روز جمعه آینده هفتم اوت ۲۰۲۰ دادگاه رفیق حریری که توسط سازمان ملل در سال ۲۰۰۷ تأسیس شد، حکم خود را صادر می‌کند. طبق این حکم نقشه کشتن نخست وزیر اسبق لبنان از ابتدا تا انتها توسط چهار نفر از اعضای بلندپایه حزب الله صورت گرفته بود. قبل از اعلام این حکم توسط دادگاه انفجار مهیبی مرکز بیروت را به لرزه درآورد. این مقاله که جزئیات ترور رفیق حریری توسط عوامل حزب الله را بازگو می‌کند، در ششم اسفند ۱۳۹۲ در سایت رادیو فردا منتشر شده بود.
برای نخستین بار در تاریخ خاورمیانه عاملان یک ترور سیاسی به دادگاه بین‌المللی کشیده می‌شوند. در پنجاه سال گذشته هر ترور سیاسی در منطقه و به‌ویژه در لبنان بدون این که عاملان آن مشخص شوند یا به مجازات برسند، به فراموشخانه تاریخ سپرده شده است. اما این بار ترور رفیق حریری، نخست وزیر وقت لبنان، در سال ۲۰۰۵ چهار نفر از بلندپایگان حزب‌الله لبنان را به شکل غیابی به یک دادگاه با تمام موازین حقوق جنائی بین‌المللی کشانده است. این چهار نفر عبارت‌اند از مصطفی بدرالدین، سلیم عیاش، اسد صبرا و حسن عنیسی که به شکلی بسیار حساب شده با تدارکات بسیار محرمانه، پوشش مالی بی‌حد و حصر و استفاده از یک شبکه ارتباط تلفنی ویژه عملیات این ترور را به انجام رسانده‌اند.
فرماندهی این تیم چهار نفره به عهده «مصطفی امین بدرالدین» از رهبران نظامی حزب‌الله لبنان است. مصطفی بدرالدین برادر زن عماد مغنیه یکی از بنیان‌گذاران واحدهای عملیاتی حزب‌الله لبنان است که در سال ۲۰۰۸ در شهر دمشق کشته شد.
با حذف عماد مغنیه احتمال بر این بود که بدرالدین جانشین وی شود، اما با وارد شدن اسم وی در فهرست متهمان قتل رفیق حریری از سوی دادگاه بین‌المللی لاهه «طلال حسین حمیه» جایگزین «عماد مغنیه» شد. طلال حمیه که در سال ۱۹۸۲ کارمند ساده فرودگاه بیروت بود، هم اکنون فرمانده شاخه نظامی حزب‌الله در خارج و به‌ویژه در سوریه است و از سوی دادگاهی در آرژانتین متهم به شرکت در انفجار مقر یهودیان در شهر بوئنوس آیرس است. دولت آمریکا او را به همراه حسن نصرالله و بدرالدین مشمول تحریم‌های بین‌المللی قرار داده است.
مصطفی بدرالدین رئیس تیم عملیات ترور رفیق حریری متولد ۱۹۶۱ است و از اعضای اصلی «شورای جهاد» واحد اصلی سیاست‌گذاری نظامی و عملیاتی حزب‌الله لبنان. در سال ۱۹۸۳ در کشور کویت دستگیر شد و به زندان افتاد. او متهم شده بود که در انفجار سفارت آمریکا در شهر کویت دست داشت. با حمله صدام حسین به کویت در اوت سال ۱۹۹۰، بدرالدین موفق شد از زندان بگریزد و به کشور لبنان برود. بدرالدین از نزدیک‌ترین افراد به حسن نصرالله به حساب می‌آید و محرم اسرار نظامی وی و مهم‌ترین مهره عملیاتی او در لبنان و خارج از این کشور است. بدرالدین به همراه عماد مغنیه قبل از این که وارد صفوف حزب‌الله شوند، در «نیروی ۱۷» جنبش فتح در بیروت فعالیت می‌کردند، نیرویی که گارد محافظ یاسر عرفات را تشکیل می‌داد.
