که بدون شک مورد استقبال مسکو قرار خواهد گرفت.

مارك كاتز، استاد علوم سیاسی دانشگاه جورج میسون در این باره گفت: روسیه همواره علاقه داشته تا احساسات ضدآمریکایی در منطقه را تهیج کند، اما هیچگاه به تنهایی موفق به انجام آن نمی‌شد تا اینکه ترامپ زحمت انجام آن را برایش کشید.

در حالی که حضور نظامی معمولی روسیه در عراق بعید به نظر می‌رسد، برخی از تحلیلگران روسی که با سیاست خارجی این کشور آشنا هستند، حدس می‌زنند که پای شرکت‌های خصوصی نظامی روس مثل گروه واگنر به نمایندگی از کرملین در عراق هم مثل سوریه و اوکراین باز شود. پنتاگون دوشنبه با تکذیب گزارش‌هایی مبنی بر خروج نیروهای خود از این کشور نشان داد که نقش آتی سربازان آمریکا در عراق در حال حاضر همچنان پررنگ است. هرچند که ژنرال ویلیام سیلی، فرمانده یگان آمریکا در عراق با بیان اینکه پنتاگون به تصمیم پارلمان عراق احترام خواهد گذاشت خواستار خروج نیروهای آمریکایی شد.

با این وجود، تحلیلگران روسی خاطرنشان می‌کنند که مسکو در پی ترور سلیمانی و واکنش‌های آمریکا و ایران بسیار محتاطانه عمل کرد. علی‌رغم اینکه روسیه ترور سلیمانی را محکوم کرد، اما مسکو تعهد خاصی برای حمایت از تهران نداد و به همین خاطر تحلیلگران می‌گویند بعید است پوتین از ادامه تلاش ایران برای انتقام جویی حمایت کند.

آدلان مارگوف، تحلیلگر روابط روسیه و ایران در انستیتوی روابط بین‌الملل دولتی مسکو، دانشگاهی که توسط وزارت امور خارجه روسیه اداره می‌شود، گفت: نگرانی‌های اصلی کرملین تشدید تنش در منطقه است که می‌تواند وضع موجود ژئوپلیتیکی در خاورمیانه را برهم بزند. پوتین فعلا مسیر مناسب برای منافع ملی مسکو در سوریه را ترسیم کرده و به دنبال تحقق آن است.

وی در پایان نیز اضافه کرد: هنوز هیچ مساله استراتژیکی برای مسکو تغییر نکرده است. تصمیم مسکو در این اوضاع دشوار، اما به نوعی طبیعی است. به هر حال روسیه با شرایط دشواری در خاورمیانه روبرو است.