Monday, Sep 21, 2020

صفحه نخست » خوانشی سیاسی از مناظره حجاب در سیما، احسان ابراهیمی

Ehsan_Ebrahimi.jpgپس از پخش مناظره صداوسیمای حکومت درباره حجاب اجباری میان دو مرد! بحثهای فراوانی دراین باره شکل گرفت و بسیارانی درباره این مناظره چه اصل آن و چه در مورد محتوای آن در مقام تایید یا رد نظر دادند. کارویژه این سطور، احصا یا مرور نظرات طرح شده نیست بل تلاش می کند نشان دهد چه احتمالات سیاسی پشت این مناظره قرار دارد و قصد برنامه ریزان آن چه می تواند باشد.

۱- مناظره میان دو وابسته فکری و هویتی به اصولگرایان برگزار شده. گو اینکه نصیری متأخر با نصیری متقدم تفاوتهای قابل توجهی دارد اما همچنان خود را ذیل گفتمان «اصولگرایی» هرچند با خوانشی ملایم تر و پراگماتیک تر تعریف می کند. طرف دیگر مناظره نیز کاملاً متعلق به گفتمان اصولگرایی و دین داری معیشت اندیش و ولایتی است. ازین منظر فاصله میان این دو، حتی فاصله دو سوی یک طیف نیست. یکی راست میانه است و دیگری راست افراطی.

۲- مخالفت نصیری با حجاب نیست، بل با اجبار آن است. ازین منظر با بسیاری از اصلاح طلبان و نواندیشان دینی که اساساً اجبار را در امر دینی اجتماعی مردود می دانند قرابت تام دارد اما با دو تفاوت عمده: یکی تأخیر زمانی ۴ دهه و دیگری خواستگاه مخالفت. نواندیشان دینی حداقل در دو دهه اخیر با صراحت تام، عقلانیت احکام اجتماعی اسلام را منسوخ و منقضی اعلام کرده اند و آنها را از عرضیات موقت دین می دانند. لذا اینکه پس از ۴ دهه، کسانی چون نصیری به این نقطه رسیده اند، از یک تأخیر تاریخی طولانی رنج می برد و ازین منظر باید به عوامل و دلایل غیرمعرفتی پشت این تغییر بیشتر از خود آن متفطن بود. دو اینکه خواستگاه این مخالفت نیز از منظر توجه به زیست مسلمانی گوناگون یا به عبارتی تنوع دین داری یا آزادی اجتماعی مبتنی بر خودآئینی فردی نیست، بل از منظر کارکردی است. یعنی نصیری از منظر یک لیبرال دین دار به این مقوله تأکید نکرده است بل تلاش می کند بگوید اجبار حجاب بی کارکرد است و عملاً با شکست مواجه شده است، همانطور که قانون منع ویدئو و ماهواره به شکست انجامیده. ازینرو، گفتمانی که وی آنرا نمایندگی می کند، ناظر به پذیرش «حق ناحق بودن» دیگران و یا دیگرخواهی مندرج در سبک زیست لیبرال نیست. از منظر آرمانی وی به حجاب باور دارد و تنها در نوع رویکردها برای تقویت حجاب مورد نظر با طرف دیگر مناظره اختلاف نظر دارد. به دیگر سخن، بحث وی با رقیب بر سر اصل حجاب نیست بل راهکارهای تقویت حجاب محل بحث است.
۳- بنا به دو مقدمه بالا می توان چنین احتمالی را پررنگ دید که اصل و هدف این مناظره، تقویت یا تبلیغ فاصله این دو طیف اصولگرا برای انتخابات آتی ریاست جمهوری است تا در جامعه مدنی، تفاوت درباره سیاست اجبار حجاب، موج آفرینی داشته باشد. در حالیکه تمام صداهای رقیب در عرصه مدیریت اجتماعی و تنوع زیست، حذف شده اند و صدایی در عرصه رسمی حکومتی ندارند، کوبیدن بر این تفاوت غیرماهوی برای ایجاد شور انتخاباتی امری محتمل است. وگرنه اگر هدفی جز این در ذهن و ضمیر برنامه سازان می بود، بجای دو مرد برای بحث درباره حجاب زنان ایرانی، دو زن و از دو طیف کاملاً متفاوت در برنامه باید حضور میافتند تا شکافی که این سیاست غلط و تحمیلی در جامعه ایجاد کرده، تصویری عیانتر از خود نشان دهد. وقتی نصیری اشاره می کند ۷۰ درصد جامعه مخالف اجبار حجابند، این آمارها با آمارهایی دیگری تکمیل می شود که به شکل محرمانه باقی مانده اند. جامعه ایی که اساساً از حضور اجتماعی فقه عبور کرده و درصد قابل توجهی از مردم ایران خود را در زندگی فردی، معنویت گرای غیرمتشرع قلمداد می کنند، بحث بر سر نادرست بودن اجبار حجاب عملاً پرداختن به امریست که سالهاست جامعه ایرانی آنرا در زندگی فردی و معنوی خود فراموش کرده است و جز با اقتدار سرکوب محور حکومت در سطح جامعه بروز و ظهوری ندارد.
۴- لذا بیراه نیست نتیجه گرفت این بحث اگر در همین سطح ابتدایی و تکگفتمانی باقی بماند، نه گرهی از کارفروبسته عبث بودن سیاست حجاب اجباری باز خواهد کرد و نه گرمایی به انتخابات پیشاپیش بی رمق و بی رونق ریاست جمهوری آینده و جدال دو طیف اصولگرا برای رسیدن به آن کرسی خواهد بخشید. تنها راه پایان این کابوس ۴۰ دهه، الغای قانون حجاب اجباری و خارج شدن اقتدار حکومتی از این عرصه و سپردن آن به عرف و توان اصلاح گری جامعه است. اعتماد به روندهایی که مبتنی بر فهم و نیاز اجتماعیست بدون دخالتهای دستوری و سرکوبی، بهترین راه حل برای توازن امر حجاب میان اقشار باورمند و غیرباورمند است. سیاستی که، بنا به سابقه ۴۰ ساله و سرسختی نظام سیاسی، گویی جز با تغییر ساختار، عملی نخواهد شد.



Copyright© 1998 - 2024 Gooya.com - سردبیر خبرنامه: [email protected] تبلیغات: [email protected] Cookie Policy