در دسامبر ۱۹۸۳ هفت انفجار پی در پی شهر کویت را به لرزه درآورد. یک ماه بعد مصطفی بدرالدین به همراه ۱۷ نفر دیگر دستگیر شد. او متهم بود که با گذرنامه جعلی و با نام مستعار «الیاس صعب» از لبنان وارد کویت شده و این انفجارها را سازماندهی کرده است. دادگاهی در کویت او را به اعدام محکوم کرد. اما به دلیل قطع پای وی و سوار کردن پای مصنوعی بر بدن او برای مدتی اعدامش به تعویق افتاد. در این اثنا داماد وی عماد مغنیه برای آزادی وی دست به عملیات تروریستی زد. او چهار شهروند غربی را در بیروت ربود و پس از آن هواپیمایی از خطوط مسافربری کویت به همراه مسافران آن را به گروگان گرفت و خواهان آزادی بدرالدین و همراهان وی شد. مصطفی بدرالدین همچنین روابط بسیار نزدیک و صمیمانه‌ای با احمد وحیدی وزیر دفاع سابق ایران و قاسم سلیمانی فرمانده سپاه قدس دارد.
نفر دوم «سلیم جمیل عیاش» است که مستقیما تحت فرماندهی بدرالدین، بر طبق مدارک اتهامی در دادگاه بین‌المللی، عملیات اجرایی ترور رفیق حریری را به عهده داشت. عیاش متولد ۱۹۶۳ است و علاوه بر شناسنامه لبنانی، گرین کارت آمریکا نیز دارد.
نفر سوم «اسد حسن صبرا» متولد ۱۹۷۶ و از اهالی جنوب بیروت است و نفر چهارم «حسین حسن عنیسی» متولد ۱۹۷۴ و هم محله‌ای اسد صبراست. هر چهار نفر روابط خویشاوندی با یکدیگر داشته و کاملا به هم اطمینان داشتند و یک شبکه غیرقابل نفوذ اطلاعاتی را تشکیل می‌دادند. در این میان در کیفرخواست دادستان فرد پنجمی مطرح شده که قاضی گراهام کامرون دو بار نام وی را می‌آورد، اما او را در ردیف چهار متهم قرار نداده است. این شخص «حسن حبیب مرعی» نام دارد و مأموریت وی خلق داستان «ابوعدس» برای منحرف ساختن مسیر تحقیق است. ابوعدس همان کسی است که نوار ضبط شده وی یک روز بعد از ترور رفیق حریری در تلویزیون الجزیره پخش شد و مسئولیت عملیات ترور را به عهده گرفت.
گفته‌های نماینده دادستان در دادگاه
دادگاه بین‌المللی ترور رفیق حریری نخستین جلسه خود را در تاریخ ۱۶ ژانویه گذشته برگزار کرد. در دومین روز از این دادگاه نماینده دادستان قاضی گراهام کامرون به شرح کیفرخواست علیه متهمان فوق‌الذکر پرداخت. بر اساس کیفرخواست قرائت شده، عملیات ترور نخست وزیر اسبق لبنان از مرحله آمادگی تا اجرا ۵۰ روز طول کشیده است. این عملیات توسط یک دایره بسیار محرمانه و با التزام سری بالا صورت گرفته بود. این عملیات در پنج مرحله صورت گرفته و از مرحله سوم وارد جزئیات اساسی خود شده است. مرحله سوم طبق گفته قاضی گراهام کامرون از ۲۱ دسامبر ۲۰۰۴ آغاز و تا ۱۳ ژانویه ۲۰۰۵ ادامه داشت. این دوره بر اساس شبکه تماس‌های تلفنی میان متهمان به دست آمده است که پایه‌های اولیه عملیات را ریخته و مو به مو اهداف آن را دنبال کرده بودند. در مرحله سوم دو چیز اساسی برای عملیات تهیه شده است: اول، ماشینی که باید مواد منفجره در آن جاسازی می‌شد و دوم، گزینه ابوعدس برای به انحراف کشاندن فرایند تحقیقات ترور.
در ابتدای این مرحله تماس‌های متهمان از تلفن‌های عادی به تلفن‌های بنفش و با نزدیک شدن به مراحل حساس عملیات تلفن‌های آبی و قرمز به کار گرفته شد. حزب‌الله لبنان از سال‌ها پیش به بهانه ناامن بودن شبکه‌های تلفن کشور، از شبکه ارتباطات تلفنی مخصوص خود استفاده می‌کند. رنگ‌های ذکر شده در این کیفرخواست درجات مختلف سری بودن عملیات را نشان می‌دهد و هر چه به قرمز نزدیک می‌شد، درجه محرمانه بودن بالا می‌رفت.
