آیا حسن روحانی رییس‌جمهور ایران، به زبان انگلیسی مسلط است؟ آیا اساسا دریافت مدرک تحصیلی از دانشگاه‌های اروپایی به‌منزله تسلط بر زبان انگلیسی یا سایر زبان‌های اروپایی است؟ «ایران‌وایر» در این گزارش می‌کوشد صحت‌وسقم این ادعا را بررسی کند.

👈مطالب بیشتر در سایت ایران وایر

تحصیلات حسن روحانی در اسکاتلند

یک سال از عمر مجلس چهارم گذشته بود که حسن روحانی نایب‌رییس وقت مجلس که از مسوولیت‌های جنگ و پدافند هوایی خلاصی یافته بود، فرصت یافت تا در سال ۷۰-۷۱ با سفر به انگلستان، تحصیلات دانشگاهی را از سر بگیرد. او به گلاسکو در اسکاتلند رفت تا در دانشگاه کلدونین گلاسکو در رشته حقوق عمومی، مدرک کارشناسی ارشد خود را اخذ کند. نایب‌رییسی مجلس، نمایندگی ولی‌فقیه در شورای عالی امنیت ملی و تصدی کرسی دبیری شورای عالی امنیت ملی، مشاورت رییس‌جمهور وقت در امور امنیتی و عضویت در مجمع تشخیص مصلحت نظام، مشاغلی نبود که اجازه دهد حسن روحانی تمام‌وقت در دانشگاه مشغول تحصیل باشد و در کلاس‌ها حاضر شود، به همین دلیل او دانشجوی پروازی بود و از هر فرصتی برای سفر به انگلستان و دیدار اساتید خود استفاده می‌کرد. او با این همه شغل، موفق شد در سال ۱۹۹۵ فوق‌لیسانس خود را دریافت و دکترای خود را در رشته حقوق اساسی زیر نظر دکتر «حسن امین» شروع کند. عنوان رساله دکترای او «انعطاف‌پذیری حقوق اسلامی با تکیه مخصوص بر تجارب ایران» بود. رساله‌ای که روحانی موفق شد در سال ۱۹۹۹ از آن دفاع کرده و مدرک دکترای خود را دریافت کند.

آیا روحانی در این مقطع زبان انگلیسی می‌دانست و آن را ارتقا داد؟

برای پاسخ به این سوال به چند نکته باید توجه کرد:

۱- حسن روحانی نه به‌عنوان دانشجوی تمام‌وقت بلکه به‌عنوان دانشجوی نیمه‌حضوری در انگلستان تحصیل کرده است.

۲- حسن روحانی نه در مقطع لیسانس، بلکه در مقطع تحصیلات تکمیلی در انگلستان تحصیل کرده است.

تفاوت معناداری بین این دو مقطع از منظر زبان‌آموزی است، چراکه معمولا دانشجویان در مقطع لیسانس عموما در خوابگاه دانشگاه زندگی می‌کنند، روابط غیردرسی دانشجویان در مقطع لیسانس خیلی بیشتر است، دانشجویان این مقطع به دلیل سن کم و مشغله کمتر، باهم معاشرت بیشتری دارند، عضو کلوپ‌های ورزشی، هنری و فرهنگی می‌شوند، باهم به سینما و پارتی می‌روند، حال‌آنکه در مقطع تحصیلات تکمیلی به دلیل بالا رفتن سن دانشجویان، متاهل بودن و بالا رفتن مشغله فکری آن‌ها، کمتر تعامل میان دانشجویان وجود دارد. یا به عبارتی در این مقطع دانشجویان کمتر باهم وقت می‌گذراند. از سوی دیگر، درس‌ها در مقطع فوق‌لیسانس بیشتر تخصصی می‌شود و به زبان تخصصی نیاز دارد تا زبان عمومی، از این حیث، دانشجویان مقطع تحصیلات تکمیلی به نسبت دانشجویان مقطع لیسانس، کمتر شانس فراگیری زبان انگلیسی را در محیط دانشگاه دارند.

۳- تحصیلات در مقطع دکترا در دانشگاه‌های اروپایی عموما، پژوهش‌محور است، یعنی دانشجو بیش از آنکه با دانشجویان و محیط دانشگاه تماس داشته باشند با کتابخانه و منابع علمی رابطه دارند. از این حیث خیلی از منابعی که استفاده می‌کنند ترجمه شده است یا از نرم‌افزارهای ترجمه می‌توانند استفاده کنند.

۴- موضوع رساله دکترای حسن روحانی، بیش از آنکه به منابع انگلیسی نیازمند بوده باشد، یک موضوع فقهی و در حوزه تخصص حوزوی است که منابع آن عربی و در زبان فارسی نیز موجود است؛ بنابراین بسیاری از منابعی که مورداستفاده روحانی بوده، اساسا به زبان فارسی بوده نه انگلیسی.

آیا اسناد و مدارک موجود تسلط روحانی به زبان انگلیسی را تایید می‌کند؟

۱- دکتر حسن امین، استاد راهنمای حسن روحانی، نقل‌قولی در رد یا تایید تسلط روحانی به زبان انگلیسی ندارد. او در مصاحبه‌ای گفته: «بارها ملاحظه شده بود که روحانی در سالن غذاخوری دانشجویان وعده‌ غذایی خود را صرف می‌کرد. البته من گاهی او را همراه خودم به سالن غذاخوری مخصوص کارکنان می‌بردم. اشخاص می‌آمدند و در کنار ما می‌نشستند و من هم روحانی را معرفی می‌کردم، او هم با روی باز با آن‌ها مشغول گفتگو می‌شد.» او نگفته که روحانی با چه زبانی با آن‌ها صحبت می‌کرده است.

