به باور نگارنده و بر اساس تجربه حداقل چهل و چند ساله و با عنایت به قرائن و شواهد موجود در بین فعالان قومی و ملیتی, نفی حقوق اقوام نه تنها باعث همگرایی هویت ملی, که برعکس سبب ایجاد فرایندهای واگرایی فزاینده, تشدید ناسیونالیسم قومی جدایی خواه, هویت طلبی قومی یا ملیتی, گسترش ناسازگاری هویتی و گسل های قومی, افزایش شکاف بین ملیت ها و حکومت شده است. اگرچه جمهوری اسلامی همواره با استفاده از ابزار انکار همه چیز را حاشا می کند و خود را جزیره ثبات می داند؛ همانگونه که جیمی کارتر یک سال قبل از انقلاب حکومت شاه را بعنوان "جزیره ثبات" مورد تمجید و تفقد قرار داد. بقول حافظ " جز قلب تیره هیچ نشد حاصل و هنوز؛ باطل در این خیال که اکسیر می‌کنند". باید گفت اگرچه چند صباحی بتوان مردم را در داخل منکوب و سرکوب کرد و به انقیاد کشاند, اما از منظر آسیب شناسی و آینده شناسی باید به گسترش روند جهانی مردم سالاری فزاینده، تحول گفتمان حقوق بشر, مبارزات مطالبه محور, هویتی طلبی سرکوب شده و لطمات جبران ناپذیری که استبداد بیرحم جمهوری اسلامی بر پیکره مردمان مختلف ایران وارده آورده است توجه داشت. زیرا جمهوری اسلامی چیره دستی و مهارت (بخوان حماقت) عجیبی در تبدیل فرصت ها به تهدیدها را دارد.

متاسفانه فرهنگ تبعیض و تحقیر دیگران در ایران و بخصوص بین هموطنان مرکز نشین نهادینه شده است. تحت تاثیر بمبارانهای تبلیغاتی نظیر هنر نزد ایرانیان است و بس! و فارسی شکر است، بسیاری از درک این حقیقت ساده عاجزند که زبان مادری هر کسی برای او شکر است؛ و این حلاوت مختص زبان فارسی نیست. بلوچ‌ها نیز به زبان بلوچی می‌گویند عـسـل یا شـهـد. زبان بلوچی در بین بیش از ٦ هزار زبان زنده دنیا در رده ۹۷ قرار دارد. از منظر زبانی بیش از دوسوم کشورهای جهان جمعیتی کمتر از "بلوچ ها" دارند. در بسیاری از کشورهای "یکپارچه" جهان از قاره آمریکا گرفته مثل کانادا و بولیوی تا آسیا مثل هند و سریلانکا, از قاره اروپا گرفته مثل بلژیک و سویس تا همسایگی خودمان مثل افغانستان, عراق و اسرائیل چندین زبان رسمی وجود دارد و برخلاف نظریه شوءنیست های افراطی "پان فارسیست" ء "فرهنگستان زبان و ادب فارسی" در یک کشور چند زبانه, چند ملیتی, چند مذهبی و متنوع و رنگین کمان, فقط یک زبان و یا یک مذهب نمی تواند تنها مهر شناسنامه و مولفه "وحدت" و هویت ملی یک کشور متنوع و یا یک "ملت" مدرن و متمدن باشد.

به باور بسیاری از محققان و کار‌شناسان و بر اساس تبیین یونسکو، بارزترین مولفه فرهنگی و هویت جمعی هر قوم و ملتی، زبان آن می باشد. اهمیت آموزش و تدریس به زبان مادری از منظر "حقوق بشر" نه تنها بمثابه یک حق قانونی, طبیعی و مسلم انسان، بلکه بعنوان اساسی ترین وسیله ارتباط انسان و موثرترین واسطه کـُنش و واکـُنش او با محیط خویش می باشد. ترقی و پیشرفت انسانها و جوامع آنها ارتباط کاملا ً مستقیم با توانایی آنها در تحصیل دانش و آموختن علم از گهواره تا گور دارد. متاسفانه فرزندان بلوچ و اقوام دیگر نه تنها با نابرابری و نابرابرنگری زبانی (در مقایسه با فارس زبانان) آموزش ابتدایی را آغاز می کنند که قبل از فراگرفتن نوشتن و خواندن، ناچارند زبان مادری جدیدی را نیز یاد بگیرند؛ بلکه وحشتناک تر از آن با کمداشت و کاستی های فراوان در عدم وجود تسهیلات آموزشی، مدرسه مناسب، معلم و امکانات مالی, فقر, سوءتغذیه, و غیره روبرو هستند. این عدم توازن و تبعیضات عدیده باعث تولید رقابت نابرابر و ستم مضاعف می شود که انکار آن بهمراه "انگ زنی" بنوبه خویش نفی حقوق بشر و همسویی با ظلم و ظالم است

عبدالستار دوشوکی

مرکز مطالعات بلوچستان ـ لندن

شنبه ۲٠ فوریه ٢٠٢١ مطابق با ٢ اسفند ١٣٩٩

doshoki@gmail.com