از ۳۰ دسامبر ۲۰۰۴ تماس‌های اسد صبرا و حسین عنیسی با تلفن‌های بنفش شدت می‌گیرد. مأموریت آنها تعقیب ابوعدس بود. این مأموریت را مصطفی بدرالدین به سلیم عیاش ابلاغ کرده بود و او آن را به حسن مرعی منتقل می‌کند و بنابراین حسن مرعی رابط صبرا و عنیسی برای تعقیب ابوعدس بود.
موضوع مهمی که باید اینجا ذکر کرد این است که تلفن‌های متهمان جز در زمان مأموریت، زمان دیگر خاموش بود و بنابراین ردیابی ماجرا در تحقیقات جنایی دادگاه از زمانی شروع می‌شود که این تماس‌ها صورت می‌گرفت و محتوای آنها بررسی می‌شد. در ۷ ژانویه ۲۰۰۵ تعداد تماس‌های صبرا با عنیسی زیاد می‌شود. عنیسی مأموریت داشت در کنار مسجدی که ابوعدس به آن تردد می‌کرد، او را تحت نظر بگیرد. طبق نظر شهود، حسین عنیسی از تاریخ ۳۰ دسامبر ۲۰۰۴ تا ۶ ژانویه ۲۰۰۵ چندین بار در کنار مسجد دیده شده و از آن سو تماس‌های وی با صبرا زیاد شده است.
در ۱۱ ژانویه ۲۰۰۵ سلیم عیاش از شهر طرابلس و در یک نمایشگاه اتومبیل چندین بار با مصطفی بدرالدین تماس می‌گیرد. هدف خریدن ماشین میتسوبیشی بود که در عملیات استفاده شد. در میان این تماس‌ها بین عیاش در طرابلس و بدرالدین یک تماس در مرز سوریه رصد شده است که متعلق به حسن مرعی است و احتمالا درباره قضیه ابوعدس از وی پرس‌وجو شده است. ابوعدس در روز ۱۵ ژانویه ۲۰۰۵ تماسی از یک شخص که خود را محمد معرفی می‌کند داشت. نماینده دادستان معتقد است که محمد همان حسین عنیسی است. یک روز بعد از این تماس ابوعدس به همراه تماس‌گیرنده از خانه خود بیرون رفت و سپس ناپدید شد. احتمالا متهمان بعد از خرید ماشین تصمیم گرفتند که قضیه ابوعدس و ضبط ویدئوی وی را اجرا کنند، همان ویدئویی که یک روز بعد از ترور رفیق حریری در اختیار الجزیره قرار گرفت. ابوعدس در این ویدئو می‌گوید که عامل حمله انتحاری به رفیق حریری است. تماس‌های تلفنی به جا مانده از متهمان نشان می‌دهد که همزمان با ناپدید شدن ابوعدس، این تماس‌ها به شکل غیرعادی بیشتر شده بود.