۲- دکتر «مهدی زهرا»، دیگر استاد حسن روحانی که اصالتی سوری دارد، اما تایید کرده که تسلط حسن روحانی به زبان انگلیسی خوب بود.

۳- «کیوان ابراهیمی»، دانشجوی دکترای دانشگاه آیوا که روی تقلبی بودن مدرک دکترای حسن روحانی تحقیق کرده، مدعی شده: «بین ۷۵ الی ۸۵ درصد فصل ۴ رساله آقای روحانی با عنوان احکام ثانویه، مستقیما ترجمه‌شده کتابی فارسی با عنوان حکم ثانوی در تشریع اسلامی، نوشته آیت‌الله «علی‌اکبر کلانتری» است. ولی آقای حسن روحانی هیچ‌گونه ارجاعی به این کتاب و به این نویسنده نداده‌ است. تأسف‌بارتر اینکه طبق شواهد موجود، حتی در ترجمه انگلیسی از کتاب آیت‌الله کلانتری نیز پای افراد دیگری به جز آقای روحانی در میان بوده و حتی ترجمه نیز توسط ایشان انجام نشده است.»؛ یعنی حسن روحانی زحمت برگرداندن این متون به انگلیسی را در رساله خود نکشیده و این کار را به مترجمان سپرده است.

۴- هیچ سخنرانی یا مصاحبه‌ای از حسن روحانی به زبان انگلیسی در دست نیست که بتوان میزان تسلط او را به زبان انگلیسی سنجید. او در مصاحبه‌ای با «کریستین امانپور» وقتی با این تقاضای خانم امانپور روبرو می‌شود که پیامی به زبان انگلیسی به مردم آمریکا بدهد، پس از مکثی با بیان اینکه سال‌هاست به زبان انگلیسی صحبت نکرده، یک جمله انگلیسی بیان می‌کند که بسیار مبتدی و نشانه‌ نداشتن تسلط به زبان انگلیسی است. جمله‌ای که دستمایه طنز منتقدان می‌شود.

سفر سال گذشته حسن روحانی به نیویورک و ویدئوهای منتشرشده از جلسات رسمی و غیررسمی روحانی با رهبران اروپایی و نوع واکنش حسن روحانی نشان می‌دهد که در تسلط او به زبان انگلیسی باید تردید کرد.

حسن روحانی در یک سخنرانی انتقادی نسبت به نحوه آموزش زبان خارجی در مدارس ایران، با بیان اینکه بچه‌های ما بعد از دیپلم و حتی دانشگاه دو دقیقه بلد نیستند انگلیسی صحبت کنند، می‌گوید: «گاهی از دوستان کارمندمان می‌پرسم مدرسه‌ رفته‌اید؟ دانشگاه رفته‌اید؟ می‌گویند آره، عربی چند جمله می‌پرسم می‌گویند بلد نیستیم، یک جمله عربی بلد نیستند.» روحانی نمی‌گوید از آن‌ها چند جمله انگلیسی می‌پرسم می‌گوید عربی، درحالی‌که بیشتر بحث انتقادی‌اش در خصوص ندانستن زبان انگلیسی توسط دانش‌آموزان و دانشجویان است.

جمع‌بندی

محسن غرویان عضو سابق هیات‌علمی و استاد موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی به مدیریت آیت‌الله مصباح یزدی مدعی شده که حسن روحانی به زبان انگلیسی مسلط است. او گفته: «در زمانه جدید تحصیل در خارج از کشور مشکل محسوب نمی‌شود و اینکه بخواهیم به کسی ایراد بگیریم باید درزمینهٔ علمی، فکری و منطقی باشد. اینکه آقای رییس‌جمهور در انگلیس تحصیل کرده‌اند یا اینکه آقای ظریف در آمریکا تحصیل کرده‌اند نه‌تنها امری منفی نیست بلکه نوعی مزیت محسوب می‌شود که آن‌ها زبان انگلیسی را مسلط هستند.» بررسی‌های ایران‌وایر نشان می‌دهد، داشتن مدرک تحصیلی، ملاک تسلط حسن روحانی به زبان انگلیسی نیست، چراکه او در محل تحصیل حضور نداشته و دانشجوی پروازی و نیمه‌حضوری بوده و موضوع رساله دکترای او «انعطاف‌پذیری حقوق اسلامی با تکیه مخصوص بر تجارب ایران» نیز بیش از آنکه به منابع انگلیسی محتاج بوده باشد، به منابع فارسی متکی بوده است. معدود ویدیوهای موجود از انگلیسی صحبت کردن روحانی مثل مصاحبه‌اش با کریستین امانپور یا حضور در جلسه غیررسمی سران اروپایی در حاشیه نشست مجمع عمومی سازمان ملل نشان می‌دهد که تسلط او به زبان انگلیسی بسیار ابتدایی است. ازاین‌رو ایران‌وایر، ادعای محسن غرویان را «نادرست» می‌داند.