در ارتباط با خرید ماشین عملیات از یک منطقه سنی‌نشین، آنها عمدا شهر سنی طرابلس را انتخاب کرده بودند تا هرگونه سرنخ به سوی گروه شیعه آنها منتفی گردد. با خرید ماشین عملیات و انتخاب احمد ابوعدس سوژه گمراه‌گننده تحقیقات بعد از انجام عملیات، فرایند کار وارد مرحله چهارم شد که می‌بایست خود رفیق حریری و تحرکات وی را زیر نظر بگیرند. در این مرحله تمام تماس‌ها با تلفن آبی صورت می‌گرفت. اما تلفن قرمز را عمدا در شهر طرابلس شارژ کردند تا اگر توطئه قتل کشف شود، سرنخ گمراه‌کننده بدهند. در تمام تماس‌های تلفنی کشف شده از آنها، هیچ تماسی در مناطق جنوب (قلمرو حزب‌الله) رصد نشده بود، مگر یک بار و آن زمانی است که حریری به آنجا رفته بود. بیشترین تماس‌های رصد شده از آنها در دوره تعقیب رفیق حریری در مناطق فاریا، فقرا، قریطم (منزل حریری) و داخل پارلمان لبنان بود. در این عملیات تعقیب و مراقبت به گفته نماینده دادستان شش نفر به طور متوالی به کار گرفته شده بودند. سلیم عیاش در این مراقبت‌ها نقش کلیدی داشت. عیاش تقریبا در همه جا که رفیق الحریری قدم می‌گذاشت حاضر بود و بعد از هر تحرکی از سوی رفیق حریری با مصطفی بدرالدین تماس می‌گرفت. اما ۱۳ فوریه یک روز قبل از انجام عملیات تماس‌ها محدود شد، ولی شب قبل از آن به شکل فوق‌العاده بالا رفت و تا سپیده‌دم ادامه یافت. سلیم عیاش شب‌هنگام به منطقه پارلمان رفت و از محل جنایت بازدید کرد و با هشت نفر تماس گرفت و یک تماس طولانی در ساعت ۱۱ شب با بدرالدین داشت.
از تماس‌های به دست آمده از تلفن متهمان، در ۱۴ فوریه روز عملیات هنگام خروج رفیق حریری از منزلش در محله قریطم بیروت، سه نفر اطراف آن منزل تحرک وی را رصد می‌کردند. چند نفر دیگر و از جمله سلیم عیاش در کنار پارلمان بودند. با خروج رفیق حریری از پارلمان، عیاش تماس‌های کوتاه متعددی با محله قریطم و جاده ساحلی برقرار می‌کند و این یعنی دستورات کوتاه معینی به افراد خود ابلاغ کرد. از جمله راننده ماشین میتسوبیشی که باید در مسیر کاروان رفیق حریری قرار می‌گرفت. در زمان منتهی به ساعت صفر عملیات تماس‌ها میان متهمان به شکل سیل‌آسا انجام می‌گرفت، اما بعد از انجام عملیات کاملا قطع می‌شود و تنها چهار تماس از تلفن‌های عمومی به الجزیره و خبرگزاری رویترز صورت می‌گیرد که مسئولیت عملیات را به عهده می‌گرفت و روز بعد نوار ضبط شده احمد ابوعدس از تلویزیون الجزیره پخش می‌گردد. بعدها خواهر ابوعدس شهادت داده بود که برادر وی شخصی ساده و فاقد مهارت‌های لازم برای هدایت ماشین میتسوبیشی بود، به خصوص که فرمان آن در سمت راست قرار داشت و از دنده یدکی برخوردار بود.
سخن وکلای متهمان
وکلای متهمان در دادگاه بین‌المللی رفیق حریری می‌گویند که غیر از تماس‌های برقرار شده، هیچ مدرک عینی در دست نماینده دادستان نیست و تماس‌های تلفنی کافی نیست. مسئله دیگر این که انگیزه قوی و مشخصی برای این ترور ارائه نشده است.
ادعای سعد حریری
در همین حال سعد حریری فرزند رفیق حریری می‌گوید که پدرش به دستور مستقیم بشار اسد ترور شده است. حریری در مصاحبه با رادیو اروپا گفت:همه می‌دانند که چه کسی دستور ترور رفیق حریری را داده است، او بشار اسد است و یک روز دست ما به همه آنها خواهد رسید و تاوان کارشان را پرداخت خواهند کرد.
اما بشار اسد این ادعای سعد حریری را بلافاصله رد کرده و مدعی شده است که تشکیل دادگاه بین‌المللی رسیدگی به ترور رفیق حریری برای فشار بر حزب‌الله لبنان صورت گرفته است که در کنار نیروهای وی می‌جنگند.
حزب‌الله لبنان هم گفته است که ادله جرمی که در دادگاه توسط نماینده دادستان قرائت شد، ساخته اسرائیل است و اسرائیلی‌ها با تکنولوژی پیشرفته خود این تماس‌های تلفنی را ساختند. حزب‌الله یک بار دیگر تأکید کرده است که حتی اگر دادگاه حکم بر گناهکار بودن اعضای آن بدهد، کسی در لبنان نیست که جرأت کند اعضای این گروه را دستگیر کند.
